Tíminn - 06.04.1972, Page 9

Fimmtudagur 6. april 1972.
TÍMINN
9
tMgefandi; Framidknarflokkurtnn

Þórarinsson láW, Awdrós KfWíánssort, Jón Hdíjason, thdrföí
0. í>orst«insson og fómas Kftrfsson, Ao^týsinjtastjóri:
Stóin-
omnur tjislason. ■ Rltsf jórnarskrifstotur t ■eddutflísmu, sftnar
léaðo — 183Q6. Skrjfytofvr
Kánkftstrá:fi::;7.::wi
723337;: AúglýsÍnQáSínijx^OSáa^ýÁSrár ^iifstöfuif ^simtx tjjÓQ,
;:A;skýtftáýQÍáia;:;:krÍ;!;:2íS;bfii;:;:á:
Afgretaslusimi
mánuii: innahlanris, f laúsasoio
^kr^MÆOotntákia.
BlaSaprent h.f. (Öfftst)
Lítið gleður vesælan
Sú ákvörðun rikisstjórnarinnar að veita leyfi
til lengingar á flugbraut á Keflavikurflugvelli,
hefur orðið ritstjórum Mbl. mikið skáldskapar-
og óskhyggjuefni. Ritstjórarnir birta langa
fréttagrein undir stærstu fyrirsögn um klof-
ning i rikisstjórninni og fylgja henni eftir með
stórri forustugrein um klofna rikisstjórn.
Bersýnilegt er, að ritstjórarnir taka þessi skrif
sin alvarlega og hlæja i hjarta sinu likt og Sara
forðum.
Það er alltaf leiðindaverk að þurfa að svipta
menn hjartfólgnum vonum sinum og óska-
draumum, en samt verður að hryggja ritstjóra
Mbl. með þvi, að þeir eiga hér ekki neitt nýtt i
vændum, og þar skilur á milli þeirra og Söru.
Sá ágreiningur, sem varð i rikisstjórninni i
sambandi við flugbrautarmálið, er ekki nýr,
heldur er tekið fram i sjálfum stjórnarsáttmál-
anum, að hann sé fyrir hendi og verði fyrir
hendi að óbreyttum ástæðum, en hér er átt við
afstöðuna til Atlantshafsbandalagsins. Um það
er fullt samkomulag að láta hann ekki valda
neinum friðslitum á stjórnarheimilinu. Af
hálfu Framsóknarmanna var lenging flug-
brautarinnar m.a. talin eðlileg með tilliti til
þeirra skyldna, sem þátttaka i Atlantshafs-
bandalaginu kann að leggja okkur á herðar, og
samkvæmt þvi er eðlilegt, að bandalags-
þjóðirnar, ein eða fleiri, taki þátt i kostn-
aðinum, Afstaða ráðherra Alþýðu-
bandalagsins er hins vegar skiljanleg með
tilliti til þess, að þeir eru andvigir þátttöku i
Atlantshafsbandalaginu. En þótt stjórnar-
flokkarnir hafi verið og séu ósammála um
aðild að Atlantshafsbandalaginu, er óbreytt
samstaða þeirra um það, að stefna beri að þvi
á kjörtimabilinu, að ameriski herinn fari
héðan. Leyfið til að lengja flugbrautina breytir
ekki neinu i þeim efnum.
Hér hefur þvi ekki skapazt neinn ágreiningur
innan rikisstjórnarinnar, sem gefur Mbl.
tilefni til að fagna og hugga sig við það, að
rikisstjórn Jóhanns Hafstein sé á næstu grö-
sum. Hér sannast aðeins á ritstjórum Mbl., að
litið gleður vesælan. Það er bersýnilegt á þessu
og öðru, að aðstandendum Mbl. liður ákaflega
illa i stjórnarandstöðunni og eru eiginlega fyrst
nú að átta sig á þvi, að Sjálfstæðisflokkurinn er
ekki lengur alvaldur. Þess vegna liður
foringjum hans illa og reyna að drekkja
sorgum sinum með alls konar falsvonum um
að rikisstjórnin sé að klofna, og ekki bætir það
skapsmunina, að þeir finna áreiðanlega til
þess, að stjórnarandstaða þeirra og Mbl. getur
ekki lélegri verið.
Að lokum skal svo ritstjórn Mbl. sagt i mesta
bróðerni, að fjarri fer þvi, að þeir komi á
sundurlyndi milli stjórnarflokkanna með um-
ræddum klofningsskrifum sinum. Hafi þessi
skrif nokkur áhrif, eru þau helzt á þann veg að
auka samheldni stjórnarflokkanna.
Þ.Þ.
Katrin Hallman, Göteborgs Handels- och Sjöfartstidning:
Fyrirætlanir Norðmanna
ímálefnum umhverfisins
Sérstakt umhverfismálaráðuneyti sett á stofn
Fagurt umhverfi skammt frá Hylland-fossi i Þelamörk.
VATNSORKAN er hrein, en
öðru máli gegnir þegar hún er
notuð til iðnaðar, er veldur
mengun, segir Olav Gjarevoll,
sem verður sennilega fyrsti
umhverfismálaráðherra
Noregs. A þessu ári á að af-
greiða frumvarpað lögum um
ráðuneytið.
Gjarevoll fer nú með launa-
og verðlagsmál. Hann varð
doktor i grasafræði við háskól-
ann i Uppsölum, kenndi við
norska kennaraháskólann og
var félagsmálaráðherra i þrjú
ár. Er þvi eðlilegt að hann
dveljist til að veita hinu nýja
ráðuneyti forstöðu. Skoðunum
hans má lýsa á þessa leið:
Vatnsorkan er notuð til
áliðnaðarins, sem veitir fluor
út i andrúmsloftið og úrgangi i
vatn. Oliunám Norðmanna i
Norðursjónum gerir kleift að
reisa oliukyntar aflstöðvar og
hefja ýmsan orkufrekan iðnað
i sambandi við oliuna. Brenni-
steinssýru frá oliukyndingu i
Evrópu hefir rignt yfir Noreg,
og vötnin þar verða súr.
Timburiðnaðurinn veldur -
innig sýringu. Iðnvæðing
byggist á ódýrri orku, en af
henni leiðir aftur, að ibúar
Norður-Noregs hverfa til iðju-
veranna i borg unum. Vörur,
sem mikla orku þarf til að
framleiða, kunna að verða
bannaðar i framtiðinni. Sviar
og Norðmenn bruðla með
orku. Hún er of ódýr. Við
högum okkur eins og við
værum siðasta kynslóðin i
þessum löndum.
ENDA þótt vatnsorkan sé
hrein, veldur vatnsmiðlun
illvigustu deilunum um
spillingu. Rúmlega helmingur
af vatnsorku Noregs er nú
nýttur, og röðin kemur að
Aurlandáá og Mardölsfossi.
bá breytir heili dalur um eðli,
og hæsti foss i Norður-Evrópu
hljóðnar.
1 fyrra var loks lögð fram
áætlun um, hvaða vatnsföll
ætti að varðveita, og náttúru
verndarmenn glöddust, er
varðveita átti þriðjung þess,
sem óvirkjað er. Norska
Vatns- og orkumálastjórnin
hafnaði áætluninni og lagði
fram eigin tillögur. Samk-
væmt þeim á ekki að varð-
veita Hardangervidda, og
náttúrverndarmenn reiddust.
Gjárevoll segir, að vatn-
sorkan verði fullnýtt eftir
12—15 ár og iðnaðurinn verði
þá að treysta á kjarnorku eða
gas úr Norðursjónum.
Kjarnaverin verða reist við
sjó vegna kælingarinnar.
Verið er að athuga um hen-
tugustu staðina, og fyrsta
verið á að vera tilbúið 1978.
Gjarevoll telur óliuna ekki
breyta miklu, en rikisstjórnin
heldur fram, að olian eigi að
efla iðnaðinn og oliu-
hreinsunarstöö á að reisa i
Mongstad skammt frá Bergen.
OLIAN gerir fleira en að
bæta hag rikissjóðs, þar sem
verjast verður óliumengun.
Mikil mengun i Norðursjó yrði
fiskveiðunum örlagarik og enn
háskalegri þó við Svalbarða.
Þar lifa siðusti isbirnirnir og
litlu má muna, að þeir lúti i
lægra haldi.
Litið er af brennisteini i
Norðursjávaroliunni, en
brennisteinn frá Mið-Evrópu
hefir valdið miklum spjöllum i
Noregi og vesturhluta
Sviþjóðar. Kalksnauður jarð-
vegurinn ræpur ekki við
brennisteinssýruna i regn-
vatninu, en hún eykst um 2% á
Olav Gjárevoll
ári. Árnar súrna og laxinn
deyr. Norðmenn veita út i
andrúmsloftið 165 þús. smá-
lestum af brennisteinsdioxið á
ári, en þaö eru mámunir hjá ,
4,5 miilj. smálesta i Vestur-
Þýzkalandi. Norðmenn skatt-
leggja t.d. brennisteinsrika
oliu.
Timburiðnaðurinn leggur til
13% af útflutningnum en
fimmtung af brennisteins-
menguninni heima fyrir, og
oft er súrum úrgangi veitt
beint i árnar. Þetta á að
stöðva, og i fyrra var ákveðið
að samþykkja þyrfti frá-
rennsli bæði frá iðjuverum og
borgum. Vatns- og orkumála-
stjórnin krefst lögsóknar gegn
Nafos-verinu, sem ekki sótti
um samþykkt i tæka tið.
BINDA á endi á mengun
timburiðnaðarins á næstu
fimm árum, en hann á i erfið-
leikum, og minnkun fram-
leiðslu hefir borið á góma.
Svipuðumáli gegnir um aðrar
iðngreinar. I fyrra varð að
minnka álframleiðslu um 12%
samtimis og settar voru fram
kröfur um dýrar mengunar-
varnir.
Norðmenn hafa lýst yfir i
sambandi við undirbuning
umhverfisráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna, að fjar-
lægja eigi skaðlegar efna-
blöndur úr frárennsli á næstu
10-20 árum. Þetta kostar stór-
fé, ef til vill 1,25% vergu
þjóðarframleiðslunnar.
Þetta ber að gera, segir
Gjarevoll. Ef viö megum
missa þrjá milljarða til að
varðveita frelsið, ættum við að
geta varið álika miklu til að
varðveita tilveru okkar. —
Vera má, að hann telji hér
með fjárstuðning við ákveðna
landshluta.
Við Sviar þekkjum flótta
fólks úr svcitum suður á bóg-
inn. I Noregi eru lögð niður
smá og úrelt fiskiver, og þá
hverfa ibúar heilla þorpa til
borganna. 1969. fluttust 5000
manns frá N oregi, þar af 3000
á starfsaldri. Þetta kostar
nýja fjárfestingu i sam-
göngum, vatnsleiðslum,
skolpræsum og skólum.
Búsetubreytingin var talin
kosta 300 millj. norskra króna
þetta ár. Rikisstjórnin greiðir
á ýmsan hátt fyrir fjár- 1
festingu i Noður- og Vestur-
Noregi, auk beins rikisstyrks
til hennar allt að 35% kost-
naðar á vissum svæðum.
Margir óttast, að aðildin að
Efnahagsbandalaginu auki
enn búferlaftutningana.
VIÐ getum haldið áfra'm
stuðningi okkar við ákveðna
landshluta þrátt fyrir aðild að
EBE, segir GjSrevoll . Við
verðum að varðveita um-
hverfið, sem fólkinu hentar,
og ég held, að framvindan
verði á þá leið hvarvetna i
Evrópu.
Norðmenn eru taldir stunda
útilif manna mest og verja til
þess 2—3 milljörðum kr. á
ári. Lengd norsku strandar-
innar nemur 14 metrum á
hvern ibúa landsins. Nú i des.
voru sett lög til að koma i veg
fyrir, að fáir einstaklingar
helgi sér stór strandsvæði
undirsumarbústaði. Svipaðar
ráðstafanir eru fyrirhugaðar
til fjalla. Sjö þjóðgarðar eru
til, og bæta á átta við á næstu
árum.
„Starfsmaður i verksmiðju
sagði mér eitt sinn,” segir
Gjárevoli, ,,að hann legði á sig
ömurlega stöðu við vél fimm
daga vikunnar til þess eins að
geta farið með ; fjölskylduna
siðdegis á föstudögum” i -
kofann okkar i Dröbak, „eins
og hann komst að orði ”.