Tíminn - 27.06.1972, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 27. júni 1972
TÍMINN
9
Útgefandi: Fra'insóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Tirnans).!
Augiýsingastjóri: Steingrimur Gislason,. Ritstjórnarskrif-:
stofur f Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306.:
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiðslusfmi 12323 — auglýs-:
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Áskriftargjaid:
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-j
takið. Blaðaprent h.f.
Einhuga þjóð
Það er ánægjulegt að minnast þess hve ein-
huga þjóðin stendur i landhelgismálinu, þegar
lokastig i samningaviðræðunum við Bretland
og Vestur-Þýzkaland er að nálgast. Þetta
kemur ekki sizt i ljós i aðalblöðum stjórnar-
andstöðunnar, Visi og Morgunblaðinu. Þannig
segir Visir i forustugrein siðastliðinn miðviku-
dag (21. júní):
„Hvaða ástæðu höfum við til að veita einmitt
þessum tveimur rikjum sérstök friðindi innan
50 milna landhelginnar, þegar þróunin i
heiminum siglir hraðfara i átt til 200 milna
landhelgi? Eigum við að verðlauna sérstak-
lega þau riki, sem hafa sett Islandi stólinn fyrir
dyrnar i Efnahagsbandalaginu, og geta með
þvi valdið okkur stórfelldu efnahagslegu tjóni?
Það er fljótsagt, að slik riki eiga engin friðindi
skilið.”
Visir segir ennfremur i þessari forustugrein,
að ,,það er ástæða til að vara islenzk stjórnvöld
við eftirgjöfum i iandhelgismálinu” og^við
skulum svo sannarlega ekki láta neinn bilbug á
okkur finna, hvorki i landhelgisviðræðunum né
i efnahagsviðræðunum.”
1 forustugrein Morgunblaðsins siðastliðinn
fimmtudag (22. júni) er rætt um landhelgisvið-
ræðurnar við Breta og sérstök áherzla lögð á
það, að Islendingar verði að fá lögsöguna inn-
an 50 milna markanna. Mbl. segir:
„ Til útf ærslunnar var stofnað til þess að forða
fiskimiðum okkar frá eyðileggingu. Til þess að
það megi takast, verðum við að hafa lögsöguna
i okkar höndum og skipuleggja svo veiðarnar,
að tryggt sé, að ekki sé gengið á fiskistofnana. í
þeim efnum getum við ekki treyst á aðra."
Þannig er stjórnarandstaðan ekki siður
fylgjandi þvi en stjórnarsinnar, að staðið verði
fast á rétti íslands i lokaviðræðunum. ís-
lendingar standa þar einhuga. Þetta er
hollt fyrir viðsemjendur okkar að gera sér
ljóst.
Geirsskatturinn
Það er ljóst af bókun, sem minnihluta-
flokkarnir i borgarstjórn Reykjavikur gerðu
sameiginlega við lokaafgreiðslu fjárhags-
áætlunarinnar fyrir 1972,að 50% aukaálag hefði
ekki verið lagt á fasteignaskatt ibúðarhús-
næðis, ef þessir flokkar hefðu haft meirihluta i
borgarstjórninni 1 bókinni færa þeir augljós
rök fyrir slikri afstöðu eða þau að hægt væri að
auka framkvæmdafé borgarinnar um 50% frá
fyrra ári þótt þetta aukaálag væri ekki notað.
Sú ákvörðun Geirs Hallgrimssonar og
borgarstjórnarmeirihlutans að nota þetta
aukaálag er með öllu óafsakanleg. Það sést
bezt af framangreindri röksemd minnihluta-
flokkanna. 1 þeim efnum er það út i hött að
vitna til einhverra annarra bæjarfélaga, þar
sem aðstæður eru aðrar og lakari. íbúða -
eigendur i Reykjavik eiga eftir að þakka Geir
og Co., fyrir aukaálagið á viðeigandi hátt. Þ.Þ.
Eru ráðamenn Rússa ósam-
mála um stefnu Breshneffs?
Ótti við vaxandi kröfur um bætt lífskjör og meira frelsi
YMSIR þeirra blaðamanna,
sem álitnir eru fróðastir um
málefni Sovétrikjanna og rita
um þau að staðaldri, láta nú i
ljós þá skoðun, að verulegur
ágreiningur hafi átt sér stað i
æðstu stjórn kommúnista-
flokksins að undanförnu; um
þá stefnu, sem beinist að batn-
andi sambúö við Vestur-
Evrópu og Bandarikin og
griðasáttmálinn við Vestur-
Þýzkaland og heimsókn
Nixoris eru r.okkurt tákn um.
ÞETTA er m:a. ráðrð~ of
þvi, að rétt áður en
Ni'xon kom til Moskvu var
Pyotre Shelest lækkaður i
tign. Hann var áður aðalritari
kommúnistaflokksins i
Úkrainu, en var gerður að að-
stoðar-varaforsætisráðherra
Sovétrikjanna, sem er miklu
valdaminni staða. Shelest hélt
þó áfram sæti sinu i fram-
kvæmdaráði kommúnista-
flokksins, sem er æðsta
stofnun hans. Þá er þetta og
ráðið af greinum, sem Ibirzt
hafa i málgögnum hersins.
Allt byggist þetta þó meira og
minna á ágizkunum, þvi að
valdamenn Sovétrikjanna
gera sitt til að halda öllum
slikum ágreiningi leyndum i
lengstu lög.
KENNINGAR umræddra
blaðamanna (Victor Zorza,
Alain Jacob o.fl.) eru þær, að
veruleg andstaða hafi verið i
æðstu stjórn kommunista-
flokksins gegn hinni svo
nefndu friðarstefnu eða sátta-
stefnu Breshneffs i sambúð-
inni við Vestur-Evrópu og
Bandarikin. Meðal þeirra,
sem eru tifnefndir eða þykja
a.m.k. líklegir til að hafa verið
andvigir Breshneff, eru þeir
Shelest, Alexander Shelepin,
sem áður var yfirmaður
leyniþjónustunnar, Andrey
Grechko varnarmálaráðherra
og Yuri Andropoff, núverandi
yfirmaður leyniþjónustunnar.
Það sem talið er valda and-
stöðu þessara manna, er
einkum ótti þeirra viðþað, að
svokölluð þiða.i sambúðinni
við Vesturveldin verði til þess
að ýta undir kröfur um meira
frjálsræði i Sovétrikjunum og
gefi þeim, sem halda þar uppi
tilraunum til gagnrýni og and-
spyrnu við stjórnarvöldin, byr
i seglin. Shelest er talinn hafa
óttazt sérstaklega.að þetta
gæti gerzt i Úkrainu, þar sem
verulegur jarðvegur se fyrir
sérstaka þjóðernisstefnu.
Þeir fjórmenningar,, sem
nefndir voru hér að framan,
eru taldir hafa verið sérstakir
hvatamenn þess á sinum tima,
að Rússar réðust inn i Tékkó-
slóvakiu sumarið 1968.
Samkvæmt áliti framan-
greindra blaðamanna biðu
þessir f jórmenningar og
fylgismenn þeirra lægri hlut,
er um þessi mál var rætt i
æðstu stofnunum komm-
únistaflokksins. Breshneff fór
með algeran sigur af hólmi að
sinni og er nú óumdeilanlega
mesti valdamaður flokksins.
Andstæðingar hans eru þó
áfram i framkvæmdaráði
flokksins, og aðstaða þeirra
getur styrkzt aö nýju, ef stefna
Breshneffs verður fyrir ein-
hverju áfalli, ekki sizt ef and-
spyrnusamtök eflast i Sovét-
rikjunum. 1 þessum efnum er
ekki úr vegi aö minnast þess,
hvernig fór fyrir Krústjoff.
YMSAR FRÉTTIR, sem
hafa borizt frá Sovétrikjunum
að undanförnu, benda til þess,
að meira beri þar nú á gagn-
rýni og mótspyrnu en oft áður.
Þannig sögðu ýmis erlend blöð
nýlega frá þvi, aö um 1000
flugmiðum frá samtökum,sem
kölluðu sig borgaranefndina,
Að ofan frá vinstri Shelesl og Grechko.
Að neöan frá vinstri Shelepin ogAndropoff
hefði verið komið i pósthólf i
Moskvu. Efni þessara flug-
miða var gagnrýni á lifskjörin
i Sovétrikjunum. M.a. var þvi
haldið fram, að Sovétrikin
væru nr. 26 i röðinni, þegar
lifskjör almennings i hinum
ýmsu rikjum veraldar væru
metin. Húsnæði verkafólks
væri til jafnaðar tvisvar til
fimm sinnum minna i Sovét-
rikjunum en i Banda-
rikjunum, Bretlandi og
Vestur-Þýzkalandi. Þá var
deilt á mikil fjárframlög til.
Kúbu, Norður-Vietnam og
Arabarikja, sem betur væru
notuð til framfara og kjara-
bóta i Sovétrikjunum.
Nýlega hafa svo vestræn
blöð birt bréf, sem visinda-
maðurinn Andrei Zakharoff,
oft nefndur faðir rússnesku
vetnissprengjunnar, sendi
stjórnendum Sovétrikjanna 5.
marz 1971 og endurnýjaöi svo i
þessum mánuði. Zakharoff er
formaður mannréttinda-
nefndar, sem stofnuð var með
leyfi stjórnarvalda fyrir
nokkrum árum. t bréfi sinu,
sem Zakharoff lét vestrænum
blaðamönnum i té i siðustu
viku, ber hann fram ýmsar
mannréttindakröfur, eins og
t.d. þessar:
Náðun allra pólitiskra
fanga, m.a. þeirra, sem hafa
verið dæmdir af trúarbragða-
ástæðum, eða vegna tilrauna
til að komast frá Sovét-
rikjunum.
Hætt verði öllum lokuðum
réttarhöldum.
Endurskoðuð verði lög og
reglugeröir um að dæma
menn á geðveikrahæli af póli-
tiskum ástæðum.
Sett verði ný lög um blaða-
útgáfu, sem tryggi aukið rit-
frelsi, einkum þó varðandi
málefni, sem almenningi ber
að fá vitneskju um.
Hætt verði að trufla útvarp
frá öðrum löndum.
Greiðari aðgangur verði
veittur að erlendum blöðum
og bókum.
Leyfð verði frjáls ferðalög
yfir landamæri, og að þeir fái
að flytjast úr landi,sem þess
óska.
Dauðarefsing verði af-
numin.
Stofnuð verði sérstök nefnd
eða nefndir til að fylgjast með
þvi, að fangar séu ekki beittir
pyndingum.
Aukin verði barátta gegn
áfengisneyzlu.
I bréfi Zakharoffs felst hörð
gagnrýni á ýmsa rússneska
þjóðfélagshætti, sem jöfnum
höndum mætti kenna einræði
og þröngsýni stjórnarvalda og
afskiptaleysi almennings.
VIÐBRÖGÐ stjórnvalda við
þessari gagnrýni virðast nú
nokkuð önnur en áöur. Þannig
hefur að undanförnu ýmsum
gagnrýnum rithöfundum verið
visað óbeint úr landi i stað
þess að senda þá á geðveikra-
hæli, eins og áður var titt.
Þeim hefur verið gefið til
kynna, að þeir gætu fengið
fararleyfi, og jafnframt látiö i
það skina, að þeim væri ráö-
legast að nota sér það. All-
margir rússneskir rithöfundar
hafa þvi farið til Vestur-
Evrópu að undanförnu, og
dveljast þeir velflestir i
Rómaborg um þessar mundir.
Þá hefur Gyðingum, sem þess
hafa óskað, verið leyft að fara
úr landi, og það jafnvel i svo
rikum mæli, að Israelsmenn
hafa ekki með góðu móti getað
veitt þeim móttöku. Þrátt
fyrir þessi auknu útfarar- eöa
brottfararleyfi, hefur fang-
elsunum þó ekki verið hætt.
Þannig var sá rithöfundur,
sem hvað mest hefur gagnrýnt
Sovétrikin að undanförnu,
Pyotr Yakir, handtekinn i sið-
ustu viku.
Þótt mönnum I Vestur-
Evrópu kunni að þykja það
einkennilegt, þá mun stjórn-
endum Sovétrikjanna ekki
stafa mest hætta af þeim, sem
krefjast meira frelsis, likt og
Zakharoff. Aróður þeirra, sem
krefjast betri lifskjara, getur
reynzt áhrifameiri og fallið i
frjórri jarðveg. Þess verður
að gæta, að Rússar hafa aldrei
kynnzt vestrænu frelsi og
sakna þess þvi minna en ella.
En þeir vilja betri lifskjör, og
þess vegna mun stefna Bresh-
neffs vafalitiö njóta vinsælda,
ef hún leiöir til minnkandi her-
naðarútgjalda og meiri fram-
fara heima fyrir.
Þ.Þ.