Tíminn - 25.03.1970, Blaðsíða 7
WroVIKUDAGUR 25. marz 1970
TÍMINN
7
Björn Pálsson, alþingismaður:
Skattfrjálst braskfélag
Tímanlega á þessu þingi
flutti Eyjólfur Jónsson frum
varp til laga um Fjárfesting-
arfélag íslands ih.f. ásamt Bene
dikt Gröndal. Svipað frumvarp
hafði Eyjólfur flutt á næsta
þingi á undan, en þá dagaði
það uppi. Milli þinga vann
Eyjólfur að því að afla frum-
varpinu íylgis. Leitaði hann
einkum íil Verzlunarráðs ís-
lands oq Félags ísl. iðnrekenda
um stuðning. Lét Eyjólfur að
því liggja í framsögu, að þeir
vœru frumkvöðlar að þessu
hugarfóstri sjálfs hans. Taldi
einnig, að samþykkt frurn
varipsins mundi gera okkur að
mestu velmegunarþjóð verald-
ar. Ég álít rétt, þar sem frum
varp þetta, er frumlegt, að
skýra frá efni þess og fara um
það nokkrum orðum.
Verzlunarráð íslands og Fé-
lag ísl. iðnrekenda s'kulu sam-
kvæmt frumvarpinu hafa for
göngu um stofnun Fjárfesting
arfélagsins, og þeir aðilar. sem
samtök þessi fcveðja til. Hluta
fé skal eigi vera minna en 80
milljónir. Einkatoönkum og op
inberum sjóðum í landinu er
heimilt að kaupa og eiga hluta
bréf í félaginu, án tillits til
gagnstæðra ákvœða laga um
þessar stofnanir skal stofnun-
ttm þessum jafnframt heimilt
að vera fullgiidir stofnendur
að félaginu. Félagið skal vera
sfcattfrjálst til 1977, hliðstætt
og Landsbanki íslands. Verk-
efni fjárfestingarfélagsins
sfculu meðal annars vera þessi:
1. Að vera frumkvöðull að
sto'faun, endurskipulagn-
ingu og sameiningu atvinnu-
fyrirtækja.
2. Að kaupa, eiga og selja
Mutatoréf í atvinnufyrirtæfcj
,um og skuldabréf þeirra.
3. Að greiða fyrir útgáfu
hlutabréfa og skuldabréfa at
vinnufyrirtækja með beinni og
óbcinni þátttöku í útboðum
og annarri dreifingu á þeim.
4. Að útvega, veita og á-
byrgjast lán til atvinnufyrir-
tækja, sem félagið tekur þátt
í og beitir sér fyrir.
5. Að taka þátt í rannsókn
um á atvinnunýjungum og til-
raunum með þær, og hafa milli
göngu um öflun o.g sölu á rétt-
indum til hagnýtingar þeirra.
6. Að annast tæknilega og
viðskiptalega ráðgjafaþjón
ustu við stofnun og rekstur
atvinnufy rirtæk j a.
Óskyld verkefni.
Eins og sjá má, er hér um
óskyld verkefni að ræða, sem
grípa inn í starfssvið stofnana,
sem þegar eru fyiúr. Félaginu
er ætlað að hafa frumkvæðið
að sameiningu og endurskipu-
lagningu hlutafélaga að því er
mér virðist á öllum sviðum
þjóðfélagsins. Til þess þarf yf-
irgripsmeiri þekkingu og
hæfni en ícstæða er til að ætla,
að þetta félag hafi. Vafalaust
getur verið ástæða til að sam-
eina félög vissum tilfellum.
En það á að gerast eftir eig-
in óskum þeirra og fyrir frum
kvæði aðilanna sjálfra, sem
gerzt þekkja að sjálfsögðu
hvað bezt hentar í því efni.
Annað höfuðverkefnið á að
vera að eiga og braska með
hlutabréf. Við erum kotríki,
eigum tiltölulega mörg hluta
félög, en lítið af hlutabréfum.
sem hafa varanlegt verðgildi.
Kauphallir þrifast tæpast
nema í stórum ríkjum. Að
sjálfsögðu getur félag eða ein-
staklingar stofnað og starf-
rækt sölumiðstöð fyrir hluta-
bréf. Til þess hafa eigi verið
skilyrði eða ástæða þótt til
þess. Við eigum nóg af hluta
félögum, og engin vandkvæði
hafa verið á að fá hlutabréf
prentuð eða skuldabréf samin,
enda eigi skortur á lögfræðing
um í þessu landi.
Fjórði starfsliðurinn er um
að útvega veita og ábyrgjast,
lán til atvinnufyrirtækja, sem
Björn Pálsson.
félagið tefcur þátt í eða beit-
ir sér fyrir. Eigi er óeðlilegt,
að félag þetta reyni að útvega
lán til eigin fyrirtækja. Hins
v&gar hygg ég, að lánstraust
erlendis hljóti að verða dálít-
ið takmarkað, jafnvel þótt
hlutafé eigi að vera að nafn-
inu til 80 milljónir. Hins veg-
ár hefur ríkið beint eða ó-
beint orðið að standa bafc við
flest erlend lán. Ástæða er til
að ætla, að svo muni verða
framvegis. Bezt er að skulda
sem minnst, en beri nauðsyn
til að taka lán, hygg ég, að
félag sem þetta muni engum
straumhvörfum ráða.
Fimmti og sjötti starfsliður
eru annars eðlis. Þar á félag
þetta að gerast ráðgjafi at-
vinnufyrirtækja, tæknilega og
viðsfciptalega, og enn fremur
áð annast tilrauna- og rann-
sóknastarfsemi. Hingað til hef
ur ríkið eða stofnanir þess
annazt þessa starfsemi að
mestu, beint eða ótoeint. Til er
rannsóknarráð rifcisins, rann
sóknarstofnanir sjávarútvegs
ins, rannsóknarstofnun bygg-
ingariðnaðarins, rannsóknar-
stofnun fiskiðnað^rins, rann
sóknarstofnun iðnaðarins og
rannsóknarstofnun landbún-
aðarins. Án efa má eitthvað af
þessum stofnunum finna, því
að ekkert er fullkomið. En þá
er rétta leiðin a@ efla þessar
stofnanir með bættum starfs-
skilyrðum og hæfum mönnum
í stað þess að fela fjárvana
braskfélagi að vaða inn á
starfssvið þeirra.
Er rétt að einkabankar og
opinberir sjóðir gerist aðilar
að braskfélöguin?
Seðlabankinn gefur út fróð-
legt og þarft rit. sem heitir
Fjármálatíðindi. Þar er ágæt
ritgerð um hlutvei lánastofn
ana. Upphaf hennar hljóðar
bannig:
„Hlutverk bankastofnana er
fyrst og fremst fólgið í ör-
uggri varðveizlu og ávöxtum
fjár fyrir þá, sem þess óska.
Leiðin að því marki er fólgin
í lánveitingum til þeirra aðila,
sem telja sig hafa þörf fyrir
lánsfé og geta veitt nægi-
lega tryggingu fyrir endur-
greiðslu".
í ritgerð jressari er hvergi
talað um, að hlutverk lána
stofnana sé að eiga í hlutafé-
lögum. Það gefur auga ieið, að
eigendur hlutafélaga verða að
sjá þeim fyrir nauðsynlegu
rekstrarfé, eigi þau að geta
starfað. Félög, sem bankar
eiga hlut í, búa því við allt
aðra aðstöðu en önnur félög.
Forráðamenn viðkomandi
banfca geta tæplega tekið ó-
hlutdræga aístöðu gegn slífcum
félögum. Sparifé það, sem
bönkum er trúað fyrir, getur
á þann hátt verið notað í vafa-
samt brask, og því getur fylgt
margþætt spilling. Ég held
því, að það væri frekar óvit-
urlegt af íslenzkum einkabönk
urn að fara inn á þá leið að
gerast meðeigendur að brask-
félögum og gera að engu með
einni setningu þau lagaáfcvæði,
sem um það hafa gilt. Einfca-
bankar hafa eigi ríkisábyrgð
fyrir spariinnlánum, og hvar
verður numið staðar, ef inn á
slíka leið er farið? Verða eigi
flestar lánastofnanir þá fyrr
en varir orðnar meðeigendur í
fyrirtækjum gegnum áróð-
ur eða mútur? Bankafyrirtæk-
in hefðu betri aðstöðu með út
vegun lánsfjár. Önnur fyi’ir
fyrirtæki gætu tæpast þrifizt
jafnhliða þeim. Ég álít því, að
þarna sé vei’ið að fara inn á
óeðlilega og hættulega leið.
Lög um hlutafélög.
Til eru lög um hlutafélög.
Vera má, að breyttar aðstæð-
ur valdi því, að ’-örf sé þar á
breytingum. Þá er að gera þær.
Henti iðnrekendum að sameina
fyrirtækí sín í stærri einingar
og þurfi til þess breytta
löggjöf á einhvex-ju sviði, held
ég, að allir telji eðlilegt, að
verða við sfcj'nsamlegum ósk-
um í því efni. Það þarf að
vera samræmi í þeim aðgerð-
um, og þær þurfa að vera
byggðar á reynslu og þékk
ingu.
Uudanþága frá skattgreiðslu.
Lagt er til, að Fjárfesting-
arfélag þetta verði skattfrjálst
til ái-sins 1977. Eigi er ólífc-
legt, að farið verði fram á, að
þetta skattfrelsi vei’ði fram-
lengt, þegar þar að kemur.
Hafi verndarar þessa félags
góða aðstöðu þá, gæti þetta
skattfrelsi staðið lengur. í
skjóli þess gæti átt sér stað
mai’gþættur rekstur og ef til
vill einhver smáspilling. Ráð-
herra bankamála lýsti því yf-
ir, í umræður á þingi. að fé
lag þetta beri eigi að skoða
sem lánastofnun, og muni þvi
eigi hejTa undir bankamála
ráðuneytið. í lýðræðislandi
eiga sömu lög að gilda fyrir
alla. Sé horfið af þeirri leið,
er lýðræðinu hætt, og hvar enx
takrnörkin? Geta eigi fleiri
aðilar farið fram á að fá með
séi’stökum lögum leyfi til að
stofna sfcattfriáls félög til
einhvers konar refcsturs eða
rannsóknarstarfsemi. Útvegs-
menn, eigendur u’ystihúsa,
mjólkurbú, bændasamtök eða
jafnvel Alþýðusambandið. Ég
held að þetta sé dálítið vafa-
söm leið. Hvar eiga tafcmörk-
in að vera? Hvenær á að stinga
við fótum?
Lokaorð.
I’ækniþróun er ör nú á tím
um. og við verjum ef tii vill
of litlu fé til rannsókna og nýj
unga á sviði stvinnulífsins.
Fiskimálasjóður hefur nokkur
fjárráð, sem hann má verja til
þeirra hhita f. sviði sjávarút-
vegsins. Ég hygg, að viturlegt
væri að stofna sjóð vegna iðn-
aðarins í sama skyni, með
beinu framlagi frá ríkissjóði
eða iðnþi’óunai’sjóði. Stofnlána
sjóðir atvinnuveganna mættu
gjarnan hafa meiri fjárráð.
Þeir hafa veriö margsfeertir
með endurtefenum gengislækk
unum. Þá þarf að auka með
góðri fjárstjórn og auknu
eigin fé. Engin vandkvæði
verða bætt með stofnun brasfc
félaga. sem boi’in eru uppi
með lagastoðum, sem byggj-
ast á ranglæti og hættulegum
lagabreytingum. Mér þykir
leitt að þui’fa að vera á móti
þessu frumvarpi. vegna þess
að mér er vel við höfund þess.
Maðui’inn er í’öskur og góður
drengur. Hitt má engan um
saka, þó að hann sé misvitur.
Það er ekki eigin sök.
JAFNGOTT í
HF HREINN
Niu rauðar
rósir...
œiaQi
væru tilvalin gjöf handa sérhverri húsmóður. En rósir
standa ekki lengi, því miður.
Á hinn bóginn eru skýrir litir og hvítari áferð OXAN
þvottarins óendanlegur ánægjuauki fyrir allar hús-
mæður.
OXAN lágfreyðandi þvottaefni er gert fyrir konuna,
sem hefur ánægju af rauðum rósum og fallegum
þvotti.
LÁGFREYÐANDI ÞVOTTAEFNI
JAFNGOTT í ALLAN ÞVOTT.