Tíminn - 09.05.1972, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Þriftjudagur 9. mai 1972.
Þriftjudagur 9. mai 1972.
TÍMINN
11
Við Langholtsskólann er skóla-
stjóri Kristján Gunnarsson. Hann
hefur á mörgum §viftum komift
viö sögu menntamála borgar
innar, enda lengi átt sæti i
fræftsluráfti.
Kristján hefur fallizt á aft ræða
hér dálitið um skólamál, bæði al-
mennt og starfið i sfnum skóla.
— Skólakerfið, eins og það er
hjá okkur nú, er orðið gamalt.
Það er miðað við að taka á móti
þeim nemendum, sem eru tilbún-
ir að taka viö verkefnum og leysa
þau undir tilteknum, fyrirfram-
gefnum kringumstæðum. Þeir
eru móttakendur verkefnanna og
verða að leysa þau viö fyrirfram
ákveðnar aðstæöur. Þetta gekk
ágætlega fyrir svona fimmtiu ár-
um, en nú er þetta breytt, sér-
staklega i Keykjavik, sem orðin
er borg. Nemendurnir hafa allt
önnur viðhorf. Þeir eru orðnir
vanir miklu meiri tilbreytingu og
hreyfingu. Þeir eru sjálfráðir um
flest, sem þeir taka sér fyrir
hendur og framkvæma bæði
heima hjá sér og annars staðar.
Þcss vegna eiga þeir erfitt með að
þola það stranga aðhald, sem
skólinn setur þeim. 1 öðru lagi
held ég, að það sé ekki rétt af
skólanum að taka sér vald til að
segja nákvæmlega til um hvað
lærl skuli, eins og við gerum nú,
nema i tungumálum og stærð-
Iræði, þar sem námsefnið er i eðli
sinu nokkuð afmarkað og verður
að vinna innan ákveðins skipu-
lags. 1 öðrum greinum held ég að
hverfa verði að frjálsari vinnu-
brögðum og gefa nemendunum
kost á að koma og leita sér þekk-
ingar, hverjum á þvi sviði, sem
stendur huga hans næst, og gefa
þoim aðstöðu til að finna svör við
þvi, sem þeir vilja vita.
Mér linnst ekki skipta öllu máli,
að unglingarnir kunni heila
námsgrein i samhengi eins og við
ætlumst lil nú, heldur að þeirgeti
leitað sér að svörum eftir þvi,sem
þeir kjósa.
Frófin væru svo i þvi fólgin t.d.
að gera ritgerð um ákveðið efni,
sem nemandinn hefur ætlað sér
þekkingará. Það er alveg hægt að
dæma það. Gg er heldur ekki viss
um að það, sem við setjum fram i
námsbókunum, séu alltaf aðal-
atriðin. Þau geta lika verið orðin
gömul og úrelt. Frjálsræði, sem
unglingunum væri gefið til að
vinna á þennan hátt, leysir nokk-
urn veginn upp þetta gamla
skipulag, þar sem þeim er bara
ætlað að sit ja og taka við þvi, sem
þau eru mötuð á.
fcg hef kynnzt þessu i nokkrum
skólum erlendis, og það er eftir-
tektarvert. að þar kemur ákaf-
lega erfitt timabil meftan gamla
skipulagið er að leysast upp og
það nýja að koma i staðinn.
É talaði viö kennara i nokkrum
skólum. sem höföu tekið upp þessi
nvju vinnubrögö og starfað svona
4-(> ár. Fldri'kennarar, sem öðru
voru vanir, töldu, aö fyrstu árin
eitt og tvö hefðu verið afskaplega
erfiður timi. Grundvöllurinn al-
veg hrunið, krakkarnir hefðu
hvorki lært né verið hægt aö hafa
Matthias Iiaraldsson
stjórn á þeim. En þegar skólinn
hafði starfað svona i fjögur til sex
ár, kváðust þeir ekki geta hugsaö
til aö breyta yfir i gamla kerfið
aftur. Þá var búið að mynda ann-
an grundvöll og bæöi kennarar og
nemendur búnir að ná þar fót-
festu.
En þegar við erum að tala
um þessar breytingar, verðum
við að gera okkur grein fyrir þvi,
að til að byrja með fáum við upp
ástand, sem orsakar mikla
ringulreið. Foreldrar verða óró-
legir, nemendur órólegir, og
álagið á kennarana verður af-
skaplega mikið, og segja má, aö
þetta geti komið illa niður á nem-
endum i tvö, þrjú ár. En ef byrjað
er á skynsamlegum stað i skóla-
kerfinu, ekki allt lagt undir i einu,
en það tel ég alveg ótækt i svona
tilfellum, þá held ég, að
krakkarnir vinni nú nokkuð upp
það, sem þau tapa.
Við byrjuöum með sex ára börn
hér i fyrrahaust. Var þar unnið
nokkuð frjálst með stóran hóp. Ég
hafði hug á að halda þessu áfram
i vetur með sjö ára börnin, en þá
strandaði á húsnæöinu. Skólar
okkar eru ekki skipulagðir i sam-
ræmi við þessi nýju vinnubrögð.
Þau eru að mjög litlu leyti fram-
kvæmanleg þar sem húsnæðinu
er skipt upp i óhreyfanlegar stof-
ur. Þessi möguleiki með sex ára
börnin skapast við það, að við
notum samkomusalinn, sem ekki
er ætlaður sem kennsluhúsnæði.
Börn er aldrei hægt að flokka i
einn hóp. Viö höfum alltaf haft
eitthvað af erfiðum krökkum og
einnig aðra, sem unnið hafa vel
undir þvi skipulagi, sem við höf-
um búið við, og það höfum við
ennþá. En ég held, að nú sé ef til
vill að stækka sá hluti nemenda,
sem sættir sig illa við hinar
ströngu kröfur skólans um reglu-
semi, hljóðláta framkomu og
vakandi eftirtekt i kennslustund-
um.
Hins vegar á nýtt fyrirkomulag
á kennsluháttum, ekki að valda
truflun á vinnu nemenda, ef húsa-
kynni eru fyrir hendi, sem henta
þvf fyrirkomulagi.
Þetta nýja kerfi leysirað miklu
leyti þann vanda, að hægt er að
miða námsefnið meira við getu
hvers einstaklings. Við erum með
svo stóran hóp nú, sem alls ékki
ræður við þau verkefni, sem boðið
er upp á. Það álit ég höfuðgallann
við okkar gamla kerfi.
— Hvað segirðu um viðhorfið,
sem skapazt hefur við það, að
heimilin eru i raun og veru leyst
upp klukkan átta aö morgni og
heímilisfólkið kemur ekki saman
aftur fyrr en kl. 5-6 að loknum
vinnudegi?
— Það er mjög erfitt að gera sér
grein fyrir, hvað kemur út úr þvi,
en ég get ekki neitaö þvi, aö ég hef
áhyggjur af þessari breytingu og
afleiöingum hennar. Ég held það
sé ákaflega varasamt skipulag.
Það kann að vera, að skóladag-
heimili bæti þarna eitthvað um
komist þau upp. En þar er geysi-
lega mikið verkefni, eigi þau að
koma að almennum notum.
framtiðina. hvernig þessi kynni
verða. — „Lengi býr að fyrstu
gerð.”
Það er ekki annað að sjá, en
þessir litlu angar uni sér vel.
Kennslan skilst mér að sé félags-
vinna, framkvæmd á skýran og
skemmtilegan hátt.
Vafalaust er hér talsvert
sundurleitur hópur. Sum koma
frá hlýjum foreldraheimilum, þar
sem þau hafa notið umönnunar
frá fyrstu bernsku hennar. önnur
bera að einhverju leyti svipmót
verksmiðjuiönaðarins.
— Já, viö höfum trú á,að þetta sé
rétt leiö inn á skólabrautina,
segja ungu konurnar. Og svo
syngur allur hópurinn glaða
skólasöngva og snýr sér svo á
leikrænan hátt aö alvöruverkefni
dagsins — tölum og mengi —
ellegar kannski lestri og
teikningu, þeir sem eru hinum
megin við pappaspjöldin, hinn
imyndaöa vegg milli starfs-
hópanna.
Þorvaldur Sæmundsson er i
stofu 5. Hann er enginn
vtövaningur á fjölunum. Hér eru
12 ára nemendur, sem ljúka eiga
barnaprófi fyrsta áfanganum á
námsbrautinni í vor.
Kennarinn hefur sagt þeim, að
á miklu geti oltið fyrir fram-
tiðina, að þau gangi þar til leiks
með þvi hugarfari, að bregðast i
engu skyldu sinni og vinna svo vel
sem hæfileikar duga til. Væntan-
lega hafa þau sömu heimanfylgju
i skólann, og er þess þá að vænta
að vel takist.
Gunnar Hrólfsson þreklegur
piltur og ljós yfirlitum, situr hér á
fremsta bekk.
— Jú, hann er farinn aðhugsaum
framtiðina, og það i fullri alvöru.
Ætli hann fari ekki á sjóinn eins
og faðir hans og afi. Þeir hafa
reynzt þar liðtækir vel, og þvi
skyldi hann ekki geta orðið það
lika? •
Kagnheiöur Finnsdóttir er
búin að kenna sem næst þrjá
áratugi og veit þvi oftast að
hverju hún gengur, þegar hún fer
inn i skólastofuna.
— Af þessu þrjátiu ára starfi hef
ég lært að gera mér fljótlega
grein fyrir, hvaða manngerð ég
tala við hverju sinni og hegða mér
þareftir. A ég þar fyrst og fremst
við nemendur mina, og foreldra
eða aöstandendur þeirra.
É g hef oftast haft duglegar
bekkjardeildir, sem þolað hafa
mikið álag, og mér finnst
stundum, að i skólakerfinu sé
framúrskarandi nemendum ekki
gefiö tækifæri sem skyldi til að
njóta námshæfileika sinna og
komast áfram feti framar en
aldur þeirra segir til um.
Þroskinn mætti að minu viti ráða
meira.
Þaö er hrein tilviljun,að ég varð
kennari en ekkert starf hefði ég
getaö stundaö, sem hefði veitt
mér meiri lifsánægju, þótt
áhyggjur hafi verið þar með i för.
Mér þykir vænt um ungt fólk og
ber mikiðtraust til þess. Mætti ég
snúa til baka og velja mér braut
Bekkjardcild i Langholtsskóla.
Kagnheiftur Finnsdóttir
Vilborg
— Já, það held ég. Og ætli maður
sé ekki nú fyrst að ná sér á strik.
Nu eru kennaranámskeið á
hverju sumri. Þau gleðja og
hressa og yngja mann í starfi. Að
visu er þetta talsverð viðbót við
árlegan starfstima kennarans, ef
sumarleyfið fer að mestu i nám-
skeiösdvöl. Og ekki kemur önnur
greiðsla fyrir þá vinnu en gleðin
af að læra og ef til vill aukinn
ávöxtur i starfi. En kennarar eru
ólatir, einkum konurnar.
Þetta eru myndarlegir
krakkar. Sum eru þegar farin aö
hugsa til þess tima, er þau
komast i tölu hinna fuilorðnu.
Katrin Ellertsdóttir ætlar að
verða kennari.
— Hvers vegna Katrin?
— Þaö er svo gaman.
— Heidur þú, að Elinu þyki
gaman að kenna þér?
— Það ætla ég að vona.
Tryggvi Tryggvason annast
hjálparkennslu þeirra, sem sein-
færir eru eða einhverra hluta
vegna hafa dregizt aftur úr.
Einu sinni sátum við saman á
skólabekk. Þá vorum við báðir
ungir. Siðan hljóta að vera tals-
vert mörg ár.
— Ég byrjaði aö kenna haustiö
1934 og hef siðan stundað það
starf frávikalitið. Lengi kenndi ég
við Melaskólann, og þá oftast
yngri aldursflokkum. Ég kann vel
við aö starfa með börnum, þau
hafa alla tið verið mér vinveitt og
fús að láta að vilja minum. Nú á
seinni árum, þegar öldurót þjóð-
lifsframvindunnar ris hærra en
áður var, verður maður var við
meiri sjálfbirgingshátt hjá
börnum, enda mörg .heimili
lausari i reipum en áður var.
Undirstaða þess, að börn vaxi upp
og verði nýtir menn er,að þau
eigi gott heimilisathvarf. Ég álit
skaðlegt fyrir mörg börn, ef báðir
foreldrarnir vinna úti og eru
fjarri heimilum sinum hvern
vinnudag.
— Hvað er þá til úrbóta?
— Það er vandamál, sem margir
glima við, þvi að svo virðist, sem
sómasamleg f járhagsafkoma
heimilanna sé talin byggjast á
þvi, að þessu sé þann veg háttað.
Ungu mennirnir, sem njóta að-
stoðar Tryggva við nám sitt, eru
sammála um það, að þeir verði að
öðlast einhverja hagnýta
þekkingu. Þá verði þeir meiri
menn og komist betur áfram i
lifinu.
Og hér er þann veg að þeim
búiö, sem illa þola truflun, að þeir
geta verið út af fyrir sig, ^n þess
að frelsi þeirra sé skert a úeinn
hátt umfram eðlilegan aga.
1 samkomusal skólans er glatt á
hjalla. Þar eru yngstu
nemendurnir við vinnu sína. Meö
. þeim starfa þrjár ungar kennslu-
A konur, Kristin Þorsteinsdóttir,
1 Guftrún Sigurftardóttir og Þor-
gerftur Sigurðardóttir.
Þetta unga fólk kom fyrst til
skólans i haust, aðeins sex ára,
fullt forvitni og eftirvæntingar.
Það skiptir þvi miklu máli fyrir
Katrin Ellertsdóttir
Sex ára.
að nýju, mundi ég tvimælalaust
fara sömu leið.
Erling Tómasson, yfirkennari.
— Jú, skólastarfið gengur sæmi-
lega að öllum jafnaði. Þó veröur
ekki annað sagt en, að talsverð
áraskipti eru að þvi, hvernig fólk
reynist, sem kemur til náms i
skólanum. Það er alltaf leiðandi
hópur hverjum aldursflokki.
Stundum er sá hópur jákvæður i
viðhorfi sinu og vinnur vel,
stundum þvert á móti. Þetta
hefur áhrif á skólalifið. Næst er
aðálykta.að þessu valdi ólik upp-
eldisáhrif eöa heimanfylgja
hverju sinni.
Þegar ég lit á skólastarfið gegn
um árin, þá finnst mér, að við
kennararnir náum ekki eins vel
til krakkanna og áður var. Ahrif
skólans fara þverrandi. Þetta er
ef til vill eðlilegt, aðrir áhrifa-
valdar i þjóðlifinu eru orðnir
umsvifamiklir.
Ég held, að við þurfum að
breyta um starfshætti, hafa
skólann einsettan og lengja skóla-
timann. Það er litil von til þess,
að skólinn hafi veruleg uppeldis-
áhrif, þegar nemendurnir eru þar
aðeins fáar stundir hvern vinnu
dag og aldrei þess utan.
Það hlýtur að vera markmið,
sem stefna ber að, að sem mest af
starfi nemandans fari fram innan
skólans eða undir handleiðslu
hans, og að þvi sé hagað þannig,
að hver einstaklingur fái sem bezt
notið hæfni sinnar.
Það er oft talað um,að skólinn
eigi að rækja að miklum hlut
uppeldisstarfið i þjóðfélaginu, en
þetta er út i bláinn mælt, meðan
honum eru engin skilyrði sköpuð
til að vera þess megnugur.
Það námsskipulag, sem viö
búum við, er ekki samkeppnis-
fært við umhverfið. En kannski er
það þó mesta vandamálið, að fá
fólkið til aö sýna fullan heiðar-
leika og trúnað i störfum. Ef þar
væri engu áfátt, mundi naumast
vera mikið rætt um vandamál,
þvi aö þau væru þá varla umtals-
verö.
Eirikur Stefánsson hefur kennt
rúmlega hálfan fjóröa áratug og
hefur á þvi timaskeiði haft fjöl-
mennan nemendahóp og eignazt
þeirra á meðal marga góða vini,
sem lengi munu minnast hans
góðu leiðsagnar. Þetta veit ég frá
fyrstu hendi, þvi að sonur minn
var einu sinni nemandi hans.
Framhald á bls. 19
Tryggvi Tryggvason
Eirikur Stetánsson
ur Porarmsson
Ég held, að það sé mjög óheppi-
legt i sambandi við vinnu fólks ut-
an heimilis, að foreldrarnir vinni
bæði úti allan daginn. Hinsvegar
væri þetta nokkurn veginn leyst,
ef þau ynnu á vixl, þannig að ann-
að þeirra væri heima, svo að
börnin hefðu alltaf heimili að að
hverfa. Og það er eitthvað óeðli-
legt við það, ef ekki er hægt að
komast hjá þvi, að bæði faðir og
móðir vinni stöðugt fullan vinnu-
dag úti. Annað hvort er, aö
kröfurnar eru þá of miklar, eða
þærbeinastað einhverju þvi, sem
væri hægt að vera án, og ég held,
aö eitthvað af þeim hlutum sé
ekki svo mikilsvert, að ekki sé
meira virði að gefa börnunum
tima.
— Gæti það ekki leyst einhvern
vanda, ef fjölskyldutengslum
Kristján Gunnarsson skólastjóri
væri þannig við haldið, að gamla
fólkið hyrfi ekki af heimilunum
um leið og það hættir að vera fyr-
irvinna?
— Það væri áreiðanlega mjög
mikið til bóta. En þarria kemur
„arkitektúrinn” inn i samfélagið.
Hvernig byggt er, hefur mikil
áhrif á sambýlismöguleika fólks.
Hér hygg ég, að tilhögunin væri
bezt sú, að gamla fólkið hefði hús-
næði tengt aöalibúðinni, en þó sér.
— Hér i Langholtsskóla eru nú
1070 nemendur, þar af 720 i
barnaskólanum, 240 á gagnfræöa-
stiginu og rúmlega 100 i sex ára
deildum — forskóla.
— Hvað um það að raða i
bekkjardeildir þvi nær eingöngu
eftir aldri, eins og gert hefur ver-
ið?
Ég held, að ekki sé rétt að miða
eingöngu viö aldur. Og ef hægt
væri að byggja upp kerfi i skólan-
um.þar sem námsefnið er brotið
upp i einingar en ekki sérstaklega
ætlað ákveðnum aldursflokki, þá
skiptir aldurinn ekki máli náms-
lega. miklu fremur félagslega. A
þvi sviði væri ef til vill óheppilegt,
að aldursmunurinn væri ákaflega
mikill.
Við erum alveg lausir hér i
skólanum við áfengisneyzlu-
vandamál meðal unglinga.
-Ég held, að tengsl milli heimila
og skólans hafi fremur aukizt á
siðustu árum, sérstaklega
heimila og viðkomandi bekkjar-
kennara.
Nú hefur hver kennari viðtals-
tima einu sinni i viku, og svarar
þá i sima. Auk þess höfum við
foreldradaga. Hins vegar getur
verið, að auka ætti samskipti
milli foreldranna og skólans, sem
stofnunar, t.d. boða til fræðslu-
funda i skólanum. En allt slikt út-
heimtir geysimikla vinnu.
Kennsluálag kennara er meira
hér á Islandi en vlðast I erlendum
Erling Tómasson yfirkennari
skólum, og þess vegna hafa þeir
takmarkaðri tima til annarra
starfa. Vikulegur kennslustunda-
fjöldi hvers kennara erlendis er
mun minni, en aftur á móti eru
þeir skyldir til að starfa meira að
félagsmálum bæði með
nemendum og foreldrum.
Min skoðun er sú, að skólinn
hafi að ýrpsu leyti batnað sem
stofnun nu á seinni árum, fyrir
þá, sem vilja nýta hann vel, og
það gerir töluvert stór hluti
nemendanna. Hinn hlutinn aftur á
móti, sem vegna þjóðlifs-
breytingar hefur orðiö skólanum
fráhverfur, hann er, að ég hygg,
verr settur en áður var.
Elin Vilmundardóttirkennir 11
ára bekk. Hún hefur kennt við
Langholtsskólann frá stofnun
hans.
Einu sinni áttum við Elin dreng
saman, það er að segja hún
kenndi syni minum. Siöan hefur
hún verið virt og metin af okkar
fjölskyldu.
— Gaman að kenna, Elin?
V'ilhjálmur
Þorsteinn Helgason
Gunnar lirólfsson.
ÞORSTEINN MATTHÍASSON SKÓLALÍF IV
í LANGHOLTSSKÓLA
Flasa flýtir fyrir hárlosi
rr ~r
B|
■il
SULFRIN
Hreinsið flösuna burt
og notið
■CIERSCHUPPEI
UHD
HAAHOlERFETTURI
‘MUL
SULFRINfcsULFRIN
HARVATN
og
SHAMP00N
Spcvxial
I laar
W'assc'r
QEQEN SCHUPPEN

gegn flösu
Þýzk gæðavara
Póstsendum
Ivakarastofan Kluppursíig
Laugaveg 20 b S. /2725
Shampoon
hreinsar
hársvörðinn SNYRTIVÖRUDEILD
Hárvatn
notast eftir
höfuðbað