Fréttablaðið - 01.03.2003, Síða 8

8 1. mars 2003 LAUGARDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Þverholti 9, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
BRÉF TIL BLAÐSINS
LÖGREGLUFRÉTTIR
Eldfugl fer
offari
Helgi Ásmundsson skrifar:
Það vekur furðu mína að í öllu talium kjarnavopnavæðingu í Norð-
ur-Kóreu og eftirlit í Írak sé aldrei
litið til þess að í raun skapa Banda-
ríkin ógn með því að búa alltaf
trygg að vopnabúri. Í raun er það til
marks um vanþróun að kjarnorka
skuli skoðuð í öðru ljósi en í frið-
samlegum tilgangi og eru Banda-
ríkjamenn þar engar heilagar kýr.
Þeir hafa sjálfir tekið sér alræðis-
vald til að ráðskast með heims-
byggðina. Það er fróðlegt að minn-
ast þess að Norður-Ameríku byggðu
herskáir indíánar og enn virðist arf-
leiðin sú að eldfugl stríðs fari offari.
Eins og svo margir veltir leiðara-
höfundur Politiken fyrir sér framtíð
Íraks að loknu yfirvofandi stríði í
landinu. Hann gagnrýnir Bush
Bandaríkjaforseta fyrir að hafa
ekki lagt fram raunhæfa áætlun um
það hvernig tryggja megi frið og
lýðræði í Írak þegar Saddam
Hussein hefur verið steypt af stóli.
Í leiðaranum er Bandaríkja-
stjórn krafin svara um það hvernig
eigi að koma í veg fyrir að annar
harðstjóri hrifsi til sín völdin. Bent
er á að í stjórnartíð Husseins hafi
orðið til flókið samkrull ólíkra póli-
tískra afla og því sé nokkuð öruggt
að hart verði barist um völdin í
„hinu nýja ríki“. Auk þess sé erfitt
að koma á lýðræði í landi þar sem
ekki er hefð fyrir slíku stjórnar-
formi.
Að lokum er ítrekað að annað og
meira en hervald þurfi til ef hjálpa
eigi Írökum að losna úr viðjum her-
skárra harðstjóra og koma á raun-
verulegum friði í landinu.
Í leiðara Dagens Nyheter er
einnig varpað fram spurningum
varðandi fyrirhugaða endurupp-
byggingu Íraks. Þar er því haldið
fram að fyrir Bandaríkjamenn
verði stríðið sjálft leikur einn sam-
anborið við það sem á eftir mun
koma. Einmitt þess vegna hafi
Bandaríkjastjórn valið að hafa Sam-
einuðu þjóðirnar með í ráðum frá
upphafi.
Leiðarahöfundur leggur áherslu
á að uppbygging landsvæðis að
loknu stríði sé gífurlega erfitt og
langt ferli og þó að mörg lönd vinni
saman geti brugðið til beggja vona
með árangurinn. Þessu til stuðnings
bendir hann á Afganistan þar sem
enn hefur ekki tekist að tryggja ör-
yggi þegna landsins, stríðsherrar
vaða uppi og mannréttindi eru virt
að vettugi.
Líkt og kollegi hans í Svíþjóð
hefur leiðarahöfundur The New
York Times áhyggjur af stöðu
mála í Afganistan. Hann óttast
mjög að samfara aukinni áherslu
Bandaríkjamanna á stríð og síðar
enduruppbyggingu í Írak muni
draga úr stuðningi þeirra við
Afgana.
Í leiðaranum er gert mikið úr því
góða starfi sem unnið hefur verið í
Afganistan af bandarískum borgur-
um og fyrir bandarískt fjármagn.
Einmitt þess vegna sé mikilvægt að
gefa ekkert eftir og halda áfram af
sama krafti því annars sé hætt við
því að sigurinn á vígvellinum hafi
enga þýðingu lengur. ■
Offituvandamál
í Evrópu:
Þriðjungur
of feitur
AÞENA, AP Alþjóðaheilbrigðismála-
stofnunin hefur varað við því að
Evrópubúar séu að verða of feitir
og nauðsynlegt sé að grípa í taum-
ana nú þegar. Nýlegar rannsóknir
sýna að um 30% Evrópumanna
þjást af offitu og má það rekja til
breytts mataræðis og aukins
kyrrsetulífs. Afleiðingarnar geta
aftur á móti verið alvarlegir sjúk-
dómar á borð við krabbamein,
sykursýki og hjarta-og æðasjúk-
dóma.
Næringarfræðingar frá 50
löndum eru nú á ráðstefnu í Aþ-
enu til þess að leita leiða til þess
að sporna við þessari þróun og er
það samdóma álit manna að hvet-
ja þurfi almenning til að taka upp
heilsusamlegri lífsstíl. ■
STÁLU SKARTGRIPUM Skartgrip-
um að andvirði um hundrað þús-
und krónur var stolið í innbroti í
skartgripaverslun við Laugaveg í
fyrrinótt. Vitni sáu hvar þrír pilt-
ar hlupu í burtu af vettvangi og
inn í bílageymslu við Klappar-
stíg. Þetta gerðist rúmlega fimm
í fyrrinótt. Lögreglan rannsakar
nú málið.
FATNAÐI STOLIÐ Fatnaði var
stolið úr tveimur skápum í Sund-
laug Kópavogs um kvöldmatar-
leytið í fyrrakvöld. Er talið að
andvirði fatnaðarins sé í kringum
90.000 krónur. Ekki er vitað hver
var að verki og er málið í rann-
sókn.
Framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins á Ítalíu:
Skíðaferðin endaði
á sjúkrahúsi
VETRARFRÍ „Ég náði aðeins
einum degi af sex á skíðum
og er búinn að vera á
sjúkrahúsi frá því á sunnu-
daginn,“ segir Ari Edwald,
framkvæmdastjóri Sam-
taka atvinnulífsins, sem
hvíldist í gær á hótelher-
bergi sínu í skíðabænum
Madonna á Ítalíu eftir að
hafa fallið á skíðum. „Ég
skaddaðist illa á öxl, við-
beinið losnaði frá og það
þurfti að framkvæma að-
gerð á mér á sjúkrahúsi í Tione, sem
er í um 30 kílómetra fjar-
lægð hér frá. Þar lágu marg-
ir skíðamenn með mér og
þarna fékk maður að sjá
hina hliðina á skíðamennsk-
unni,“ segir Ari, sem þarf að
vera í fatla næsta mánuðinn
og er væntanlegur heim í
dag. Hann segist vera vel
vinnufær því vinstri höndin
sé í fatla og hann sé rétthent-
ur: „Þetta var óheppilegt en
ég reyni að líta á þetta sem
hvern annan skemmtana-
skatt,“ segir hann. ■
Ef ég væri ríkur, söng fiðlarinná þakinu. Aldrei varð honum
að ósk sinni, blessuðum karlinum,
enda var hann uppi löngu áður en
frelsi fjármagnsins hélt innreið
sína. Hann var ekki heldur árang-
urstengdur og bjó hvorki við hag-
vöxt, stöðugleika né þau stjórn-
völd sem komast upp á lag með að
deila og drottna ef þau fá að ráða
nógu lengi. Satt að segja var ekki
einu sinni búið að finna upp þessi
hugtök um hagvöxtinn og stöðug-
leikann og stjórnviskuna, enda
hafði fólk um annað að hugsa og
annað að gera, heldur en að skipta
sér af svoleiðis lógik.
Það er nú ekki lengra síðan, en
þegar ég var í sveit sem strákur,
að peningar uxu ekki á trjánum og
voru satt að segja ekki það sem
fólk hafði á milli handanna. Eftir
að hafa verið snúningadrengur í
fimm mánuði, frá maí og fram í
september, þótti bónda mínum
viðeigandi að þakka fyrir sig og
launa snúningana og brá sér á
næsta bæ til að fá lánaðan fimm
hundruð króna seðil til að borga
með. Það var ekki peningunum
fyrir fara á bænum þeim, frekar
en annars staðar og það var ekki
fyrr en á þriðja bæ, þar í sveit,
sem peningar fundust í skúffu, til
að gera upp við vinnukraftinn.
Ekki var þetta fólk samt að
kveinka sér undan þrældómnum,
né heldur taldi það sig plagað af
fátækt eða féleysi, enda átti það í
sig og á og sjálft sig og skepnurn-
ar og jörðina sína í ofanálag. Og
ekki vantaði stöðugleikann; stöð-
ugleika sem fólst í tilbreytingar-
leysinu, þrotlausri vinnunni, sauð-
burðinum, árvissum töðugjöldum
og heimsókn þingmannsins, þegar
kosningar nálguðust.
Það var helst í veðrabrigðun-
um, sem stöðugleikinn brást.
En svo urðu veðrabrigði í póli-
tíkinni og hratt flýgur stund og nú
bregður svo við að það finnast
fimm hundruð kallar í hverri
skúffu og eru ekki einu sinni þess
virði að eiga þá. Eða svo finnst
sumum, enda hærri fjárhæðir í
spilunum og hvort sem það eru
starfslokasamningar eða
kaupaukar eða árangurstengd
framlög til töframanna í við-
skiptalífinu, þá tekur því ekki að
nefna minni tölur en nokkra tugi
milljóna. Og svo náttúrulega
milljarða, þegar seld er sameign
þjóðarinnar, af því að einhver hef-
ur eignast hana. Ekkert mál, segja
menn án þess að depla auga.
Markaðurinn ræður, árangurinn
skilar sér, laun erfiðisins borga
sig.
Já, ef ég væri ríkur, ef ég bara
væri forstjóri sem einhver þyrfti
að losna við eða verðbréfagúrú
sem plummaði sig eða erfingi að
auðæfum þjóðarinnar, þá væri ég
á grænni grein, þá þyrfti ég ekki
lengur að bíða eftir launaumslag-
inu um hver mánaðamót. Og
málsvarar frjálshyggjunnar og
árangurstengdrar vinnu og þessa
sérkennilega hagvaxtar í buddun-
um hjá sumum, telja sjálfsagt og
eðlilegt að þjóðin leggi traust sitt
og velþóknun á þessa giftusam-
legu þróun. Klappi þeim á bakið,
sem hafa unnið fyrir sínum
kaupaukum og starfslokum og
gefi þeim langt nef, sem fá svima
þegar þeir heyra þessar upphæð-
ir.
Þetta er nefnilega spurning
um kjörorð dagsins: að duga eða
drepast. Að verða ríkur eða ekki.
Að fá fimm hundruð kallinn eða
fimmtíu milljónirnar. Að velja á
milli stöðugleikans eða stuttra
lífdaga. Að duga í frumskógi
markaðslögmálanna. Eða drepast
ella.
Það er nú allur galdurinn. Enda
eiga þeir ekkert gott skilið, sem
ekki hafa vit á peningum og ekki
hafa vit á því að kjósa yfir sig
misskiptingu stöðugleikans og
láta rukka hjá sér fimm hundruð
kallana til að samfélagið eigi fyrir
milljónunum, til að borga þeim
sem hafa vit á peningum. Þessa
lógík hljóta allir að skilja. Ef þeir
vilja verða ríkir.
Og jafnvel líka þeir, sem aldrei
verða ríkir. ■
ELLERT B.
SCHRAM
Hugsað
upp á nýtt
skrifar um kjörorð
dagsins, að duga
eða drepast.
Ef ég væri ríkur
ARI EDWALD
Slasaðist á fyrsta
degi í viku skíða-
ferð.
Enduruppbygging Íraks að loknu yfir-
vofandi stríði brennur á vörum leið-
arahöfunda um allan heim. Ýmsar
efasemdir eru uppi um fyrirætlanir
Bandaríkjamanna í þessum efnum og
í því sambandi er meðal annars litið
til ástandsins í Afganistan.
Úr leiðurum
Friðurinn hin raunverulega áskorun