Fréttablaðið - 28.04.2003, Qupperneq 14

Samtaka atvinnulífsins
29. apríl 2003 á Hótel Nordica
Su›urlandsbraut 2, Reykjavík
A‹ALFUNDUR
Kl. 11:30 Venjuleg a›alfundarstörf
Kl. 12:00 Hádegisver›ur
Kl. 13:00 OPIN DAGSKRÁ
Ræ›a formanns Samtaka atvinnulífsins
Ræ›a Daví›s Oddssonar, forsætisrá›herra
Bætum lífskjörin!
Ari Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka
atvinnulífsins, kynnir sk‡rslu samtakanna um
lei›ir til a› bæta lífskjörin í landinu me›
kerfisumbótum. Í sk‡rslunni er fjalla› um
reglubyr›i, einsleitari vinnumarka›,
einkavæ›ingu, matvælaver› o.fl.
Orsakir fl‡ska efnahagsvandans
Ottheinrich von Weitershausen,
yfirhagfræ›ingur BDA - fl‡sku samtaka
atvinnulífsins
Kl. 14:45 Kaffi og me›læti í fundarlok
D A G S K R Á
14 28. apríl 2003 MÁNUDAGUR
Óhappaverk í skjóli nætur
Það hefur farið hljótt, að á síð-ustu mínútunum áður en Al-
þingi var slitið í mars sl., tókst
Páli Péturssyni félagsmálaráð-
herra, að knýja í
gegn frumvarp um
h ú s n æ ð i s s a m -
vinnufélög, sem
gjörbreyta stöðu
þeirra sem kaupa
sér s.k. búseturétt
í húsnæðissam-
vinnufélögunum. Stjórnarand-
staðan hafði lagst eindregið gegn
þessu frumvarpi og nokkrar lík-
ur þóttu á, að það tækist að stöð-
va það, enda eindregin andstaða
við það hjá félagsmönnum í Bú-
seta og víðar. Reyndar kom fram
í nefndaráliti frá stjórnarand-
stöðunni, að hér væri hugsanlega
verið að fremja stjórnarskrár-
brot. Það var komið undir morg-
un þegar þetta gerðist og að af-
loknu þessu óhappaverki í skjóli
nætur, kvaddi forseti Alþingis,
félagsmálaráðherra með virktum
eftir tæplega 30 ára þingsetu.
Ráðherrann hafði reyndar
nokkru áður hælst um af afrek-
um sínum í húsnæðismálum, en
lét þess getið, að hann ætti eftir
smáverk til að kóróna endur-
reisnarstarfið og það tókst hon-
um illu heilli. Þar með var hann
búinn að hreinsa út allt sem min-
nti á Jóhönnu Sigurðardóttur,
Sigurð E. Guðmundsson og Hús-
næðisstofnun.
Leiguliðar í eigin félagi
Það mætti fara mörgum orðum
um innihald þeirra breytinga, sem
þarna var verið að gera á búsetu-
réttarforminu, einni merkustu
nýjung í húsnæðismálum hérlend-
is um langt skeið. Það grundvall-
aðist ekki síst á margvíslegum
réttindum sem fylgdu búseturétt-
inum og sjálfstæði sérstakra bú-
setufélaga eða húsfélaga. Það tók
heil sjö ár að berjast fyrir fyrstu
lögum um húsnæðissamvinnufé-
lög og þar skipti sköpum, ötull
stuðningur Jóhönnu Sigurðardótt-
ur, þáverandi félagsmálaráð-
herra. Í upphafi var búseturéttur-
inn skilgreindur sem hliðstæða
við eignarrétt á margan hátt og
áhersla lögð á að dreifa ábyrgð og
valdi. Nú á að taka alla viðhalds-
sjóði af húsfélögunum og setja í
einn sjóð og færa vald og ábyrgð
til stjórnar og framkvæmda-
stjóra. Þeir sem eiga búseturétt
verða í reynd að leiguliðum í eigin
félagi.
Páll Pétursson hefur löngum
kallað sig samvinnumann og fé-
lagshyggjumann og hallað undir
vinstri síðuna í Framsóknar-
flokknum. Ráðherradóm sinn end-
aði hann hins vegar sem dyggur
þjónn Davíðs Oddssonar og afrek-
aði það helst, að brjóta niður þær
stoðir í húsnæðiskerfinu, sem
gögnuðust best þeim lakar settu í
þjóðfélaginu. Hann lét hafa sig í
að eltast við ráð skammsýnna
manna m.a. hjá Búseta, en huns-
aði ráð og reynslu fjölmargra,
sem sáu hvert stefndi m.a. hjá Al-
þýðusambandi Íslands. Að setja
Pál Pétursson á stall sem krafta-
verkamann í húsnæðismálum,
verður að flokkast undir öfug-
mæli í besta falli. Nú ætlar flokk-
urinn hans Páls að lofa öllum 90%
húsnæðislánum á ónefndum vöxt-
um. Á sama tíma lengjast raðir
þeirra sem vantar húsnæði, missa
húsnæði og geta ekki eignast eða
leigt húsnæði.
Vonandi skila næstu Alþingis-
kosningar okkur betri tíð í hús-
næðismálum, m.a. nýjum lögum
um húsnæðissamvinnufélög.
Þessa ættu þúsundir félagsmanna
í húsnæðissamvinnufélögunum að
minnast í kjörklefanum. ■
Nú eru kosningar fram undanog skattaumræðan í algleymi.
Umræðurnar snúast um það hvort
menn hafa það betra eða verra en
þeir höfðu fyrir átta árum, og sitt
sýnist hverjum um
það efni. Sjálfstæð-
isflokkurinn klifar
á því að kaupmátt-
ur lægstu launa
hafi aukist og því
sé næsta verkefni
að lækka tekju-
skattinn um 4%
sem kemur sama
hóp, þ.e. þeim með
lægstu launin, síst til góða. Þeir
hinir sem hafa 300.000 kr. á mán-
uði og þar yfir kætast hins vegar
yfir þessum hugmyndum enda er
um talsverða fjármuni að ræða
fyrir þá.
Lifa við slæmt hlutskipti
Einn er sá hópurinn sem virðist
alveg vera gleymdur og það eru
bændur. Hvað með bændur? Þeir
eru reyndar nefndir í framhjá-
hlaupi þegar verið er að tala um
fólk undir fátæktarmörkum! Nú-
verandi ríkisstjórn sýnir öðrum
flokkum þá dæmigerðu lítilsvirð-
ingu að telja að þeir, þ.e. Sjálf-
stæðisflokkur og Framsóknar-
flokkur, séu þeir einu sem eitt-
hvað vit hafa á peningum. Þessir
sömu flokkar telja að allt fari til
fjandans hafi þeir ekki völdin.
Framsóknarflokkurinn hefur í
áratugaraðir sótt fylgi sitt til
bænda. Framsóknarflokkurinn
var með SÍS-blokkina á sínu valdi
svo ekki sé nú talað um
„blessuðu“ kaupfélögin, sem voru
svo sem börn síns tíma en gengu
síðan sér til húðar. Nú er svo kom-
ið að bændur, þá sérstaklega sauð-
fjárbændur, lifa við slæmt hlut-
skipti. Verðmyndun lambakjöts er
með þeim hætti að af söluverð-
mæti heils skrokks rennur and-
virði u.þ.b. annars lærisins til
bóndans. Hvað verður um hitt? Er
ekki málum háttað þannig að
flutningur, sláturkostnaður,
geymslukostnaður, kjötvinnsla og
söluferlið tekur til sín allar aðrar
krónur lambsins en þetta eina
læri sem bóndinn fær?
Í umræðum margra eru bænd-
ur blórabögglar í íslensku samfé-
lagi. Bændum er kennt um hátt
verð á lambakjöti og beingreiðslur
ríkisins er upphæð sem ansi marg-
ir sjá ofsjónum yfir. Sumir vilja
fara aðrar leiðir, t.d. ganga til sam-
starfs við Evrópusambandið og
flytja þessi matvæli inn. Merkilegt
þykir mér að formaður Framsókn-
ar skuli tala um það sem mikilvæg-
asta hagsmunamál Íslendinga að
ganga í Evrópusambandið. Þarna
hefur blessaður maðurinn snúið
bakinu við bændum. Það er óhætt
að segja að með óbreyttu milliliða-
kerfi myndi íslenskur landbúnaður
leggjast af ef leyfður yrði óheftur
innflutningur landbúnaðarafurða.
Í nágrannalöndum okkar er
landbúnaður niðurgreiddur, ekkert
síður en hér, og væri þessi leið far-
in myndum við borga upp úr öðr-
um vasanum það sem kæmi niður í
hinn. Annað mál er svo hvar sú ey-
þjóð er stödd sem þarf að treysta á
önnur lönd með landbúnaðarafurð-
ir. Enn eitt er síðan sú staðreynd að
þegar borið er saman verð var-
anna í mismunandi löndum er ein-
ungis borið saman verð – ekki
gæði. Nú hef ég búið í Evrópusam-
bandslandi í nokkur ár og fengið
að njóta þessarar „dýrðar“ á lága
verðinu, sem þar er að finna í kjöt-
borðinu og mætti ég þá frekar
biðja um íslenskt og gott.
Ekki skil ég að nokkur bóndi
geti með góðri samvisku kosið
Framsókn í vor. Flokkurinn hef-
ur haldið þessari atvinnugrein í
gíslingu og makað kaupfélags-
krókinn á henni í of mörg ár.
Innleiðum frelsi í landbúnað,
endurskoðum slátur- og sölu-
kerfið og við munum sjá að
bændur eiga alla virðingu skilda
því þeirra er ekki mátturinn og
dýrðin í verðmyndun á afurðum
sínum. ■
Af hverju þurfum við að búa viðverri lánakjör en fólk í ná-
grannalöndunum? Af hverju þurf-
um við ein að búa við verðtrygg-
ingu útlána og af hverju þurfum
við að borga miklu
hærra verð fyrir
brýnustu nauð-
synjavörur en
tíðkast í okkar
heimshluta? Þetta
er ekkert náttúru-
lögmál og það þarf
ekki að vera dýrara að vera Íslend-
ingur en Breti eða Belgi. En af
hverju höfum við þá sérstöðu hvað
varðar dýrustu lánin, verðtrygg-
ingu lána og eina dýrustu matar-
körfu í Evrópu?
Af hverju eru vextir á útlánum
hærri hér en annars staðar í Evr-
ópu? Í þursaríki óðaverðbólgu
mátti réttlæta að tekin væri upp
verðtrygging lána. Verðtryggingin
reyndist að sumu leyti vel en fljót-
lega kom í ljós að hún hyglir lán-
veitendum og fjármagnseigendum
á kostnað lántakenda. Að auki var
verðtryggingakerfið og vaxtaút-
reikningur óréttlátur þar sem
hann er ekki línulegur heldur vext-
ir reiknaðir miðað við uppfærðan
höfuðstól á greiðsludegi. Fólk
hamast við að greiða af lánum og
um árabil lækka þau ekki þrátt
fyrir háar greiðslur en hækka þess
í stað. Þetta gerist jafnvel þó svo-
kallaður stöðugleiki ríki og ráða-
menn þjóðarinnar berji sér á
brjóst og hrósi sér af þeim árangri.
Þegar efnahagsumgjörðin varð
hér svipuð eins og í okkar heims-
hluta þurfti að móta útlána- og
vaxtastefnu í samræmi við það. En
í meintu ríki stöðugleikans var það
ekki gert heldur var lánastofnun-
um og fjármagnseigendum heimil-
að að vera bæði með axlabönd og
belti í viðskiptum sínum við al-
menning. Vextir af útlánum hafa
verið hér hærri og þjónustugjöld
lánastofnana hærri en víðast hvar
í Evrópu. Af hverju hafa stjórn-
völd ekki stuðlað að raunverulegri
samkeppni á þessu sviði, m.a. með
því að afnema verðtryggingu út-
lána og gera kröfu til banka og
annarra fjármálafyrirtækja um
svipuð kjör og í nágrannalöndun-
um? Stjórnvöld sem gæta hags-
muna almennings leyfa ekki svona
gegndarlausa millifærslu fjár-
muna. Vextir af útlánum eiga ekki
að vera óhagkvæmari en í ná-
grannalöndunum og verðtrygg-
ingu á að afnema.
Í samanburðarverðkönnunum
hefur ítrekað komið fram að mat-
vörur eru hér mjög dýrar. Land-
búnaðarvörur eru hér mun dýrari
en annars staðar en helstu or-
sakanna fyrir háu matvælaverði
er að leita í skorti á hagræðingu í
landbúnaði, innflutningshöftum,
ofurtollum og skattlagningu, sem
allt er á ábyrgð ríkisvaldsins.
Stjórnmálamennirnir bera því
mesta ábyrgð á því hvað matar-
karfan hér er dýr. Vilji ríkisvaldið
halda uppi verndarstefnu ber því
að leggja á skatta til að greiða fyr-
ir það án þess að slík skattlagning
leggist á brýnustu lífsnauðsynjar.
Nýtt afl er eina stjórnmálaaflið
sem berst fyrir afnámi verðtrygg-
ingar, lækkun vaxta og lækkun
matarverðs. Spurningin er hvort
þeir stjórnmálamenn sem kjörnir
verða í næstu kosningum setja
hagsmuni almennings í fyrsta
sæti eða láta sérhagsmunina ráða
áfram. Við hjá Nýju afli viljum
aðrar áherslur. N-listinn berst fyr-
ir hagsmunum fólks gegn sérhags-
munum. ■
■
Verðmyndun
lambakjöts er
með þeim
hætti að af
söluverðmæti
heils skrokks
rennur andvirði
u.þ.b. annars
lærisins til
bóndans.
■
Stjórnmála-
mennirnir bera
því mesta
ábyrgð hvað
matarkarfan
hér er dýr.
■
Vonandi skila
næstu
Alþingiskosning
ar okkur betri
tíð í húsnæðis-
málum.
Kosningar
maí 2003
REYNIR INGI-
BJARTSSON
■ fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Búseta
og Búmanna skrifar
um húsnæðissam-
vinnufélög.
Kosningar
maí 2003
BRYNJAR SINDRI
SIGURÐARSON
■ 1. sæti á lista
Frjálslynda flokksins í
Norðausturkjördæmi,
skrifar um málefni
bænda
Hvað með bændur?
Kosningar
maí 2003
JÓN MAGNÚS-
SON
■ hrl. og 1. maður á
N-lista Nýs afls í
Reykjavík suður skrifar
um verðlag og vexti.
Þarf allt að vera dýrara hér?