Fréttablaðið - 17.02.2004, Blaðsíða 14

Áætlað er að fíkniefnin sem voruí líkinu sem fannst í höfninni í
Neskaupstað séu tveggja milljóna
króna virði á götumarkaði á Íslandi.
Hugsanlega hafa umbúðirnir sem
maðurinn pakkaði fíkniefnunum í
gefið sig og hann látist af eitur-
áhrifum þeirra. Það er með ólíkind-
um að nokkrum manni detti í hug að
taka slíka áhættu fyrir hlutdeild í
hagnaðinum af því að flytja efnin til
Íslands. Og það er óhugnanlegt að
hér hafi skotið rótum skipuleg
starfsemi sem byggir á slíku. Mað-
urinn sem fannst í höfninni í Nes-
kaupstað er ekki sá eini sem hefur
verið talinn á að gleypa eiturlyf og
flytja þau þannig til landsins. Sum
burðardýranna eru handtekin við
komuna til landsins og nokkur af-
plána fangelsisvist. Óvíst er hversu
stór hluti burðardýranna sleppur í
gegnum tollgæslu og kemur efnun-
um til þeirra sem standa að inn-
flutningnum. En einhverjir þeirra
sem taka innflutninginn að sér láta
lífið. Það er hluti áhættunnar sem
þeir taka og þeir sem standa að inn-
flutningnum telja eitt mannslíf
viðunandi gjald fyrir möguleikann
á að koma tveggja milljóna króna
virði af fíkniefnum til landsins.
Að baki þessu liggur óhugnan-
legt verðmætamat byggt á sama
grunni og þegar menn brjótast inn á
heimili fólks og limlesta það til að
innheimta skuld – verðmætamat og
manngildishugmynd vaxandi undir-
heima. Á undanförnum árum hefur
þessi neðanjarðarveröld vaxið svo
og eflst að hún stendur orðið undir
eigin lögum og framkvæmdavaldi.
Mat þessa samfélags á styrk sínum
er orðið svo mikið að það reynir
vart að fela starfsemi sína lengur.
Þeir sem ráða þar ríkjum vita að
þegar þeir berja og misþyrma öðr-
um meðlimum þessa samfélags
heyra þeir ekki undir lög samfé-
lagsins sem ríkir á yfirborðinu.
Fórnarlömb þessarar grimmdar-
veraldar hafa ekkert skjól af lög-
reglu eða dómstólum, sem hafa ekki
meiri styrk en svo að þeir sem taka
ekki mark á þeim þurfa ekki að ótt-
ast þær nema þeir séu gripnir glóð-
volgir við glæpaverk.
Það er erfitt að átta sig á hvenær
það gerðist að Íslendingar sættu sig
við að hér myndaðist öflugt og
sterkt undirheimasamfélag. Ef til
vill er erfitt að benda á ákveðinn
tímapunkt eða sérstaka ákvörðun.
Líklega gerðist þetta fremur hugs-
unarlaust með sparnaði við lög-
gæslu, yfirvinnubanni lögreglu og
sífellt þurftameiri yfirstjórn lög-
gæslumála sem tekur æ stærri
hluta af heildarútgjöldum til lög-
gæslunnar. Þetta hefur verið
hugsunarlaust undanhald án mark-
miðs eða stefnu. En það skiptir litlu
hvort yfirmenn löggæslunnar hafa
stuðlað að vexti undirheimanna
óvart eða vísvitandi – afleiðingarn-
ar eru þær sömu. Nema menn vilji
gæla við þá hugmynd að ekkert
samhengi sé á milli starfsemi lög-
gæslunnar og glæpamanna – sem
gæfi mönnum þá átyllu til að leggja
löggæsluna algjörlega niður. ■
Ráðandi hluthafar í rússneskaolíufyrirtækinu Yukos hafa
boðist til að framselja bréf sín til
rússneska ríkisins gegn því að
Mikhail Khodorkovsky, fyrrum
forstjóra olíufyrirtækisins, verði
sleppt úr fangelsi.
Khodorkovsky hefur setið í
fangelsi frá því í október síðast-
liðnum grunaður um svik og
skjalafals. Sumir vilja meina að
hann hafi verið handtekinn af
pólitískum ástæðum þar sem for-
stjórinn hefur ekki stutt ráðandi
öfl í Rússlandi.
Fjármálastofnunin Menatep,
sem á rúm 40 prósent í Yukos, lagði
fram tilboð þar sem rússneska rík-
inu er boðinn hlutur hennar fyrir
frelsi Khodorkovskys. Samkvæmt
Menatep er hlutur þess í Yukos
metinn á 14,6 milljarða dollara. Þó
eru skiptar skoðanir á því hversu
verðmætur hluturinn er.
Rússnesk stjórnvöld hafa þeg-
ar lagt hald á hlutabréf Khodor-
kovskys í Yukos. Auk þess hafa
þau handtekið samstarfsfélaga
hans, þá Platon Lebedev og Alexei
Pichugin.
„Líf og lýðræði er mikilvæg-
ara en hlutabréf,“ sagði Leonid
Nevzlin einn af eigendum
Menatep. Nevzlin flúði ásamt
tveimur öðrum stórum hluthöf-
um í Yukos til Ísraels fyrir sköm-
mu. Hann hefur lýst því yfir að
tilboðið sé í raun verðmætara en
hlutur Menatep í Yukos er. Hann
segist ætla að afhenda stjórn-
völdum hlutabréf sín þegar
Khodorkovsky og Lebedev verði
látnir lausir.
Þetta gengur þvert á það sem
Nevzlin hefur áður sagt en þá ætl-
aði hann að tryggja eignarhald
Menatep á Yukos og halda í núver-
andi hluthafa, sem þá myndu
gæta nafnleyndar.
Menatep var aðalfjárfestinga-
fyrirtæki Khodorkovskys í lok
síðustu aldar og um tíma átti fyr-
irtækið stóran hlut í fjölmiðlum
og iðnaðarfyrirtækjum. Sam-
kvæmt heimasíðu þess stefnir
fyrirtækið að frekari útrás með
kaupum í tækni-, síma-, og lyfja-
fyrirtækjum. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um glæpi og löggæslu.
14 17. febrúar 2004 ÞRIÐJUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Rafpóstur auglýsingadeildar:
auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Fréttir síðustu vikur hljóta aðvekja okkur ugg í brjósti:
Óhugnanleg mannslát, grimmileg
átök milli hópa ungmenna, fíkni-
efnaneysla, vaxandi innbrot, of-
beldi, drykkjuskapur og þannig
mætti áfram telja. Sannarlega
ástæða til að velta upp spurning-
um og glíma við svörin. Grund-
vallarspurningin lýtur að orsök-
um. Hvað veldur allri þessari
skelfingu í okkar samfélagi?
Hvar liggja ræturnar?
Ekki kann ég nein einhlít svör
enda líklega enginn einn þáttur
sem veldur. Öll hin válegu tíðindi
eru vissulega merki einhvers kon-
ar upplausnar, sundrungar og tæt-
ings. Engu er líkara en brestir séu
komnir í þá festu og friðsemd sem
lengi hefur einkennt hið íslenska
fjölskyldusamfélag. Lengst af í
sögu okkar mótaðist samfélagið
af hóflegum kröfum til lífsgæða
sem og nánum samskiptum kyn-
slóða í leik og starfi. Á þessu hef-
ur orðið grundvallarbreyting.
Græðgin og kapphlaupið
Í fyrsta lagi má segja að
græðgin hafi náð yfirtökum. Birt-
ingarform hennar skýtur upp
kollinum víðast hvar. Samruni
fyrirtækja þar
sem stórir verða
stærri og mis-
kunnarlaus kraf-
an um hámarks-
ávöxtun hluta-
fjár er látin
víkja öllum öðr-
um skyldum til
hliðar. Einkenni
hins van-
þroskaða mark-
aðar sem enn
hefur ekki náð
tengslum sínum
við samfélagið í
heild sinni.
Stöðugt auknar
kröfur flestra
hópa um aukna
hlutdeild í kök-
unni sem þó
stækkar ekki að sama skapi.
Kapphlaup um veraldleg lífsgæði
smýgur inn í vitund hinnar ríku
þjóðar sem fellur kylliflöt fyrir
freistandi tilboðum um eitthvað
nýtt, stærra og flottara.
Einstaklingshyggja í tækni-
væddum heimi
Í annan stað hefur tæknin leyst
manneskjuna af hólmi á mörgum
sviðum. Gildir það ekki eingöngu
um atvinnulífið heldur ekki síður
inni á heimilunum. Í stað foreldra,
afa og ömmu höfum við falið
tölvuleikjum, hljómflutnings-
tækjum, DVD-diskum, SMS-boð-
um og öðrum græjum hlutverk
uppalandans þar sem hver ein-
staklingur innan fjölskyldunnar
lifir sjálfstæðu lífi í tæknivædd-
um heimi og á sér tæpast snerti-
flöt samskipta lengur – ekki einu
sinni í því gamla fyrirbrigði sem
kallað hefur verið sameiginleg
máltíð fjölskyldunnar.
Í þessari hörðu lífsbaráttu lifa
foreldrar, sem og afi og amma, af-
skaplega þéttskipaðri dagskrá til
að fylgja eftir menntunarþörf
sinni og starfsframa. Ungdómur-
inn bjargast í skóla, íþróttafélög-
um og með hverjum öðrum og
græjunum.
Staldraðu við...
Einhvers staðar á leið okkar
úr veraldlegri fátækt til almenns
ríkidæmis höfum við gleymt að
rækta manneskjuna í þeim
gömlu, góðu gildum þar sem um-
hyggja, snerting og ekki síst
samvera skapar ríkidæmi, festu
og vellíðan. Fyrir vikið verður
þjóðin nokkuð tætt og tryllt.
Engu er líkara en hún hafi týnt
því reipi sem heldur saman fólki
í friðsemd og ró.
Er ekki orðið tímabært fyrir
hvert og eitt okkar að staldra við?
Enginn vill vakna upp við hinar
reglulegu fréttir af vondum at-
burðum. Við verðum að hefja
sameiginlega sókn. Og sú sókn
byrjar hjá hverjum og einum,
hverri fjölskyldu, hverjum vinnu-
stað. Þar verðum við að spyrja
okkur sjálf um ákveðin lífsgildi.
Hvar viljum við setja okkar nán-
ustu í forgangsröð? Hvernig vilj-
um við gleðja okkur sjálf og ást-
vini? Hvernig verjum við tíma til
samveru og þroska og tilfinninga?
Hvar setjum við fólkið okkar í
forgang í daglegu lífi? Stöldrum
við og hleypum manneskjunni inn
í daglegt líf. ■
Hvað gengur á?
■ Af Netinu
Styrkir slæleg löggæsla undirheimana?
Um daginnog veginn
HJÁLMAR
ÁRNASON
■
alþingismaður
skrifar um
þjóðfélagið.
„Hvar vilj-
um við setja
okkar nán-
ustu í for-
gangsröð?
Hvernig vilj-
um við gleðja
okkur sjálf og
ástvini?
Hvernig verj-
um við tíma
til samveru
og þroska og
tilfinninga?
MIKHAIL KHODORKOVSKY
Hann hefur verið í fangelsi frá því í október á síðasta ári grunaður um svik og skjalafals.
Úti í heimi
■ Fjármálastofnunin Menatep hefur
boðið 44% hlut sinn í Yukos fyrir frelsi
Mikhails Khodorkovsky.
Hlutabréf boðin fyrir
frelsi Khodorkovskys
Af þingstörfum
Þessa dagana sit ég í þriðja sinn á
Alþingi sem varamaður Halldórs
Ásgrímssonar, utanríkisráðherra.
Það verður að segjast eins og er að
það er heldur minna um að vera en
í tvö fyrri skiptin sem ég settist inn
á þing í október og desember 2003.
Einhvern veginn eru allir mun ró-
legri og afslappaðri. Hefðbundin
sýndarmennska stjórnarandstöðu-
þingmanna í upphafi þingfundar til
að ná athygli fjölmiðla er þó hvim-
leið en venst eins og annað. Þá eru
þau mál sem helst eru til umræðu í
fjölmiðlum tekin til umræðu undir
liðnum: Störf þingsins, og þar ham-
ast þingmennirnir sem ólmir séu í
því skyni að ná sínum 10 sekúndum
í fréttatíma ljósvakamiðlanna um
kvöldið. Þetta er það sem allir vita
en má alls ekki segja frá. Bið ég því
lesendur um að hafa ekki orð á
þessu við nokkurn mann.
GUÐJÓN ÓLAFUR JÓNSSON Á HRIFLA.IS
Eignarhald fjölmiðla
Umræðurnar að undanförnu um
eignarhald á fjölmiðlum hafa
leiðst út um víðan völl eins og oft
vill henda þegar alvörumál ber á
góma hér á landi. Má jafnvel tala
um séríslenska hefð að þessu
leyti. Í samræmi við hefðina sendi
Starfsmannafélag Orkuveitunnar
frá sér yfirlýsingu fyrir helgina og
krafðist þess að starfsfólkið fengi
vinnufrið fyrir sífelldri gagnrýni
stjórnmálamanna á fyrirtækið!
Þegar blaðamenn á DV og Frétta-
blaðinu snúa umræðunni um eign-
arhald á fjölmiðlum upp í gagn-
rýni á sig eru þeir á villigötum á
sama hátt og Starfsmannafélag
Orkuveitunnar. Umræðan um
eignarhald á fjölmiðlum snýst
ekki um starfsfólkið. Um hvað
snýst það þá? Það snýst um fyrir-
komulag sem býður hættum heim
og er í sjálfu sér óæskilegt, hverjir
sem í hlut eiga, hvar og hvenær
sem er. Á sama hátt og það snýst
ekki um starfsfólkið snýst það
ekki heldur um mennina sem eiga
fjölmiðlaveldið Norðurljós, þótt
þeir séu gjarnan í sviðsljósinu.
Málið snýst um það, hvaða starfs-
skilyrði fjölmiðlar verða að búa
við til að þeir geti sinnt mikilvægu
hlutverki sínu í nútímaþjóðfélagi.
GUÐMUNDUR MAGNÚSSON Á DAGAR.BLOGSPOT.COM