Tíminn - 11.07.1972, Qupperneq 9

Þriðjudagur 11, júli 1972
ItMINN
Útgefandi: Frímsóknarflokkurihn
S:::: Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-,
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans).
íSiííi Auglýsingastjóri: Steingrimur. Gislasoni. - Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306.
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjald
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-
-• - takið. Biaðaprent h.f.
Stöðvun verðhækkana
• hagur launþega
í málefnasamningi rikisstjórnarinnar var
þvi lýst yfir, að reynt yrði að koma i veg fyrir,
að verðlagshækkanir yrðu meiri hér á landi en
i helztu nágranna- og viðskiptalöndum okkar.
Verðlagshækkanir hafa að undanförnu orðið
verulega meiri en áætlað hafði verið við gerð
kjarasamninga i desember, og talið er,. að
kaupgreiðsluvisitalan muni hækka um 5-6 stig
til viðbótar 1. sept. n.k. verði ekkert að gert.
Þær kostnaðarhækkanir, sem þessu fylgja,
munu verða útflutningsatvinnuvegunum þung-
ar i skauti, auk þess, sem þær kalla frarn frek-
ari verðhækkunarkröfur og þar með framhald
þeirra viðsjárverðu víxlhækkana verðlags og
kaupgjalds, sem magnazt hafa siðustu mánuði.
í samræmi við málefnasamninginn hefur
rikisstjórnin því ákveðið að gripa nú þegar til
bráðabirgðaráðstafana til að sporna gegn
þessari þróun og hefur rætt þær við aðila vinnu
markaðarins að undanförnu. Þessar ráðstaf-
anir eiga að skapa nauðsynlegt svigrúm til
þess að undirbúa tillögur um varanlegri að
gerðir i efnahagsmálum.
Þær ráðstafanir, sem rikisstjórnin mun nú
beita sér fyrir, munu ekki hafa i för með sér
skerðingu á kaupmætti verkafólks á þvi tima-
bili, sem þeim er ætlað að standa, og ASÍ hefur
nú lýst yfir, að það muni láta umræddar að-
gerðir óátaldar af sinni hálfu.
Rikisstjórnin stefnir að þvi að halda visitöl-
unni óbreyttri til áramóta og stöðva verð
hækkanir.
Rikissjóður greiðir niður 1.5 visitölustig með
aukningu á niðurgreiðslum landbúnaðarvara
og komið verður i veg fyrir hækkun land-
búnaðarvara. 1. sept.
Með hækkun fjölskyldubóta i kr. 10.900.- á
barn á ári frá 1. júli að telja lækkar visitalan
um 1.5 stig.
Þessu hyggst rikisstjórnin koma i kring án
nýrra skatta með þvi að lækka útgjöld rikisins.
í þessum ráðstöfunum felast hagsbætur, sem
meta má til jafns við þá kaupgreiðsluvisitölu-
hækkun, sem yrði 1. sept. Launþegar munu nú
þegar njóta niðurfærsluráðstafana, sem svara
3 visitölustigum og 1. september, þegar komið
verður i veg fyrir hækkun landbúríáðarafurða,
vinna þeir eitt visitölustig, sem þeir hefðu ekki
fengið bætt skv. gildandi reglum um verðlags-
bætur á laun. En mikilvægast fyrir launþega
og þjóðina alla er, að takast mætti að nýta það
svigrúm, sem með ráðstöfunum gefst, til að
finna varanlegri lausn efnahagsvandans og
tryggja þar með atvinnu og rauntekjur laun-
þega til frambúðar og blómlegan rekstur at-
vinnuveganna. — TK
Chris Stockwell, The Times:
Vaxandi árekstrar milli
ríkra þjóða og fátækra
Ráðstefnan um mál þróunarlandanna mistókst alveg
STARFSMENN brezka fjár
málaráðuneytisins og starfs-
menn brezka þróunar-
ráðuneytisins erlendis eru
byrjaðir sinar árlegu deilur
um það hlutfall vergra þjóðar-
tekna, sem verja eigi til að-
stoðar vanþróuðum rikjum.
Nokkrir möguleikar virðast á,
að rikisstjórnin muni loks i
haust fallast á áætlun, sem
stefnir að 0,7% framlagi eins
og Sameinuðu þjóðirnar mæla
með.
Ekki ætti þó að láta þetta
skyggja á þá óþægilegu stað-
reynd, að þriðja ráðstefna
Sameinuðu þjóðanna um við
skipti og þróun (UNCTD) mis-
tókst gersamlega, en hún var
fyrir skömmu haldin i
Santiago.
Viðhorfin gáfu á ýmsan hátt
betri vonir en verið hefir um
langt skeið. Samskipti Banda-
rikjamanna og Kinverja og
Bandarikjamanna og Sovét-
manna eru vinsamlegri en áö-
ur og stefnan I Mið-Evrópu
gagnvart austurveldunum
glæðir yonir Austur-Evrópu-
manna um frið og festu.
FYRIR ráðstefnunni lágu
uppástungur um margskonar
úrræði, en fulltrúumhinnaauð-
ugri þjóða þóttu þær flestar'
valda vandkvæðum. Vanþró-
uðu þjóðunum reið einna mest
á ákvörðun um vandann, sem
það veldur þeim, að selja
frumframleiðslu sina úr landi.
Um niu tiundu af útflutnings-
tekjum þeirra fást fyrir sölu
hráefna og óhjákvæmilegt er
að treysta þennan markað, ef
vanþróuðum þjóðum á að vera
kleift að skipuleggja þróunina.
A þriðju ráðstefnu Samein-
uðu þjóðanna um viðskipti og
þróun (UNCTD III) gafst
mjög gott tækifæri til að gera
ráðstafanir til að koma i veg
fyrir áframhald á versnandi
viðskiptakjörum, sem þorri
vanþróuðu þjóðanna hefir átt
við að búa. Ef svo heldur fram
sem horfir, nemur fjárflutn
ingurinn með þess móti frá
vanþróuðu þjóðunum til hinna
þróuðu hærri upphæð en veitt
er i aðstoð.
Raðstefnunni mistókst að
ráða bót á þessu og lét sér
nægja að kveða á um sérstak-
an fund viðskipta- og þróunar-
nefndarinnar i haust. Vonandi
tekst á þeim fundi að koma
fram þeim úrbótum, sem ráð-
stefnunni mistókst, en á þvi
eru þó litlar horfur nema þvi
aðeins, að stefnubreyting
verði hjá auðugu þjóðunum.
AUÐUGU þjóðirnar þykjast
sjá fram á, að yfirburðir
þeirra séu i hættu og berjast
þvi gegn öllum tilraunum til
skerðingar á hinum frjálsa
markaði, jafnvel þó að hann
vinni gegn hagsmunum meiri-
hluta mannkynsins. Banda-
rikjamenn hafa jafnvel gengið
svo langt að lýsa yfir, að þeir
séu andstæðir samningum um
ákveðnar vörur, enda voru
engar ráðstafanir gerðar til að
festa verð eða draga úr of-
framleiðslu.
Ekkert var heldur aðhafzt
til þess að kerfa framleiðslu
gerviefna eða bæta sam-
keppnisaðstöðu náttúrulegrar
framleiðslu. Gerviefnunum
vegnar svo vel sem raun ber
vitni fyrst og fremst vegna
þess, hve verð þeirra er stöð-
ugt, en draga verður I efa,
hvort réttlætanlegt er að verja
jafn miklu fé og gert er til
rannsókna á framleiðslunni i
upphafi. (Leðurlikið Corfam
McNamara forstjóri Alþjóöa-
bankans
hefir til dæmis kostað 100
milljónir dollara.)
Að lokinni ráðstefnunni er
óhjákvæmilegtað spyrja, hvar
eigi að bera niöur næst. Sam-
kvæmt eðli málsins hljóta
ýmsar alþjóöastofnanir að
koma upp i hugann, svo sem
Viðskipta- og þróunar-ráðiö
(TDB), Tolla og viðskipta-
samningarnir (GATT), Al-
þjóðagjaldeyrissjóöurinn og
allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna.
VALDIÐ til að gera sam-
þykktir að veruleika hvílir hjá
rikisstjórnum hinna einstöku
rikja. Fáar samþykktir fela i
sér kröfur um ákveðnar, al-
varlegar tilslakanir og er ár -
angurinn þvi að verulegu leyti
undir framkvæmdinni kom-;
inn. Þær samþykktir, sem fela
i sér alvarlegar kröfur, verður
til dæmis að leggja fyrir
brezka þingið, og þar og þá
fæst úr skorið um einlægni rik-
isstjórnarinnar i viðleitni til
að hjálpa vanþróuðu þjóðun-
um.
Fátt sker betur úr um þetta
en það , hvort samþykkt
verður að veita 0,7% af verg-
um þjóðartekjum til aðstoðar
vanþróuðum þjóðum. Bretar
eru eina þjóðin, sem neitar að
miða aðstoð við vanþróaðar
þjóðir við ákveðið mark, og
við verðum aðeins litnir illum
augum á alþjóðaráðstefnum
ef við höldum áfram að reyna
að réttlæta þá afstöðu, sem
ekki er réttlætanleg.
Opinber aðstoð til þróunar
er nauðsynleg til uppbygging-
ar, umbóta i landbúnaði, auk-
innar menntunar o.s.frv. Hún
erstórum mun mikilvægari en
einkafjárfesting, sem hefir
ávallt þann tilgang að nýta
tækifæri til ábata fremur en að
efla þróun.
VALDAR hafa verið 25 þjóð-
ir, sem þurfi á sérstakri að-
stoð að halda. Samþykkt ráð-
stefnunnar var bæði margorð
og mótsagnakennd, en sam-
komulag. varð um fáar
ákveðnar ráðstafanir til að-
stoðar þessum þjóðum. Ekki
verður þó hjá þvi komizt að
benda á, að þær fáu ráðstafan-
ir, sem mælt er með og koma
þessum þurfandi þjóðum til
góða, kosta auðugu þjóðirnar i
raun og veru ekki neitt, og
þess vegna voru þær sam-
þykktar átakalitið.
Ráðstefnunni gekk hins veg-
' ar afar erfiðlega að komast að
samkomulagi, sem allir gætu
fallizt á, um orðun samþykkt-
arinnar, einkum þó tengsl
hinna sérstöku yfirfærslu-
rét'tinda og aðstoðarinnar
við vanþróaðar þjóðir.
ÞAU tengsl, sem flestir sér-
fræðingar og fulltrúar á ráð-
stefnunni hallast að, eru hin
svokölluðu lífrænu tengsl.
Samkvæmt þeim yrðu vanþró-1
uðu þjóðirnar aðnjótandi
hinna sérstöku yfirdráttar-
réttinda gegn um alþjóðaáam-
tök og til þróunarfram-
kvæmda, enda ætti þetta ekki,
ef rétt er á haldið, að þurfa að
hindra yfirdráttinn i að gegna
hlutverki sinu sem alþjóðlegur
varasjóður.
Þvi miður virðist litil von til,
að þessi skipan geti komizt á
næstu þrjú ár eða svo, og
raunar verður henni ekki
komið á, án þess að leggja ali-
hart að einstökum rikisstjórn-
um.
Alþjóðagjaldeyrissjóöurinn
mun annast allar athuganir á
þessari tilhögun og i stjórn
hans verða þessi mál fyrst og
fremst rædd. Þar munu einnig
fara fram allar hinar mikil-
vægari umræður um umbætur
á hinu þjóðlega peningakerfi
yfirleitt.
EITT af þeim fáu jákvæðu
atriöum, sem viðurkennd
fengust á þriðju ráðstefnu
Sameinuðu þjóðanna
um viðskipti og þróun, var sið-
ferðilegur réttur hinna van-
þr. þjóöa til að taka þátt I þeim
umræðum, sem móta framtið
þeirra, ekki siður en framtið
hinna auðugu þjóða. Ráðstefn-
an féllst á að veita þessum
þjóðum þátttökurétt með þvi
að kveða saman fulltr. 20
þjóða framkvæmdan, til
ráðuneytis. Fræðilega séð
kemur þessi hópur i stað full-
trúa iðnþróuðu rikjanna tiu,
og Bandarikjamenn féllust á
þessa skipan einungis á þeim
forsendum, að hún dregur úr
þeirri drottnun Evrópurikja,
sem fólst i hinni fyrri skipan.'
Enn er óse'ð, hvort þessi full-
trúahópur reynist fær um að
taka ákvarðanir, þegar til
kastanna kemur. Margir full-
trúar voru þeirrar skoðunar,
að þessi nýja skipan breytti
engu um hið raunverulega
valdajafnvægi. Auðugu þjóð-
irnar reyna efalaust að koma
sér saman um hlutina hér eftir
sem hingað til, og hinar van-
þróuðu verða að sætta sig við
orðinn hlut.
VANÞRÓUÐU þjóðirnar
hafa ávallt viðurkennt, að þær
beri sjálfar höfuðábyrgð á
þróun sinni. En fulltrúar
þeirra eru samt sem áður
þeirrar skoðunar, að þær þurfi
á virkri aðstoð þróuðu þjóð-
anna að halda með viðskipta-
samningum og fjárhagsað-
stoð, ef þróunaráætlanirnar
eiga að takast. Verði ekkert úr
slikri aðstoð má vænta Jiess,
að æ fleiri vanþróaðar þjóðir
gripi til eigin ráða og aðhýllist
svipaða stefnu og Sri Lanka
(Ceylon), Chile, Peru og
Tanzania.
Jafnframt verður reynt að
knýja hinar auðugu þjóðir til
að fallast á rétt hinrta fátæk-
ari, eins og raunin varð hjá
samtökum rikja, sem flytja út
oliu. Af slikri stefnu leiðir
óhjákvæmilega beizkju, sem
er ills viti fyrir okkur alla. En
ef við breytum ekki til I neinu
getum við engum um kennt
nema sjálfum okkur ef illa fer.