Tíminn - 25.02.1972, Blaðsíða 8

8
TÍMINN
Föstudagur 25. febrúar 1972
SAM VINNUHREYFINGIN
— MATTUR FOLKSINS
‘-------' llll^■llll...
Ungir framsóknarmenn
hylla samvinnuhreyinguna
MIKILL ÁRANGUR
Kveðja til Þingeyinga
óskum Kaupfélagi Þingeyinga, félags-
mönnum, stjórn og starfsmönnum heilla i til-
efni í)0 ára gifturiks starfs.
Ungir framsóknarmenn minnast með gleði
og stolti þeirra manna, er ruddu braut sam-
vinnustarfinu á íslandi, og þeirra hugsjóna,
sem eru og verða kjarninn i þjóðfélagssýn
ungra íramsóknarmanna, samvinnustarfinu.
Samband ungra framsóknarmanna.
Kveðja til Sambandsins
Ungir framsóknarmenn minnast með fögn-
uði forystuhlutverks Sambandsins i 70 ár i um-
byltingu atvinnulifs á íslandi og alhliða um-
bótabaráttu fyrir fólkið i landinu.
Um leið og við sendum Sainbandi islenzkra
samvinnufélaga árnaðaróskir á þessum tima-
mótum treystum við þvi, að samvinnufólkið
taki höndum saman og hefji nýja sókn til
eflingar samvinnuhreyfingunni og þjóðfélags-
hugsjón samvinnustefnunnar.
Samband ungra framsóknarmanna.
Heillaskeyti sem send
voru á afmælisdaginn
Samvinnuhreyfingin minnist þessa dagana
tveggja merkra afmæla. 90 ár eru liöin frá þvi
fyrsta kaupfélagið, Kaupfélag Þingeyinga, var
stofnað, og 70 ár frá þvi Samband islenzkra sam-
vinnufélaga var stofnað. Þessi merkisafmæli hafa
m.a. orðið til þess, að margir hafa staldrað við og
litið yfir farinn veg islenzkrar samvinnuhreyfingar,
rætt gildi hennar og þýðingu og stööu hreyfingar-
innar i samfélagi nútimans og framtiðarinnar.
Ungir framsóknarmenn hafa alla tíð lagt megin-
áherzlu á gildi samvinnuhreyfingarinnar og nauö-
syn þess að samvinnuhugsjónin komisl f fram-
kvæmd á sem flestum sviöum islenzks atvinnulífs.
Burðarás margra byggðarlaga
Arangur og þýðing samvinnuhreyfingarinnar
kemur berlegast i ljós hér á landi, þegar litið er yfir
landsbyggðina. Þar eru samvinnufélögin burðarás
atvinnulifsins i langflestum byggðarlögum. Fólkið
hefur sameinazt i samvinnufélögum til að bæta af-
komu sina, og með þeim standa og falla heil héruð.
A Stór-Reykjavikursvæðinu er atvinnulif allt mun
fjölbreyttara, og samvinnuhreyfingin hefur ekki
enn náð þar æskilegum áhrifum.
Þó er starfsemi samvinnuhreyfingarinnar einnig
þar mjög viðtæk og mikilsverð. Nægir þar að minna
-á þá þjónustu, sem samvinnufélög veita félags-
mönnum sinum, almenningi, á sviöi verzlunar,
tryggingamála og oliudreifingar.
Tilvistsamvinnufélaga á þessum sviðum á höfuð-
borgarsvæðinu hefur tryggt almenningi aögang að
bættri og ódýrari þjónustu en ella hefði verið kostur
á.
Eflum samtök fólksins
Ungir framsóknarmenn leggja á það mikla
áherzlu, að þessi samtök fólksins verði efld sem
mcst og bezt á komandi árum. Samvinnuhreyfingin
stendur traustum fótum meðal fólksins, en þarf enn
að færa út kviarnar og ná betur til almennings á
höfuðborgarsvæðinu.
Það mun takast með þvi að sýna fram á kosti
samvinnuskipulagsins fyrir almenning, sanna það i
orði og verki, að efling samvinnuhreyfingarinnar er
hagur fólksins jafnt i borg sem byggð.
Að þvi munu ungir framsóknarmenn vinna.
Ný verkefni
Samvinnuhreyfingarinnarbiða einnig ný verkefni
á öðrum sviðum. Hún er fjöldahreyfing fólksins, og
á þvi að ganga á undan i öllu því sem snertir aukin
áhrif fólksins sjálfs.
Mikil verkefni biða samvinnuhreyfingarinnar á
sviði atvinnulýðræðis, en vaxandi þungi er nú á bak
við kröfu launþega um aukin áhrif á stjórn og
rekstur þeirra fyrirtækja, sem þeir vinna við. Sam-
bandið hefur þegar tekið upp þá nýbreytni, að halda
fundi stjórnar og fulltrúa starfsfólksins, og það er
vissulega skref i rétta átt.
En þau eru mörg skrefin, sem leggja þarf að baki
áður en atvinnulýðræði verður að veruieika, og
samvinnuhreyfingin á þar tvímælalaust að ganga á
undan og marka þann veg, sem fara verður, eins og
hún hcfur áður gert á svo mörgum sviðum.
Bætt samstarf við
verkalýðshreyfinguna
Sömuleiðis þarf samvinnuhreyfingin að kapp-
kosta betra samstarf við verkalýöshreyfinguna.
Það samstarf, sem þegar hefur tekizt milli þessara
fjöldahreyfinga fólksins á sviði fræðslumála, er
mjög gagnlegt. Hinu, sem árekstrum veldúr, er þó
oftar tekið eftir af launþegum, og þá fyrst og fremst
launadeilum verkalýðs- og samvinnuhreyfingar.
Ungir framsóknarmenn hafa margitrekað þá
skoðun sina, að þessar sterku hreyfingar verði að
ná samkomulagi sin á milli um það, með hverjum
hætti hægt sér að leysa launadeilur við fyrirtæki
samvinnufélaga án þess að til harðvitugra vinnu-
deilna þurfi að koma. Hafa þeir bæði bent á, að
samvinnuhreyfingin þurfi að koma fram sem sjálf-
stæður aðiii i kaupgjaldsmálum, og að verkalýðs-
hreyfingin þurfi að beita öðrum aðferðum gagnvart
samvinnuhreyfingunni en einkafyrirtækjum.
Það yröi til mikiliar gæfu fyrir báðar þessar
hreyfingar, og hina fjölmörgu félagsmenn þeirra, ef
samkomulag næðist milli þeirra um þessi mál. Þar
með væri rutt úr vegi þeirri hindrun, sem launa-
málaágrciningur hefur oft verið fyrir nánara sam-
starfi þessara fjöldahreyfinga fólksins.
Samvinnumenn ættu að heita þvi á þessum
merkisafmælum að einbeita sér að lausn þessa
ágreiningsefnis. Það er verðug heitstrenging.
HIÐ FLJÓTANDI
ÍSLENZKA GULL
Fyrir rúmum þremur árum var rituð hér á sið-
unni grein, sem vakti athygli á þvi, að íslendingar
væru að eignast nýjar auðlindir, sem kynnu að
reynast mun verðmætari en þær, sem hingað til
hafa verið taldar okkar helzta eign. Hreint loft, tært
vatn og friðsæld væru orðnar okkar mestu ger-
semar. ísland væri eins og vin i þeirri eyðimörk
mengunar og spennu, sem nú þjakaði lif flestra ibúa
alls svæðisins frá vesturströnd Bandarikjanna til
Sovétrikjanna.
Þegar þessi sjónarmið voru fyrst sett fram, þóttu
ýmsum þau vera enn eitt dæmið um óraunsæjan
málflutning ungra framsóknarmanna. i stað þess
að ganga i dýrðarkór stóriðjunnar, værum við
farnir að boða; að loftið og vatnið yröu gullmyllur
þjóðarinnar. Slikur málflutningur væri aðeins
ungæðisleg skýjaglópapólitik.
Þó leið ekki á löngu áður en hæðnisraddirnar
köfnuðu, og þeir sem hæst höfðu hrópað grin og vit-
leysa urðu hljóðir. Mengunarvandamdlið rann
smátt og smátt upp fyrir þjóðinni i öllum sinum
hryllingi. Og stóriðjupostularnir uröu van-
dræðalegir og virtust tapa áttinni. í staö þess gengu
æ fleiri undir það merki, sem reist var i greininni
um hinar nýju auðlindir. Varðveizla landsins varð
eitt hið helzta tizkuorð almennrar þjóðmála-
umræðu. Flestir vildu nú taka þátt i aö kveða þá
Lilju.
Nýr vitnisburður visindamanna
A siðustu mánuðum hefur hlaðizt upp ný vit-
neskja um það, hve hreina loftið og tæra vatnið
munu reynast tslendingum verðmæt eign og hve
fáránlegteraðspilla þessum eiginleikum með fljót-
ráðinni stóriðju. t ljós hefur komið, að hreint drykk-
jarvatn verður innan tiðar næstum sjaldgæfara
gulli. Þá munu Gvendarbrunnar verða gim-
steinanáma og blávatn i flöskum verða þjóðarauður
tslendinga.
A vegum Sameinuðu þjóðanna hafa visindamenn
komizt að þeirri niðurstöðu, að skortur á fersku
vatni muni verða eitt helzta vandamál heimsins á
næstu áratugum. Ef ekki verði séð fyrir nægilegu
magni af þessari „vöru”, muni matvælaiðnaður og
dagleg fæðunýting i fjölda landa verða statt á flæöi-
skeri. Það verði að nýta bókstaflega hvern einasta
dropa, sem fáanlegur er á hnettinum, ef lif I heilum
heimshlutum eigi ekki að leggjast i rúst. Um næstu
aldamót muni verða i heiminum 21000 milljónir
manna, og sú vatnsnýting, sem búið er við nú, muni
aðeins nægja hluta þess mikla fjölda. Kostnaður við
að vinna vatn úr sjó og hreinsa vatn, sem hafi verið
notað, muni áfram veröa það mikill, að allt kapp
verði að leggja á að nýta þaö vatn, sem fæst ferskt
frá sjálfri náttúrunni. Lausn þessa vandamáls mun
verða eitt helzta viðfangsefni umhverfismálaráð-
stefnunnar, sem halda á i Stokkhólmi.
Okkarauður
Vitnisburður visindamannanna um vatnsskortinn
sýnir, hve mikinn ónýttan auð við eigum. Eitt helzta
verkefni Islendinga i framtiðinni hlýtur að verða
hagnýting þessa auðs. Fjárfestingarstefna
þjóðarinnar og framkvæmdaaðgerðir verða nú
þegar að taka mið af slíkri hagnýtingu. Efnahags-
afkoma og almenn lifsskilyrði munu efalaust á
næstu áratugum að verulegum hluta ráðast af
þvi, hvort forráðamenn bera gæfu til að skilja
vitjunartima þessa mikilvæga máls.