Tíminn - 09.03.1972, Blaðsíða 6
6
TÍMINN
Kimmtudagur 9. marz 1972.
2. umræða um tekju- og eignaskattsfrumvarpið:
360 milljóna heildarlækkun
vegna skattabreytinganna
EB7 Reykjavík.
Annarri umræAu um skattafrumvörp rfkisstjórnarínnar lauk um tvö-
leytiö i fyrrinótt og I gær fóru atkvæöagreiöslur fram um tekju- og
eignarskattsfrumvarpiö, en atkvæöagreiöslu um tekjustofnafrum-
varpiö lauk f fyrrakvöld.
t umræöunum kom m.a. fram, aö skattar af tekjum undir 550 þúsund
krónum á síöasta ári, munu lækka samkvæmt hinum nýju skattalögum
boriö saman viö gamla skattkerfiö. Samanlögö lækkun gjalda á þeim
sem hafa 0-300 þúsund kr. tekjur.er um 321 millj. kr. Heildarlækkun á
gjaldendum, sem hafa 300-425 þús. kr. tekjur er um 82 millj kr. A þeim
sem hafa 426-550 þús. kr. tekjur,er lækkunin 51 millj. kr. Alls er þessi
gjaldalækkun þvi miöaö viö gamla skattkerfiö um 450 millj. kr. — Ofan
viö 550 þús. kr. tekjur fer skattbyröin vaxandi, en aö 730 þús.er heildar-
hækkunin aöeins um 25 millj. kr. Hækkunin öll ofan viö 550 þús. kr. tek-
jur er um 95 millj. kr. Hér er þvf um aö ræöa heildarlækkun vegna
skattbreytinganna, sem nemur um 360 millj. kr.
Þessar upplýsingar komu fram
i ræöu,er Halldór E. Sigurösson,
fjármálaráöherra, hélt i
umræöunni um tekju- og
eignarskattafrumvarpið, um leiö
og hann svaraði ýmissi gagnrýni
á hin nýju skattalög, er fram
haföi komiö 1 máli þingmanna
stjórnarandstööuflokkánna.
Rikisstjórnin hófst
þegar handa
Vilhjálmur Hjálmarsson (F)
mælti fyrir nefndaráiiti meiri
hluta fjárhagsnefndar um tekju-
og eignarskattsfrumvarpið. Hann
minnti á, í upphafi ræöu sinnar,
aö 1 málefnasamningi stjórnar-
flokkanna væri ákveðiö aö en-
durskoöa skiptingu verkefna
valds milli rikis og sveitarfélaga i
þeim tvíþætta tilgangi aö auka
sjálfsforræöi byggöarlaganna og
gera skiptingu greiöslubyröa
milli rfkis og sveitarfélaga ein-
faldari og um leiö ákveönari en
hún heföi veriö um langt skeiö. Þá
væri kveöiö á um endurskoðun
tryggingalöggjafarinnar i þvi
skyni aö tryggja öllum þjóö-
félagsþegnum lifvænlegar lág-
markstekjur um leiö og horfið
yröi frá því aö afla tekna trygg-
ingakerfisins meö persónu-
sköttum án alls tillits til ef-
nahags. — f málefnasamningnum
væri jafn framt kveöiö á um
endurskoöun á tekjuöflunar-
leiöum hins opinbera I heild meö
þaö fyrir augum, aö skattbyröinni
yröi dreift réttlátlegar en nú væri
gert og beinir skattar yröu ekki
lagöir á þær tekjur, sem einungis
hrykkju fyrir allra brýnustu lífs-
nauösynjum, Rikisstjórnin heföi
þegar hafizt handa um aö móta
þessa stefnu I verki, bæöi meö
skipun milliþinganefndar f
skattamálum rfkisins og tekju-
stofnamálum sveitarfélaga og
svo meö beinum stjórnaraö-
geröum. Vegna þess aö viöfangs-
efni Tryggingastofnunarinnar,
sveitarfélaganna og ríkisájóös
gripu með ýmsum hætti hvert inn
i annað, þá heföi þurft aö taka
þessa þrjá þætti til skoöunar alla f
senn — og þetta heföi veriö gert.
En vegna þess hins vegar, hve
máliö I heild væri margslungiö,
þá væri annaö vart framkvæman-
legt en vinna fyrirhugaö ar
breytingar að nokkru f áföngum,
og þaö væri rfkisstjórnin einnig
aö gera.
Endurskoðun tek-
juöflunar-
kerfisins heldur áfram
Síöan sagöi Vilhjálmur:
— Nú er m.a. búiö aö gera
eftirtaldar ráðstafanir I þá
stefnu, sem stjórnarsáttmálinn
lýsir um þessi atriöi: Hækka
lffeyrisgreiöslur trygginganna,
lögbinda lágmarkstekjutrygg-
ingu, fella niöur persónuskatta,
svo sem námsbókagjald, iögjöld
til llfeyristrygginga og sjúkra-
samlaga, flytja þær greiöslur, er
sveitarfélögin hafa innt af hön-
dum vegna löggæzlu og lffeyris-
Viihjálmur Hjálmarsson
trygginga yfir á ríkissjóö aö fuflu
og greiöslur vegna sjúkratrygg-
inga aö hálfu — og þaö er búiö aö
tryggja landshlutasamtökum
sveitarfélaga staöfé um leið og
geröar hafa veriö ráöstafanir til
þess aö hasla þessum samtökum
völl í löggjöf. Þessi örfáu dæmi
um beinar stjórnaraögeröir og
sumpart löggjöf, sem nú þegar
hafa veriö geröar, læt ég nægja.
Þaö er sameiginlegt meö
báöum þessum skattafrum-
vörpum, að þau eru i senn óh-
jákvæmileg og sjálfsögö afleiðing
þeirra breytinga, sem þegar hafa
veriö geröar á tryggingalöggjöf-
inni — og þau eru áfangi á þeirri
braut, sem rfkisstjórnin markaði
f upphafi, aö þvi er varöar
heildarendurskoöun á tekju-
öflunarkerfi hins opinbera og
verkaskiptingu á milli rikis og
sveita rfélaga. Endurskoöun tek-
juöflunarkerfisins heldur áfram
og þaö veröur leitazt viö aö ljúka
henni á þessu ári. Frumvarp þaö,
sem hér liggur fyrir,fjallar aöeins
um tiltekna afmarkaða þætti tek-
ju- og eignarskattslaganna.
Áhrif breytinganna
Vilhjálmur gerði þvi næst grein
fyrir breytingartillögum þeim,
sem meiri hluti fjárhagsnefndar
leggur til og vék svo að þvi, hvaöa
áhrif þessar breytingar — þær er
varöa skattaupphæöir, hefðu á
tekjuvon rlkisins, yröu þær sam-
þykktar — og þá væri miðaö viö
innheimtutölur. Aö sjálfsögöu
byggöust þessar upplýsingar á
áætlunum eins og allt annað er
varöaöi þetta mál. Hagrann-
sóknadeild Framkvæmdastofn-
unar rikisins heföi annazt þessa
útreikninga og vildu þeir, er þaö
starf önnuöust, aö sjálfsögöu hafa
á alla eðlilega og venjulega fyrir-
vara fyri r slikum
áætlanageröum, þvf aö alltaf yröi
I ýmsum tilvikum aö byggja á
likum , þegar þess háttar störf
væru unnin.
Vilhjálmur sagöi siöan:
— Ég nefndi fyrst sérstakan
8% frádrátt fiskimanna sam-
kvæmt 2. breytingartillögu meiri
hluta nefndarinnar, Aætlaö er, aö
tekjutap ríkissjóös vegna þessa
ákvæöis sé um 40 millj. kr. Þess
má geta, aö áætlaöur fjöldi
fiskimanna á tekjuárinu 1971 eru
5 þús. manns. Hækkun persónu-
frádráttar einstaklinga úr 140
þús. i 145 þús. er taliö, aö kosti
rikissjóö um 34 millj. kr. lækkun
og hækkun frádráttar einstæöra
foreldra um 7 millj. kr. Breyting
á stigum tekjuskatts þýöir lækk-
un á frumvarpinu, sem nemur um
102 millj. kr. Og niðurfelling og
sumpart lækkun á tekjuskatti
aldraðra meö minna en 10 þús. kr.
skatt samkvæmt almennu
reglunni kostaöi I innheimtu á
þessu ári um 3 millj. kr. Loks er
þess aö geta, aö hækkun eignar-
skatta samkvæmt slðustu
breytingartillögu meiri hluta
fjárhagsnefndar er áætlað aö
nemi um 41 millj. kr. miöaö viö
frumvarpiö eins og þaö var lagt
fram. — Áætlanir um tekjuöflun
rikissjóös samkvæmt frum-
varpinu voru byggðar á því, aö
tekjur gjaldenda hækki frá árinu
1970-1971 um 21,5%. I 3. grein
Frá umræðunum um tekjustofnafrumvarpið:
w
Osmekklegar, ósannar og órök-
studdar fullyrðingar afsannaðar
EB—Reykjavlk.
f umræöum um tekjustofna-
frumvarpiö I efri deild I fyrradag
kvaddi Alexander Stefánsson sér
hljóös og sagöi m.a.:
,,Ég tel mér skylt að taka þátt i
umræöum um tekjustofna
sveitarfélaga, sem hér fara fram,
ekki aðeins sem einn af meiri-
hluta heilbrigbis- og
félagsmálanefndar, heldur miklu
fremur sem einn þeirra mjög svo
gagnrýndu nefndarmanna, er
skipaöir voru 16. ágúst 1971 af
félagsmálaráöherra til aö end
urskoöa gildandi löggjöf um tek
justofna sveitarfélaga og semja
iBgafrumvarp þar um.
Staðreyndirnar
E9tt af þvi, sem þessari nefnd
er taliö til foráttu er þaö, aö I
henni væri ekki fólk, sem heföi
reynsluaf sveitarstjórnarmálum,
jafnvel hættulegt sveitar-
félögunum, ef marka má ummæli
málgagn og formælenda st
jórnarandstöðunnar. Og I nefnd
aráliti 1. minnihluta heilbrigöis
og félagsmálanefndar er staðhæft,
að litið sem ekkert samráð hafi
veriö haft við sveitarstjórnar-
samtökin I landinu og þeim
enginn kostur gefinn á aö eiga
aöild að samningu frumvarpsins.
Ég tel nauösyn aö skýra hér frá
staðreyndum. I fyrsta lagi átti
sæti i þessari nefnd fólk, sem allt
er, eöa hefur veriö, beinir st-
jórnendur sveitarfélaga I landinu,
og tekst á viö þau vandamál, sem
sveitarstjórnarmenn veröa aö
glima við, og þaö hjá ólikum
stærðum og tegundum sveitar-
félaga i landinu”
Fullyrðingin ósönn,
enda órökstudd
Alexander gat þessu næst
þeirra manna, sem sæti áttu með
honum i nefndinni, og afsannaöi
þær ósmekklegu fullyrðingar, aö
nefndarmenn heföu ekki reynslu
eða þekkingu á sveitarstjórnar-
málum. Siöan sagöi hann m.a.:
Varöandi þá fullyrðingu, aö
litið sem ekkert samráö hafi verið
haft við sveitarstjórnarsamtökin
i landinu.vil ég lýsa þvi hér yfir,
að þessi fullyrðing 1. minnihluta
er ósönn, enda órökstudd.
m
■
■
— Þegar nefndin hóf störf sl. haust
lá fyrir viljayfirlýsing félags-
málaráöherra um að nefndin
heföi samráö viö Samband isl.
sveitarfélaga um þessa end
urskoöun og gerö lagafrum
varpsins. —Var stjórn Sam-
bandsins strax kynnt þetta
viðhorf og óskað eftir samvinnu i
þessu máli.
Stjórn Sambandsins og
fulltrúar hennar mættu á fundum
með nefndinni og fengu i hendur
þau gögn og þær hugmyndir, sem
nefndin vann aö til umsagnar og
athugunar. Hafði stjórn Sam-
bandsins sérstaka stjórnarfundi
um málið ásamt með öörum
aðilum úr fulltrúaráði.
Til enn frekari áréttingar vil ég
ennfremur geta þess, að fulltrúar
Reykjavikurborgar, þ.e. borgar-
ritari og skrifstofustjóri, sátu
fund með nefndinni, þar sem þeir
fengu, sem trúnaöamál, upp
lýsingar um væntanlegar
breytingar á tekjustofnum
sveitarfélaga”.
fjárlaganna fyrir yfirstandandi
ár eru tekjur af eignarsköttum
áætlaöar alls 252 millj. kr.
og tekjusköttum alls 3158
millj. Aö samþykktum tillögum
meiri hluta fjárhagsnefndar, sem
ég hef hér verið að lýsa, lækka
þessar tölur i heild um ca. 146
millj. kr. Hvernig þetta skarð i
tekjuáætlun fjárlaga verður fyllt
er nú i athugun hjá ríkisstjórn-
inni.
Skattlagning einstæðra
foreldra
Siöar I ræðu sinni vék Vilh-
jálmur aö skattlagningu ein-
stæöra foreldra. Hann minnti á,
aö það væri viökvæmt mál og
heföi veriðmjög umdeilt á undan-
förnum árum, á hvern veg ein-
stakir foreldrar heföu fariö út úr
skattamálum sinum. — Eftir
fyrirhugaðar breytingar á frum-
varpinu um tekjustofna
sveitarfélaga og um tekjuskatt,
greiðir einstakt foreldri meö eitt
barn og um 400 þús. kr. brúttó-
tekjur jafnháa skátta af tekjun-
um, hvort sem er eftir gömlu eða
nýja kerfi, en á lægri tekjunum er
um nokkra lækkun aö ræöa, t.d. 5-
6 þús. kr. skattalækkun á 200-300
þús. kr. brúttótekjum, segir hér I
skýringum frá hagrannsóknar-
deild. Þaö kemur í ljós þarna,
eins og yfirleitt, þegar litið er á
þessar breytingar, aö um lækkun
er að ræöa á lægri tekjubilunum,
en ekki þegar ofar dregur. Ég veit,
að um þetta atriði eru mjög
skiptar skoðanir og ég tel
eðlilegt, aö þaö verði tekið til
alveg sérstakrar athugunar viö
áframhaldandi endurskoöun
málsins. Menn hljóta aö stefna aö
þvi, aö einstæöum foreldrum sé
ekki iþyngt skattalega, en hins
vegar hljóta menn einnig aö hafa
það sjónarmið i huga.aö ekki sé
gengiö óeölilega langt i Ivilnunum
til þessara aðila, þannig aö þaö sé
talið hagkvæmara heldur en
þegar hjón búa saman skattalega
séö. Þaö er að sjálfsögöu óeðli-
legt.
Aðstaða skólafólksins
Vilhjálmur minnti á,að töluvert
hefði veriö rætt um aöstööu skóla-
æskunnar í sambandi viö
skattamálin. Um það atriði segði
i skýrslu frá hagrannsóknar-
deildinni:
„Samkvæmt eldra kerfi
greiddu skólaunglingar yfirleitt
almannatrygginga- og sjúkra-
samlagsgjöld, en þau hefðu
trúlega orðið um 12-14 þús. kr.
1972. Samkvæmt nýja kerfinu
greiða einhleypir ekki skatt af
lægri tekjum en 60 þús. kr. og af
100 þús. kr. greiðast hjá skóla
unglingum, eftir að skyldusparn-
aöurinn hefur verið tekinn til
greina,3-6þús. kr. eftir nýja kerf-
inu, en heföu orðið 14-16 þús. eftir
þvi eldra, ef persónugjöldin eru
taiin með, sem aö sjálfsögðu
verður aö gera. Hliöstæðar tölur
fyrir 150 þús. kr. tekjur, eru 8-10
þús. kr. samkvæmt nýja kerfinu,
en 21-23 þús. samkvæmt þvi
eldra”.
Skattleg staða aldraðra
Um skattlega stöðu aldraðra
sagði Vilhjálmur m.a., að sett
hafa veriö ákvæði I lög um
lágmarkstekjutryggingu fyrir
aldrað fólk, og eins og nú yrði um
hnúta búið, ef frumvarpið yrði
samþykkt svo og breytingar-
tillögur meiri hluta fjárhags-
nefndar, þá væru þessar
lágmarkstekjur algerlega undan-
þegnar skatti og rúmlega það.
Ætla mætti, að aldrað fólk mætti
vinna sér inn nokkra tugi þúsunda
umfram lágmarkstekjutrygging-
una, áður en til skattgreiðslu
kæmi.