Fréttablaðið - 05.05.2003, Blaðsíða 29

Eftir að sýnt hefur verið fram á að skattar hafi hækkað verulega undanfarin ár þrátt fyrir ítrekaðar fullyrðingar ráðamanna um hið
gagnstæða hefur verið reynt af hálfu stjórnvalda ríkisins að beina umræðunni í aðrar áttir.
Útúrsnúningur 1: Skattar hafa hækkað vegna þess að tekjur hafa hækkað!
Svar: Sýnt hefur verið fram á undanfarið að tekjuskattar hafa hækkað verulega
á alla unga sem aldna með lægri tekjur og raunar hækkað á alla með tekjur
undir kr 242.000 frá árinu 1990 þó að tekjur þeirra fylgdu aðeins verðlagi.
Þetta á því við um þá sem fengu enga rauntekjuhækkun þ.e. tekjur þeirra
hækkuðu aðeins eins og verðlag þennan tíma ekki eins og laun. Því dugar ekki
sá útúrsnúningur að tekjuskattar hafi hækkað vegna hækkaðra launa því skattar
hækkuðu líka verulega hjá þeim sem fengu ekki launahækkun.
Tökum dæmi af aðila sem hefur nú kr 100.000 á mánuði í tekjur og að tekjur
hans hafi aðeins hækkað eins og verðlag frá árinu 1990. Hann greiddi árið 1990
6,2% tekna sinna í skatt en greiðir nú 10,2% af tekjum sínum. Þetta er klár
skattahækkun og hrein ósannindi að halda öðru fram.
ÓÞOLANDI
Í þessu dæmi þyrfti skatthlutfallið að lækka úr 38,55% eins og það er í dag í
23,6% svo þessi aðili stæði í stað gagnvart skattinum.
Tekjuskattar eru aðeins greiddir af tekjum yfir skattleysismörkum. Ástæða
þessarar skattahækkunar er að raunskattleysismörkin hafa setið eftir í
verðbólgunni þannig að þó að skatthlutfallið hafi lækkað eitthvað hefur það
ekki lækkað nóg því það er greitt af stærri hluta tekna en áður. Niðurstaða:
Klár skattahækkun.
Skattahækkunina má sjá á súluritinu hér til hliðar fyrir þennan aðila þ.e. þann
sem ekkert hækkaði í tekjum þ.e. tekjurnar fylgdu bara verðlagi frá 1990.
Útúrsnúningur 2: Það er kaupmátturinn sem skiptir máli!
Þegar sannað hefur verið að skattar hafa hækkað á meginþorra almennings er
sagt: Það er kaupmátturinn sem skiptir máli eða kaupmáttur eftir skatta. Þrátt
fyrir klára skattahækkun má til sanns vegar færa að kaupmáttur margra launamanna
hefur aukist síðustu árin þó að kaupmáttur ráðstöfunartekna sé frekar það sem
skiptir máli þ.e. kaupmáttur tekna eftir skatta. En hvað hefur gerst hjá bótaþegum?
Svar: Þó bætur hjá mörgum ellilífeyrisþegum hafi hækkað á undanförnum árum
hefur hækkunin verið tekin til baka með auknum tekjusköttum að ekki sé talað
um hækkun lyfjakostnaðar, sjúkrakostnaðar og vaxtakostnaðar. Kaupmáttur
ráðstöfunartekna hefur því naumast aukist hjá fjölmörgum.
Sjáum dæmi þessu til staðfestingar: Tökum dæmigerðann ellilífeyrisþega með
samtals kr 105.000 á mánuði þ.e. grunnlífeyri og fulla tekjutryggingu kr 60.734
og lífeyrissjóðstekjur upp á kr 44.266 árið 2003. Greiðslur úr lífeyrissjóði hafa
fylgt verðlagi en bætur hafa hækkað umfram verðlag aðallega rétt í lok tímabilsins.
Þannig að þó að kaupmáttur þessa bótaþega hafi hækkað um 10,6% á þessa
lágu upphæð á öllum þessum tíma er þessi hækkun tekin til baka með hinni
hendinni í auknum tekjusköttum svo eftir stendur aðeins 0,7% hækkun á 13
árum eða hækkun upp á kr 613 á mánuði í þessu dæmi á tímum sem lyf og
læknisþjónusta hafa hækkað langt umfam verðlag og á tímum okurvaxta.
Þetta má sjá á línuritinu hér til hliðar sem sýnir tekjur eftir skatta á föstu verðlagi
(m.v. neysluverð 1990).
Eins og sjá má þá hafa tekjur eftir skatta hjá þessum lífeyrisþega vart hækkað
á þessum tíma og í raun rétt náð upphaflegum tekjum eftir að samkomulag
ríkisstjórnar og Landssambands eldri borgara var undirritað í nóvember 2002.
Á það skal minnt að mjög fljótt eftir samninginn hækkaði ríkisstjórnin verðið á
áfengi og tóbaki og sagði það gert vegna aukinna útgjalda við samning við eldri
borgara. Í loforðaflaumi ráðamanna núna um lækkun skattprósentunar virðist
þetta samhengi útgjalda og tekna hinsvegar ekki vera til staðar. Hjá þeim virðist
þetta allt í einu ekki kosta neitt.
Óþolandi er að ráðamenn neiti blákalt að tekjuskattar hafi hækkað og skýra
auk þess ekki rétt frá því að þeir hafi hækkað meira á lægri laun og bætur.
Kaupmáttur lífeyrisþega eftir tekjuskatta hefur í raun aðeins hækkað um
innan við 1% nú í blálokin á þessum 13 árum frá 1990 sem er mun minna en
hækkun kaupmáttur almennra launþega.
Hvernig á annars að taka mark á loforðum manna sem viðurkenna ekki
grundvallarstaðreyndir eins og þær liggja fyrir í dag?
SÚLURIT 1. SKATTAR SEM HLUTFALL TEKNA.
0
2
4
6
8
10
12
‘90 ‘91 ‘92 ‘93 ‘94 ‘95 ‘96 ‘97 ‘98 ‘99 ‘00 ‘01 ‘02 ‘03
55.500
´91 ‘92 ‘93 ‘94 ‘95 ‘95 ‘97 ‘98 ‘99 ‘00 01 ‘02 ‘03
56.500
56.500
57.000
57.500
58.000
58.500
59.000
59.500
60.000
60.500
61.000
‘90
LÍNURIT 1. TEKJUR EFTIR SKATTA Á FÖSTU VERÐI M.V. NEYSLUV. 1990.
Dæmi sem sannar að tekjuskattar hafa hækkað óháð tekjuhækkunum.
Dæmi um einstakling yngri en 70 ára sem greiðir af öllum tekjum sínum í lífeyrissjóð.
Skattar ef tekjur hafa einungis hækkað eins og verðlag. Miðað er við 100.000 kr. á mán. árið 2003.
0
2
4
6
8
10
12
14
‘90 ‘91 ‘92 ‘93 ‘94 ‘95 ‘96 ‘97 ‘98 ‘99 ‘00 ‘01 ‘02 ‘03
SÚLURIT 2. SKATTAR SEM HLUTFALL TEKNA.
Ellilífeyrir, tekjutrygging og eingreiðslur 1990 - 2003 ásamt greiðslum úr lífeyrissjóði sem hækka
með verðlagi. kaupmáttur ráðstöfunartekna ellilífeyrisþega með samtals kr. 105.000 í dag
(grunnl., tekjutr. og eingr. kr. 60.734, lifeyrissjóður kr. 39.266) árin 1990 - 2003.
´91 ‘92 ‘93 ‘94 ‘95 ‘96 ‘97 ‘98 ‘99 ‘00 01 ‘02 ‘03‘90
53.000
54.000
55.000
56.000
57.000
58.000
59.000
60.000
LÍNURIT 2. KAUPMÁTTUR TEKNA EFTIR SKATTA Á FÖSTU VERÐI
M.V. NEYSLUVERÐ, 1990.
ÚTÚRSNÚNINGAR STJÓRNVALDA
Ólafur Ólafsson
Formaður Félags eldri borgara
í Reykjavík
Einar Árnason
Hagfræðingur Sjá útreikninga á www.feb.is
Miðað er við spá Seðlabankans um 2,1 % hækkun neysluverðs milli áranna 2002 og 2003.
Heimildir: Ríkisskattstjóri, Hagstofan, Fjármálaráðuneytið og Seðlabankinn.