Tíminn - 25.06.1972, Blaðsíða 11

Sunnudagur 25. júni 1972
TÍMINN
11
tJtgefandi: Fra'msóknarfiokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-::':i
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.x
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni. Ritstjórnarskrif-::;:
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18380-18306.:;:;
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusími 12323 — auglýs
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald;;;;
225 krónur á mánuði innan lands, i iausasölu 15 krónur ein-ií:
takið. Blaðaprent h.f.
Hættulegur áróður
Af hálfu sumra stjórnarandstæðinga er nú
lögð mikil stund á þann áróður, að gengis-
lækkun sé skammt framundan. Leggja sölu-
menn ýmissa fyrirtækja verulegt kapp á
þennan áróður i þeim tilgangi, að það ýti undir
sölu á vörum þeirra.
Þessi áróður hefur orðið hættulegur fyrir
efnahagslif þjóðarinnar ef trúnaður yrði lagður
á hann. Sem betur fer hefur það ekki orðið enn,
eins og sést á þvi, að fyrstu fimm mánuði þessa
árs hafa sparifjárinnlög og sala spariskirteina
numið nærri eins hárri upphæð og allt árið 1971.
Sést á þvi, að almenningur hefur trú á verð-
gildi krónunnar.
óhætt er lika að fullyrða að af hálfu núver-
andi rikisstjórnar, verður gert það sem unnt
er, til að sporna gegn gengisfellingu. Slikar
voru afleiðingarnar af gengisfellingum fyrr
verandi stjórnar, að núverandi rikisstjórn mun
sizt kjósa að fara i þá slóð hennar. Af hálfu
rikisstjórnarinnar er lika fylgzt vel með efna-
hagsástandinu. Fyrir kjarasamningana á
siðastliðnu hausti var gerð spá um hækkun á
framfærslu- og kaupgjaldsvisitölum til 1. sept.
1973 og var hún höfð til hliðsjónar við
samningagerðina. Sú spá hefur reynzt rétt til
þessa og þvi ekki verið ástæða til sérstaks ótta.
Hinsvegar virðast nú horfur á, að vixlhækkanir
af völdum hrollvekjunnar geti orðið meiri
framundan en spáin gerði ráð fyrir. Það mál-
efni mun rikisstjórnin að sjálfsögðu taka til
athugunar og gera ráðstafanir i samræmi við
það.
Rikisstjórnin og flokkar þeir, sem að
henni standa, gera sér fulla grein fyrir þeim
háska sem ný gengisfelling væri. Gegn þeim
háska verður snúizt. En það verkefni verður
örðugra, ef almenningur færi yfirleitt að leggja
trú á áróður stjórnmálaspekúlanta og gengis-
braskara, sem keppast nú við að spá gengis-
falli. Þessvegna ber að vara kröftuglega við
öllum slikum áróðri.
Fjarvera Geirs
Það vakti athygli i siðustu viku að Mbl. birti
viðtal við Birgi Isl. Gunnarss. um aukahækk
un fasteignaskattsins en ekki við Geir Hall
grimsson. Skýringin er sú, að Geir hefur litið
verið i borginni siðan þingi lauk, heldur i
fundahöldum úti um land.Raunar hefur Geir
litið nálægt borgarstjórastarfinu komið siðan
prófkjörsbaráttan hófst hjá Sjálfstæðis-
flokknum sumarið 1970. Eftir prófkjörs-
baráttuna tók við kosningabaráttan, síðan
utanferðir i fyrrasumar, þá þingsetan siðast-
liðið haust og vetur og loks kosningaferðir eftir
að þingi lauk. Afleiðingin er sú, að borginni
hefur i næstum tvö ár að mestu verið stjórnað
af örfáum embættismönnum. Geir mun þó taka
full laun eftir sem áður.
Þ.Þ.
Forustugrein úr Dagens Nyheter, Stokkhólmi:
Verður Fálldin næsti
forsætisráðherra Svía?
Fylgi Miðflokksins hefur aukizt mjög að undanförnu
Falldin
Sænski Miðflokkurinn hélt
flokksþing sitt i siðustu viku.
Þingið einkenndist af miklum
sigurvilja, enda benda siðustu
skoðanakannanir til þess, að
Miðflokkurinn sé i iriiklum
vexti, og hafa þvi ekki ‘rætzt
þær spár, að það yrði honum
til hnekkis, er hinn aldni for-
ustumaður hans, Gunnar
lledlund, lét af flokksfor-
ustunni á siðastliönu ári. Hinn
nýi formaöur flokksins,
Thorbjörn Fálldin, hefur
þegar unnið sér mikið traust.
t eftirfarandi forustugrein
Dagens Nyheter, 19. þ.m. er
gerð grein fyrir eflingu Miö-
flokksins, en til skýringar við
niðurlag greinarinnar skal
þess getið, að Dagens
Nyheter hefur mælt meö
nánum tengslum við Efna-
hagsbandalag Evrópu, en
Miðflokkurinn er mjög and-
vigur aðild að þvi. Hefst svo
greinin:
ÞORBJÖRN Fálldin hafði
gilda ástæðu til ánægju, þegar
hann flutti skýrslu sina á
flokksþingi Miðflokksins i
Vá'xsjö á sunnudaginn var.
Hann er búinn að gegna for-
mennsku i flokknum i eitt ár,
og á þeim tima hefir fylgi
flokksins meðal kjósenda
aukizt úr 21,5% i 29 %, sam-
kvæmt skoðanakönnun.
Þetta er meiri fylgisaukning
en dæmi eru um áður i
sæknskum stjórnmálum og
stafar hún eflaust af mörgu.
Ekki verður þvi þó á móti
mælt, að verðleikar Falldins
sjálfs hafi haft sin áhrif.
Sóknin hefir reynzt leiðtoga
Miðflokksins auðveldari
vegna þess, hve andstæðingar
og samstarfsmenn hafa verið
máttlitlir. Palme hefir mis-
tekizt, Helén (foringi Frjáls-
lyndaflokksins) hefir ekki
uppfyllt þær vonir, sem við
hann voru tengdir og ihalds-
menn hafa ekki vakið almennt
traust, þrátt fyrir tæknisnilli
Bohmans.
Aðstæður i stjórnmálunum
hafa einnig verið hagstæöar
fyrir þá málaflokka, sem Mið-
flokkurinn hefir lagt höfuð-
kapp á. Krafan um vald-
dreifingu, byggðajafnvægi og
náttúruvernd eru hjartansmál
samtimans. Miöflokknum
hefir heppnazt mun betur en
öðrum flokkum aðnotfæra sér
þær tilfinningar, sem náttúru-
verndaráróðurinn vekur.
ÞAÐ hefir haft sitt að segja,
að aukiö atvinnuleysi á liðnu
ári, hækkaðir skattar og
minnkandi einkaneyzla hafa
vakið óánægju með rikis-
stjórnina, og Miðflokknum
hefir lánazt betur en öörum
flokkum aö hagnast á þeirri
óánægju. Ekki getur talizt
neitt furðulegt, að Mið-
flokkurinn hagnist meira á
tapi Jafnaðarmanna en aðrir
flokkar. Leiðtogar flokksins
hafa gert sér far um að láta
hann standa nær Jafnaðar-
mannaflokknum en aðra
flokka. Flokkurinn hefir
einnig af gamalli hefð gagn-
rýnt stjórnarflokkinnn af
meiri hófsemi en aðrir
flokkar.
1 augum vonsvikinna
jafnaðarmanna hefir Mið-
flokkurinn þvi meira að-
dráttarafl en flokkar
Bohmans og Heléns, sem eru
deilugjarnari og hvassari.
Stjórnarandstöðuflokkarnir
hafa haft samvinnu gegn
rikisstjórninni i helztu ágrein-
ingsmálunum á libnu .ári. Sú
samvinna hefir valdið þvi að
hósamir fylgjendur annarra
flokka hafa talið sig eygja
möguleika á straumhvörfum i
stjórnmálunum og lita einnig
svo á, að Fálldin sé rétti
maðurinn til að hafa forustu
um þau stjórnarskipti, sem
margur hefir vonazt eftir æði
lengi.
RÆÐAN, sem Falldin flutti
á flokksþinginu, bar einmitt
vott um það jafnvægi, sem
hefir orðið honum mjög til
framdráttar. Hann kom að
visu fram sem eindregin
gagnrýnandi rikisstjórnar-
innar og stjórnarandstæð-
ingur, en lýsti engu að siður
áhuga á samtökum um lausn
þeirra vandamála, sem við er
aö glima. Ræðan sýndi i raun
og veru andstöðu við neyzlu-
stefnuna, en lýsti eigi að
siður, hverjum augum Fdlldin
litur á stjórnmálastarf-
semina. „Sameiginleg vanda-
mál eru ekki auðleystust meö
þvi að hnotabitast sem mest,
heldur með saméigin'legu
átaki”.
Ræðumaður var að þvi leyti
samkvæmur sjálfum sér aö
hann varpaði ekki fram
neinum hrópyrðum eða háðs-
glósum um forustumenn
annarra flokka og gerði enga
tilraun til aö vekja fagnaöar-
læti eða hlátur á kostnaö fjar-
verandi andstæðinga. Erfitt er
að imynda sér þá Palme og
Bohman viöhafa slika gát og
hófsemi við svipaðar að-
stæður. Draumsýnirnar voru
einnig af skornum skammti,
en ræðan fjallaöi einkum um
jarðbundin hversdags-
fyrirbæri stjórnmálanna.
SLÍKAR ræður vekja ekki
hrifningu. Þær leiftra ekki og
bera litinn áróðursljóma. Þær
eru satt að segja heldur dauf-
legar, en vekja eigi að siður
trúnað og traust og hafa á
þann hátt meiri stjórnmála-
áhrif en snarpar og glæstar
orðaskylmingar.
Falldin endurtók gagnrýni
sina á rikisstjórnina fyrir
efnahagsstefnu, sem olli of
miklu atvinnuleysi. Hann
bannsöng enn einu sinni
skattalögin, sem Jafnaðar-
mannaflokkurinn hefir fyrir
skömmu látið samþykkja
með aðstoð kommúnista. En
annar mikiivægasti þáttur
ræðunnar, sem beint var að
Jafnaðarmönnum, snerist um
deilurnar um samþjöppun
valds annars vegar og vald-
dreifingu hins vegar. Fálldin
snérist þar eindregið gegn
öllum uppástungum um nýja
sameiningu sveitarfélaga.
Hann lýsti áhugamálum
stjórnarandstööunnar, sem
ganga i þveröfuga átt i
þessum efnum, vilja auka
vald sveitarfélaga og samtaka
byggðarlaga og draga úr
hömlum rikisins á athafnir
þeirra.
Falldin kann aö stafa af þvi
nokkur hætta, að umbóta-
áform hans reynast dýr i
framkvæmd. Hvernig á Mið-
flokknum til dæmis aö takast
að afla fjár til að standa sam-
timis undir eflingu byggðar-
laga, bættum hag fjölskyld-
unnar og lægri eftirlaunaaldri
en áður, svo að nefnd séu
aðeins þrjú af hinum kost-
naðarsamari áformum, sem
Fá'lldin lýsti fyrir flokksþing-
fulltrúum?
EN ÞEIM, sem þetta ritar,
veitist oft erfitt að fylgjast
með, þegar Fá'lldin snýr sér
að Efnahagsbandalagi
Evrópu. Hann lét sér nægja
tvær fullyrðingar að þessu
sinni — og báðar ærið vafa-
samar. Hann fullyrti, að þaö
„leiddi af sjálfu sér”, aö aðild
að Efnahagsbandalaginu gæti
ekki samrýmzt hlutleysis-
stefnu Svia. Úr þessu getur þó
enginn skorið ótvirætt, þar
sem samningamenn Svia hafa
aldrei fengið tækifæri til að
komast að raun um, hvaða
undanþáguákvæði Efnahags-
bandalagið gæti boöið okkur
ef úr aðild yrði.
Hin fullyrðingin var þó enn
furðulegri. Fálldin fullvissaði
áheyrendur sina um, aö viö
hefðum „ástæðu til ab gera
okkur vonir um farsæla lausn
vandans I sambandi við Efna-
hagsbandalagið”.
Hvernig getur hann fullyrt
þetta, þegar ljóst er, að ekki
getur orðið úr tollabandal. og
horfur á samningum um fri-
verzlun eru vafasamar?
Falldin þarf varla að gera sér
far um að látast þegar þeir
Palme og Feldt, — sem
ábyrgðina bera —, eiga erfitt
með að leyna tortryggni sinni.