Tíminn - 11.05.1972, Page 6

6
TÍMINN
Fimmtudagur 11. maí 1972
Nægileg heimild
fengin til að koma
leiklistarskóla á fót
- ef frumvarpið um Þjóðleikhús verður samþykkt á þessu þingi með ákvæðinu
um stofnun skólans, sagði Magnús Torfi Ólafsson, menntamálaráðherra
KB-Ruykjavik.
— Ki' irumvarp til laga um
l>j(>ðh‘ikhús vcrður samþykkt á
þcssu þingi mcð ákvæðinu um
stofnun lciklislarskóla, cr fcngin
nægilcg hcimild til þcss að koma
skólanum á fót og láta hann þró-
ast smátt og sinátt. Kins og i
greinargcrð Irumvarpsins cr tck-
ið fram, kann reynslan að lciða i
ljós, að rcltara væri að sctja um
skólann scrstaka liiggjöf siðar,
sagði Magnús Torfi ólalsson,
mcnntainálaráðhcrra, á lundi i
Samcinuðu þingi i lyrradag, cr
hann svaraði l'yrirspurn frá (íylfa
l>. (iislasyni (A) um hvort rikis-
stjórnin hyggðist lcggja fyrir Al-
þingi fruinvarp um I.ciklistar-
skóla rikisins, sbr. álit ncfndar,
scm mcnntainálaráðuncytið
skipaði 15. júli 1969.
— Með bréfi dagsettu 20.
september 1968 fór Félag
islenzkra leikara þess á leit við
þáverandi menntamálaráðherra,
dr. Gylfa b. Gislason, að sem
fyrst yrði samin löggjöf um leik-
listarnám hér á landi og stofnað-
ur einn leiklistarskóli fyrir allt
landið, rekinn af rikinu, sagði
Magnús Torfi Ólafsson, mennta-
málaráðherra i upphafi svars
sins.
— Leiklistarskólinn skyldi vera
sjálfstæð stofnun, óháð leikhúsum
höfuðstaðarins. En eins og kunn-
ugt er voru starfandi hjá leikhús-
um höfuðstaðarins tveir leik-
listarskólar.
Veruleg stefnuákvörðun.
Með bréfi dags. 20. janúar 1969
ritaði menntamálaráðuneytið
Félagi islenzkra leikara, bjóð-
leikhúsinu, Leikfélagi Reykjavik-
ur og fjármálaráðuneytinu og
lýsti þeirri ákvörðun sinni að
skipa nefnd til þess að athuga
.möguleika á þvi, að sameina leik-
skóla þá, sem voru reknir i
Reykjavik i einn skóla, sem væri
t.d. rekinn á hliðstæðum grund-
velli og tónlistarskólar. Nefndin
skyldi gera áætlun um stofn-
kostnað og rekstrarkostnað sliks
skóla. Voru nefndir aðilar beðnir
að tilnefna fulltrúa i fyrirhugaða
nefnd. Fjármálaráðuneytið svar-
aði þessu bréfi 31. janúar 1969, og
telur sér ekki fært að svo stöddu
að fallast á aðild að fyrirhugaðri
nefnd menntamálaráðuneytisins.
Segir fjármálaráðuneytið orð-
rétt:
„Ráðuneytið telur nefndarskip-
un af þessu tagi vera visbendingu
um vilja af hálfu rikissjóðs til að
taka þátt i að standa straum af
starfsemi eins og leikskólum að
einhverjum hluta. Slika ákvörðun
litur ráðuneytið á sem verulega
stefnuákvörðun, sem nauðsynlegt
sé að hyggja nánar að en ráðu-
neytinu er kunnugt um, að gert
hafi verið”.
Varð það að samkomulagi milli
þáverandi menntamálaráðherra,
dr. Gylfa Þ. Gislasonar, og þá-
verandi fjármálaráðherra,
Magnúsar Jónssonar, að fyrir-
huguð nefnd skyldi skipuð án
fulltrúa frá fjármálaráðúneytinu.
Hinn 3. marz 1969 hafði bor;
stjóranum i Reykjavik ver:'
skrifað frá menntamálaráðu
neytinu með beiðni um, að
Reykjavikurborg tilnefndi
fulltrúa af sinni hálfu i nefndina.
Magnús Torfi Ölafsson.
15. júli 1969 var nefndin skipuö,
þannig: Af hálfu Þjóðleikhússins
Guðlaugur Rósinkranz, þjóðleik-
hússtjóri, af hálfu Leikfélags
Reykjavikur Sveinn Einarsson,
leikhússtjóri, af hálfu Félags
islenzkra leikara Klemenz
Jónsson, leikari, af hálfu Reykja-
vikurborgar Jón G. Tómasson,
skrifstofustjóri. Formaður var
skipaður, án tilnefningar,
Vilhjálmur Þ. Gislason, formaður
þjóðleikhúsráðs.
Sveinn Einarsson óskaði þó
ekki að starfa i nefndinni.
Tilnefndi I.eikfélag Reykjavikur
engan i hans stað, þrátt fyrir
beiðni ráðuneytisins um það i
bréfi 30. september 1969.
Nefnd þessi skilaði áliti til
ráðuneytisins 9. febrúar 1970, en
ekki var það i frumvarpsformi.
Ritaði ráðuneytið nefndinni 23.
marz 1971, og fór fram á, að
nefndin felldi tillögur sinar i
frumvarpsform og sendi ráðu-
neytinu.
Nefndin hefur ekki skilað sliku
formi til ráðuneytisins.
Frumvarp framsóknar-
manna um skólann
A Alþingi 1968-69 (á 89. lög-
gjafarþingi) fluttu þeir Einar
Ágústsson, Páll Þorsteinsson og
Ólafur Jóhannesson frumvarp til
laga um leiklistarskóla rikisins.
F’rumvarpi þessu var visað til
rikisstjórnarinnar samkvæmt til-
lögu I nefndaráliti meiri hluta
menntamálanefndar, þar sem
upplýst var, að menntamálaráð-
herra hefði 20. janúar 1969 beðið
um tilnefningu i nefnd til þess að
athuga um sameiningu leiklistar-
skólanna og áætlun um stofn- og
rekstrarkostnað.
M jög aökallandi fram-
æmd".
eð bréfi 6. febrúar 1970 skip-
þáverandi menntamálaráð-
nefnd til þess að endur-
skou.i lög og reglugerð um þjóð-
leikhús og áttu sæti I henni Birgir
Thorlacius, ráðuneytisstjóri, for-
maður, dr. Þórður Eyjólfsson,
fyrrv. hæstaréttardómari, og
Baldvin Tryggvason,
framkvæmdastjóri. Þessi nefnd
skilaði frumvarpi til laga um
þjóðleikhús 23. marz 1971 og var
það lagt fyrir Alþingi, sem
stjórnarfrumvarp skömmu fyrir
þinglok 1971, en varð ekki útrætt,
og siðan flutt á þvi þingi, er nú sit-
ur, þá af menntamálanefnd efri
deildar Alþingis, að beiðni
menntamálaráðherra.
I 20. gr. frumvarps til laga um
þjóðleikhús segir svo:
,,Komið skal á fót sérstökum
leiklistar-, sönglistar- og listdans-
skóla rikisins, og setur mennta-
málaráðuneytið nánari ákvæði
um hann i reglugerð”.
f greinargerð segir, að það sé
mjög aðkallandi framkvæmd að
koma á fót slikum skóla. Þjóð-
leikhúsið hafi á undanförnum ár-
um rekið leiklistarskóla og
ballettskóla, en sjálfsagt virðist,
að slikur skóli sé sjálfstæð stofn-
un. Nefndin taldi rétt, segir i
greinargerðinni, að setja i þetta
frumvarp ákvæði um stofnun
sliks skóla, þótt reynslan kynni að
leiða i ljós, að réttara væri að
setja um hann sérstaka löggjöf
siðar.
Ef frumvarp til laga um þjóð-
leikhús verður samþykkt á þessu
þingi með ákvæðinu um stofnun
leiklistarskóla, er fengin nægileg
heimild til þess að koma skólan-
um á fót og láta hann þróast
smátt og smátt, en eins og i
greinargerð frumvarpsins er tek-
ið fram, kann reynslan að leiða i
Ijós, að réttara væri að setja um
skólann sérstaka löggjöf siðar.
í nánu samræmi viö nor-
ræna leiklistarskóla
Megintillögur nefndar þeirrar,
sem menntamálaráðuney ti
skipaði 15. júli 1969 og áður er um
getið, eru þær, að rikið reki leik-
listarskóla i Reykjav., óháðan
leikhúsum og undir yfirstjórn
menntamálaráðuneytisins og
setji honum þriggja til fimm
manna stjórn, þar sem tekið yrði
tillit til þess, að sérfræðileg list-
þekking og þekking og reynsla á
fjármálum njóti sin. Tilgangur
skólans yrði sá, að veita nauðsyn-
lega undirbúningsmenntun á eins
viðtækum grundvelli og unnt er,
þeim er stunda vilja islenzka leik-
list. Telja nefndarmenn, að skól-
inn ætti að vera i nánu samræmi
við evrópska og einkum norræna
leiklistarskóla um skipulag og
námskröfur, eftir þvi sem
islenzkar aðstæður krefjast eða
leyfa. Skólinn verði þriggja ára
skóli og möguleiki til fjögurra ára
skóla, að fenginni reynslu, ef
ástæða þykir til, eða fé er veitt til
sérstaks framhaldsnáms, t.d.
fyrir leikstjóra. Skólinn starfi
átta mánuði á ári með venjul-
egum leyfum, að undangengnu
inntökuprófi. Hverju námsári
ljúki með prófi og siðast
fullnaðarprófi. Inntaka i skólann
verði bundin við 17-25 ára aldur,
að undangengnu t.d. gagnfræða-
prófi, landsprófi eða áþekkum
prófum. Einnig telur nefndin, að
strangari inntökuskilyrði kæmu
til greina þegar i upphafi. Með
Jón Skaftason:
AFNEMA A HEIMILD
TIL RAÐHERRA AÐ
Akveða VEGGJALD
EB—Reykjavik.
Er vegaáætlunin fyrir 1972
— 1975 var til umræðu á Al-
þingi i fyrradag, deildi Jón
Skaftason (F) hart á sam-
gönguráðherra fyrir að ætla
áfram að innheimta veggjald
á Reykjanesbraut. Lagði Jón
áherzlu á, að landsmönnum
yrði ekki mismunað með inn-
heimtu veggjalds.
Jón Skaftason sagði m.a., að
ekki ætti að hafa heimild fyrir
samgöngumálaráðherra að
ákveða veggjald, eðlilegra
væri^ að slikt yrði i höndum
Alþingis, og um það ætti að
setja almennar reglur. Þá
sagði Jón, að þeir peningar,
sem innheimtust vegna veg-
gjaldsins á Reykjanesbraut,
væru ekki aðalatriðið hjá hon-
um, og þeim öðrum, sem berð-
ust fyrir þvi,aðveggjaldið yrði
lagt niður, heldur það, að ekki
stæði til að leggja þetta gjald á
aðrar brautir en Reykjanes-
braut, þ.e.,að gjaldið yrði fellt
niður, þegar vegir sambæri-
legir Reykjanesbraut yrðu
teknir i notkun. I vegaáætlun-
inni væri ekki reiknað með
veggjaldiá öðrum slikum veg-
um á áætlunartímanum.
"MEIRA VIRÐI AÐ
TRYGGJA FRAMGANG
FRUMVARPSINS EN
DEILA UM EINSTÖK
ATRIÐI”
- segir menntamálanefnd neðri deildar
um frumvarpið til nýrra höfundarlaga.
EB—Reykjavik.
Menntamálanefnd neðri deild-
ar Alþingis hefur undanfarið
fjallað um stjórnarfrumvarpið til
nýrra höfundalaga. i áliti sinu,
sem nefndin lagði fyrir þingið
fyrr I vikunni segir hún, að i laga-
bálki sem þessum séu að sjálf-
sögðu mörg atriði, stór og smá,
sem skoðanir kunni að vera skipt-
ar um. Nefndin telji þó meira
virði að tryggja framgang frum-
varpsins, en stofna til deilna um
einstök atriði þess og mæli ein-
róma með samþykkt þess, án
breytinga.
Ennfremur segir nefndin i áliti
sinu:
„Islendingar búa við höfunda-
lög frá árinu 1905 ein hin elztu i
heimi. Hafa þau tekið litlum
breytingum, enda þótt þróun
þessara mála erlendis hafi verið
ör. Er þetta varla samboðið list-
elskri bókmenntaþjóð.
Frumvarp þetta hefur verið til
umræðu og endurskoðunar rúm-
an áratug. Með lögfestingu þess
mundi höfundaréttarmálum
komið i nútimahorf á tslandi, svo
að nálgast það, sem rikir i næstu
löndum. Réttur höfunda mundi
aukast nokkuð og verða betur
tryggður en áður, margvisleg
ákvæði samræmd aðstæðum
samtiðarinnar, og loks yrði flytj-
endum tryggður réttur til þókn-
unar i fyrsta sinn.
Meginástæða þess, að frum-
varpið hefur ekki náð fram að
ganga fyrr, hefur verið ótti Rikis-
útvarpsins við stóraukin útgjöld
vegna mikillar notkunar þess á
hljómplötum. Af þessum sökum
er farinn i frumvarpinu sá meðal-
vegur, að veita aðeins islenzkum
flytjendum rétt til þóknunar, en
erlendum ekki fyrst um sinn. Hef-
ur þannig náðst samkomulag
þeirra aðila, sem málið snertir
mest, en höfundar og flytjendur
mæla að sjálfsögðu með sam-
þykkt frumvarpsins”.
hliðsjón af kröfum annarra
Norðurlandaskóla á þessu sviði
og reynslunni hérlendis segir
nefndin, að námsgreinar ættu að
vera þessar: taltækni, framsögn,
leiktúlkun á sviði, i útvarpi, sjón-
varpi og kvikmyndum, sviðs-
hreyfingar, látbragðsleikur, leik-
sköpun, leiktúlkun, andlitsgervi,
skylmingadans, leikfimi, leik-
listarsaga, söngur og ef til vill
hljóðfæraleikur o.fl.
Stofnkostnaður um 14
milljónir.
Að þvi er varðar húsnæði fyrir
skólann telur nefndin, að vel sé
fyrir þvi séð með 775 m2 flatar-
máli, en unnt mundi þó að komast
af með minna, það yrði tekið til
notkunar i áföngum.
Að þvi er varðar rekstrar-
kostnað, þá er um að ræða laun
skólastjóra.kennaralaun, stunda-
kennaralaun, laun til fyrirlesara,
ljós, hita og ræstingu, umsj. o.fl.
Samtals hefur nefndin áætlað
stofnkostnað ca. 14 millj. kr6na
miðað við verðlag á árinu 1970 og
árlegan rekstrarkostnað miðað
við sama tima, um það bil 1.3
millj. króna.
Skólinn komist sem fyrst á
fót.
Þess skal getið, að fulltrúi
Reykjavikurborgar i nefndinni
tók fram i nefndarálitinu, að hann
telji ekki, að tónlistarskólar og
leiklistarskóli yrðu reknir á hlið-
stæðum grundvelli fjárhagslega,
þannig að bæjarfélagið greiddi
þriðjung kostnaðar af rekstri
leiklistarskóla eins og tónlistar-
skóla. Sé þátttaka sin i undir-
búningi málsins háð fyrirvara um
slikt.
Eins og þegar hefur verið tekið
fram og öllum er kunnugt, er
heimild i frumvarpi til laga um
þjóðleikhús til þess að koma á fót
leiklistar-, sönglistar- og listdans-
skóla rikisins og er sú heimild
miklu viðtækari en i þingmanna-
frumvarpinu um leiklistarskóla
frá 1969. Ég mun, ef þessi heimild
verður samþykkt, leggja kapp á,
að leiklistar- sönglistar- og list-
dansskóli rikisins komist á fót
sem fyrst eftir þvi sem fé verður
til þess veitt af Alþingi.
Gylfi Þ. Gislason þakkaði ráð-
herranum svörin, og lagði um leið
áherzlu á/ að rikisstjórnin tæki
sem fyrst endanlega ákvörðun i
málinu.