Tíminn - 21.07.1972, Blaðsíða 9

Föstudagur. 21. júií I972
TÍMINN
9
(Jtgefandi: Framsóknarflokkurinn
SSS Framkvæmdastjóri: Kristján Bcnediktsson. Ritstjórar: Þór-::;: ij
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,::^:
íSijii: Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Tlmans
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason;. Ritstjórnarskrif-iiii:!:
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, símar 18300-18306.
i;iii;i;iiii Skrifstofur í Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjald: i i :i
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasöiu 15 krónur ein-:
takið. Blaðaprent h.f.
Sjávarútvegurinn
og bankakerfið
Eins og kunnugt er hefur lausafjárstaða
bankanna verið erfið undanfarin misseri og i
samráði við Seðlabankann hafa verið gerðar
ráðstafanir til að reyna að hamla gegn of mik-
illi aukningu útlána. útlán bankanna hafa auk-
izt of mikið miðað við aukningu spariinnlána
og eftirspurn eftir lánum hjá bönkunum hefur
verið i hámarki.
Höfuðverkefni bankanna er að sjálfsögðu að
halda atvinnufyrirtækjum landsmanna gang-
andi. Sú takmörkun, sem nú er á aukningu út-
lána, hlýtur þvi óhjákvæmilega að bitna á ein-
staklingum, sem leita lánafyrirgreiðslu hjá
bönkunum. í ársskýrslu útvegsbankans fyrir
áðið 1971, sem nýkomin er út, kemur ljóslega
fram, hve rikar skyldur útvegsbankinn hefur
við sjávarútveginn. Tæp 39% af heildarútlán-
um bankans fara til sjávarútvegsins. Höfðu út-
lán bankans til sjávarútvegsins aukizt um 31%
á árinu 1971. Gefur þetta þó ekki að öllu leyti
rétta mynd, þvi að i vetrarvertiðarlok voru
sjávarútvegslán yfir 50% af heildarútlánum
bankans. Innlánaaukning hjá bankanum varð
að visu umtalsverð, eða 20%, en ekki nægjan-
leg til að svara hinni miklu eftirspurn útlána.
Allt efnahagskerfi okkar hvilir á sjávarút-
veginum. Afkoma annarra greina og hvers
þegns þjóðfélagsins er háð þvi hvernig aflast
og til tekst með vinnslu og sölu sjávarafurða.
Eðli sinu samkvæmt er sjávarútvegurinn háð-
ur árstiðarsveiflum, og fylgja þeim miklar
fjármagnssviptingar. Þessum sveiflum verður
að svara með rekstrarlánum, svo efnahags-
kerfið geti gengið snurðulaust. Yrði þeim ekki
svarað myndi það segja til sin i öllum greinum
atvinnu-og efnahagslifsins.
Það má þvi segja, að hinar riku skyldur út-
vegsbankans við sjávarútveginn hái starfsemi
hans að nokkru leyti. Spurning er þvi sú i þeirri
endurskoðun, sem nú á sér stað á bankakerf-
inu,hvort ekki sé rétt að dreifa þessum undir-
stöðubyrðum meira þannig,að þeir bankar,
sem rikið rekur, hafi alhliða þjónustu við at-
vinnulif landsmanna og þar af leiðandi meira
jafnvægi i starfsemi sinni. Þarfir hinna ýmsu
atvinnugreina eru talsvert árstiðabundnar og
jafnast meira út, ef um alhliða þjónustu er að
ræða og undirstöðuþörfum sjávarútvegsins
yrði dreift meira á bankakerfið.
Miðað við þær miklu þarfir, sem sjá varútveg-
urinn hafði fyrir rekstrarlán á siðasta ári, má
segja,að Útvegsbankinn hafi rækt skyldur sin-
ar vel, þótt það hafi ef til vill þurft að koma
niður á öðrum greinum. Bankanum tókst þetta
vegna þess, hve riflegan hluta hann fékk af
aukningu spariinnlána landsmanna. Engu að
siður hlýtur endurskoðun bankakerfisins að
beinast að þvi að jafna skyldum við undirstöðu
efnahagskerfisins meira en gert hefur verið. —
Anthony Sylvester:
Egyptar líta vonar-
augum til vesturlanda
Allmiklar framfarir hafa orðið í landinu og almenningur virðist miklu
friðsamari en forystumennirnir
MENNINGAR- og upplýs-
ingamálaráðherra Egypta,
dr. Mohammed Abdul Kader
Hatem. segir Egyptum hafa
orðið á margar og miklar
skyssur á undangengnum ár-
um. Þeir hafi meðal annars
birt óábyrgar fullyrðingar,
kyrjað æsingasöngva, verið
sjálfum sér ósamkvæmir,
bæði i eyru erlendra manna og
innlendra, birt rangar stað-
hæfingar, látið erlenda frétta-
menn sæta ritskoðun, alið á
persónulegum árásum og ekki
skeytt um að kanna almenn-
ingsálitið i umheiminum.
Þessa ósiði á nú að leggja
niður að sögn ráðherrans.
Reynt verður að forðast
móðganir, svivirðingar og ill-
deilur, einkum gagnvart Bret-
um og Bandarikjamönnum.
Bæta á til muna frammistöðu
upplýsingaskrifstofa Egypta
erlendis og sjá svo um, aö þær
anni sinu hlutverki með prýði.
YFIRLEITT njóta gestir frá
vesturlöndum góðrar fyrir-
greiðslu i Egyptalandi. Þeim
er ætlað að færa kærkominn
og bráðnauðsynlegan gjald-
eyri, enda gera Egyptar sér
vonir um, að erlendir ferða-
menn muni innan tiðar ná
hálfri milljón á ári og gefa 500
milljónir egypzkra punda i
aðra hönd. Einnig er að þvi
stefnt, að gestirnir afli Egypt-
um og egypzkum málstað
samúðar.
Rússar hafa ekki látið i té
eldflaugar og flugvélar, sem
boðið geti israelskum vibúnaði
birginn, og þvi telja margir
Egyptar nú, að eina vonin um
endurheimt tapaðs lands sé
t'engd aðstoð vesturlandabúa.
Egyptar vona fyrst og
fremst, að Bandarikjamenn
þrýsti alvarlega að tsraels-
mönnum þegar timar liða.
Ætlunin er að skipuleggja
ferðir frá Cairó fyrir þá
Egypta, sem vilja leggja leið
sina til Bandarikjanna, og
bandariskum skólamönnum
og fleiri er nú boöið oftar heim
en áður. Bandariskir blaða-
menn hafa miklu betri mögu-
leika á þvi en blaðamenn frá
öðrum löndum, að fá viðtal við
Sadat forseta.
EKKI leikur nokkur efi á, að
erlendir ferðamenn hafa
margt til Egyptalands að
sækja, og ekki sizt þeir, sem
girnast sól, góðar baðstrendur
og tæran sjó. Verðlag er þar
einnig skaplegra en viðast
hvar annars staðar, einkum
eftir að horfið var að hagstæðu
ferðamannagengi fyrir
skömmu.
Hins vegar er vissara að
væða sig vel vottorðum og
skjölum áður en farið er til
Egyptalands, eins og ég fékk
illilega að kenna á. Ég kom frá
Khartaum og hafði ekki vott-
orð um bólusetningu við
kóleru, en egypzkir embættis-
menn i Súdan virtust ekki vita,
að þess væri þörf. Ég var um-
svifalaust settur i sóttkvi i
fimm daga.
Ég hefði ekki átt að vera
sérlega hliðhollur Egyptum
eftir þessar hrellingar. Mér
komu þeir þó fyrir sjónir sem
aðlaðandi, vinsamlegir og
samvinnuþýðir menn, en að
visu var ég aldrei á þvi hreina
Molia in med Abdul Kader
Ilatem incnningar- og
utanrikisráðherra.
um, hverjum ætti að gefa
drykkjupeninga eða hve mik-
ið.
LEIÐTOGAR Egypta segja,
að veriö sé að undirbúa
styrjöld.. Við flugvelli og
viðar má sjá einbeitta menn
hallast upp að sandpokum og
hvessa augun undan hjálmum
eftir vélbyssuhlaupum. Eins
stafar gifurlegur hávaði frá
þyrlum, sem fljúga lágt yfir
Cairó, og hvarvetna er mergð
ungra manna i hermannabún-
ingi á l'erð. Allt minnir þetta
óþægilega á striðsæöi.
Áætluð hernaðarútgjöld
fjárhagsárið 1971—1972 nema
649,5 milljónum egypzkra
punda og er það 74 millj.
punda meira en árið áður.
(1,13 egypzkt pund jafngildir
einu sterlingspundi). Gert er
ráð fyrir svipaðri hækkun
hernaðarútgjalda siðari hluta
þessa árs. Senn á að hefja
útgáfu skuldabréfa. „hins
heilaga striðs” og eins á að
leggja skatt á ávaxtagarða til
þess að afla f jár til hersins. Þá
verða tollar á munaðarvöru
einnig hækkaðir til þess að
,,létta undir” við undirbúning
styrjaldarinnar.
Þrátt fyrir þetta virðist dag-
legt lif Egypta furðulega
ótruflað. Enginn efast um, að
margir ungir herforingjar eru
vigfúsir og svipuðu máli
gegnir um stúdenta, en búizt
er við, að þeir efni aftur til
óeirða i haust. I augum
þessara og þviíikra væru
hernaðarátök til góðs en ekki
ills.
Æðri hershöfðingjar og
flestir Egyptar, sem einhvers
mega sin i þjóðfélaginu, gera
sér þó engar tyllivonir um sig-
ur Egypta i nýju striði við
Israelsmenn.
NÝTT kjöt er ekki fáanlegt
nema fjóra daga vikunnar.
Undirbúningur styrjaldarinn-
ar ræöur þar minnu um en hin
öra fólksfjölgun, og auk þess
hefur alrhenningur meiri
auraráð en áður.
Nautum og sauðum hefir
fjölgað mjög og framleiðsla
landbúnaðarvara yfirleitt
aukizt. Milljón ekrur lands
hafa verið teknar til áveitu og
ræktunar siðan Farouk kon-
ungi var vikið frá völdum árið
1952. Á næstu tiu árum á að
taka jafn stórt landsvæði til
ræktunar. Uppskera hveitis,
mais og sykurreyrs hefir auk-
izt verulega, og i sumum
tilfellum stórlega.
Bómullaruppskeran jókst
um 47% á árunum frá 1952 til
1969, en mikill hluti uppsker-
unnar á ári hverju verður að
renna til Sovétrikjanna upp i
skuldir. Árið sem leið var að
minnsta kosti helmingur
bóm ullaruppskerunnar, að
verðmæti um 145 milljónir
egypzkra punda, sendur til
kommúnistarikjanna. Eftir-
tektarvert er, að Sovétmenn
nota sjálfir næsta lilið af þess-
ari bómull, en endurselja hana
á heimsmarkaðinum og halda
verðinu niðri.
EGYPTAR eru farnir að láta
verulega að sér kveða i fram-
leiðslu iðnvarnings i löndun-
um i'yrir botni Miðjarðarhafs-
ins. Til dæmis um upprenn-
andi iðnað má geta þess, að
450 sjónvarpstæki eru i'ram-
leidd á dag. Að ári verða
f'ramleidd 1000 ódýr
sjónvarpstæki dag hvern.
Gæði iðnvarningsins eru ef
til vill ekki nægileg til þess, að
hann sé úlgengilegur á mark-
aði utan kommúnistarikjanna.
Á hitt er þó að lita, að flestir
Egyptar hal'a orðið að neita
sér um mest af þessum varn-
ingi á liðinni tið. Þar á ol'an
hei'ir um milljón manna at-
vinnu við l'ramleiðsluna.
Gert er ráð fyrir að árið 1982
verði verðmæti iðnframleiðsl-
unnar orðið meira en verð-
mæti landbúnaðarframleiðsi-
unnar.
SÆMILEGÁIt vonir standa
til, að oliuvinnslan muni innan
tiðar i'ullnægja allri innlendri
þörf og afla nokkurs gjaldeyr-
is erlendis frá. Gert er ráð fyr-
ir 12—13 milljónum smálesta á
þessu ári, en það er mun
minna en þær 16 milljónir
smálesta, sem unnar voru árið
sem leið, en það var metár.
Þannig stendur á minnkun
oliuvinnslunnar, að Morgan
oliusvæðið i SÚesflóa er að
ganga til þurrðar. I vetur og
vor i'undust hins vegar lindir i
vestur-eyðimörkinni og við
þær eru miklar vonir bundnar.
Bandariska fyrirtækiö AMCO
er sem óðast að verki þarna.
Þá hefir feiki mikið magn af
gasi fundizt, en ekki er farið
að nýta það.
EGYPZK fyrirtæki hafa góða
og ábatasama samvinnu við
bandarisk fyrirtæki og ýmis
önnur vestræn fyrirtæki um
vinnslu eldsneytis úr jörðu, og
má slik samvinna raunar
heita drottnandi á þvi sviði.
Allt öðru máli gegnir um
meginhluta iðnaðarins, en þar
er rikjandi samvinna við
Rússa og aðra Austur-
Evrópumenn.
Sjálfsagt á það langt i land,
að Egyptar smiði plóga úr
sveröum sinum. Gestsaugað
kemst þó ekki hjá þvi að
greina þann reginmun, sem er
á hvassyrtum yfirlýsingum
leiðtoganna i Cairó og frið-
samlegri iðni og elju, sem rik-
ir i landinu á fjölmörgum svið-
um. Þó munu fáir menn —
hvort heldur eru erlendir eða
innlendir — öfunda Sadat for-
seta af þvi hlutverki, að reyna
að sansa og sætta öfgamenn-
ina, bæði meðal Egypta og
annarra arabiskra þjóða.
TK