Tíminn - 18.08.1972, Blaðsíða 9

Tíminn - 18.08.1972, Blaðsíða 9
Föstudagur 18. ágúst 1972 TÍMINN 9 Otgefandi: Framsóknarflokkurinn Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-:|: arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson.;: Andrés Kristjánsson (ritstjóri SunnudagsblaOs Timans):: Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasont. Ritstjórnarskrif-.i: stofur í Edduhúsinu viö Lindargötu, símar 18300-18306,':: Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýs-ij: ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurtsimi 18300. Askriftargjald i 225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein takið. Blaðaprent h.f. Bændur og búvöruverð I fréttatilkynningu frá landbúnaðarráðu- neytinu, sem gefin var út vegna furðulegs mál- flutnings Björns Matthiassonar hagfræðings, i erindi um daginn og veginn i Rikisútvarpinu sl. mánudag, eru hraktar þær firrur, sem umræddur hagfræðingur hélt fram i erindi sinu. Björn Matthiasson taldi, að 48% af brúttó- tekjum bændastéttarinnar hefðu komið úr rikissjóði á árinu 1970. Þar með taldi sá frómi hagfræðingur, að 904 milljónir króna, er greiddar voru úr rikissjóði til niðurgreiðslu á vöruverði til að halda visitölu framfærslu- kostnaðar i skefjum á þvi ári, rynnu beint til bænda. Menn höfðu sannarlega gert sér vonir um það, að svo lengi og svo oft væri búið að hrekja óbilgjarnar árásir af þessu tagi i garð bænda- stéttarinnar, að ekki væri að vænta firra af þessu tagi úr stofum hagfræðideildar Seðla- banka Islands. Það er fráleitt að halda þvi fram, að niður- greiðslur á verði landbúnaðarafurða séu fram- lag til landbúnaðarins. Niðurgreiðslurnar eru aðeins hagstjórnaraðferð til að halda niðri visi- tölunni, og alls ekki til hennar gripið vegna bænda. Skv. rikisreikningi fyrir árið 1970 voru heildarútgjöld á vegum landbúnaðarráðu- neytisins á árinu 1970 samtals 676 milljónir króna. í þeirri upphæð eru taldar fjárhæðir vegna jarðeigna rikisins, veiðimála, skóg- ræktar, landgræðslu, bændaskóla og fjölmargs annars, sem engin rök eru fyrir að telja sem hluta af tekjum bænda, eins og hagfræðingur- inn leyfði sér að gera. í þessari fjárhæð eru háar upphæðir, sem lita verður á sem framlög i þágu alþjóðar. Á árinu 1970 námu útflutningsuppbætur kr. 332 milljónum. Framlög, sem ætla má að hafi áhrif á rekstur bænda, námu um 200 milljónum að auki. Telja má, að 530 milljónum króna hafi verið varið á þvi ári til að lækka framleiðslukostnað bænda og bæta upp fram leiðsluverð til þeirra. Sé gengið út frá þeirri tölu, kemur i ljós, að samfélagið hefur greitt niður verð landbúnaðarvöru, sem nemur um 15% af heildarverðmæti landbúnaðarvara á árinu 1970. Það er fráleitt að halda þvi fram, að þetta framlag sé eingöngu lagt fram bændanna vegna. Slik framlög nema um 17% af brúttótekjum bænda i Bretlandi, milli 20 og 25% i Vestur- Þýzkalandi og i Noregi er talið, að um helm- ingur af nettótekjum bænda komi frá rikinu. Ef fylgt væri sams konar útreikningi hér á landi, má segja, að um 15% af heildarverðmæti land- búnaðarvara komi frá rikissjóði. En að halda þvi fram, að framlög úr rikis- sjóði til að halda niðri vöruverði og kostnaður við verðstöðvun renni beint til bændastéttar- innar, vegna þess að búvörur eru valdar til niðurgreiðslu, er slik reginfirra, sem svo oft hefur verið hrakin, að menn bjuggust ekki við að hún ætti eftir að dafna að nýju i hag- fræðingastétt landsins. Auðvitað mætti eins velja fiskafurðir til niðurgreiðslu, ef það væri talið hagstætt rikissjóði, og engir myndu vilja halda þvi fram, að slikar niðurgreiðslur væru styrkir til sjávarútvegsins! — TK John Gittings: Lin Piao var ólíklegur til samsæris gegn Mao Menningarbyltingin virðist þó hafa vakið sundrungu innan forustunnar en eflt samheldni og árvekni almennings ÞEGAR fengin er staðfest- ing þess, að Lin Piao sé allur — og það af vörum Maos for- manns i Peking —, getum við að minnsta kosti skrifað eftir- mæli með góðri samvizku. Það var Schumann utanrikis- ráðherra Frakka, sem fékk að heyra fréttina af vörum Maos fyrstur manna, þegar hann var á ferðinni i Peking i sum- ar. Kinverskur almenningur hafði vitað þetta mánuðum saman, og nú er verið að fræða umheiminn smátt og smátt um örlög mannsins, sem fékk sig valinn eftirmann Maos með þvi að „blinda fjöldann”. Hitt er svo annað mál, hvað við eða kinverska þjóðin eig- um að meta mikils hina nákvæmu sögu um samsæri Lins, sem hann á að hafa gert rétt áður en hann dó. Verið gæti, aö við höfum verið of vissir um að Lin væri trúr og varla annað en litlaust berg- mál húsbóndans — maðurinn, sem kom hrasandi gegnum h e r m a n n a r a ð i r n a r á Tienanmen meðan formaður- inn leit i óþolinmæði á úrið sitt. En fráleitt er af Kin- verjum að ætla hann allt i einu slægasta bragðarefinn siðan Yuan Shik-kai forseti og tilvonandi keisari leið — eða er það alveg fráleitt? KÍNVERSKUM flokks- félögum hefir verið sögð sam- særissagan, hún hefir siazt til vestrænna fréttamanna og verið sögð i heild i plaggi, sem sagt var opinbert og kin- verskir andkommúnistar hafa dreift. Loks birti kinverski sendiherrann i Alsir hana um daginn. Sagan er ekki ávallt eins i smáatriðum, en þráðurinn er sá, að Lin er sakaður um for- ustu samsærishóps, sem kenndur var við töluna 571. Hópurinn á að hafa ætlað að ná öllum raunverulegum stjórnartaumum úr höndum Maos og myrða hann, ef það misheppnaðist. I menningarbyltingunni á Lin að hafa stutt óánægða her- menn t.d. i Wuhan i júli 1967, og siðar á hann að hafa verið andvigur þvi, að vald flokks- ins væri eflt á ný um gjörvallt Kina. Hann á að hafa verið andstæður byltingarstefnu Maos og hinni „byltingar- kenndu utanrikisstefnu” hans. sem einkum á við viðleitnina til að vingast við Banda- rikjamenn. ENGIN sérstök ástæða er til að ætla að stjórnmálakerfi Kinverja sé ónæmt fyrir stjórnarbyltingum sem slik- um, en hinu verður þó ekki andmælt, að til þeirra hefir ekki verið gripið i Kina siðan árið 1949. Til , alvarlegra átaka hefir komiö þrisvar áð- ur innan forustunnar, en aldrei hafa komið fram neinar sannfærandi likur á samsæri. Einstaklingarnir skiptu að visu mjög miklu máli, en stefnumálin, sem tekizt var á um, voru augljós og afmörk- uð. Fyrst var Kao Kang-málið 1954. Þá deildu forustumaður flokksins i Mansjúriu og Lin Shao-chi um efnahagsmál, en við það mál voru engir af for- ustumönnum hersins riðnir. Árið 1959 reyndi Peng Teh- huai varnamálaráðherra (fyrirrennari Lin Piaos) að snarbreyta stefnu „hins mikla framfarastökks”. En hann l.in Piao var borinn atkvæðum og vikið frá, og þá dró hann sig hljóð- laust i hlé, tók að sér að reka rikisbú og reyndi ekki aö kalla herinn sér til fulltingis. SÍÐAST er þess; að geta aö Lin Shao-chi —\sem var mestur flokksandstæðingur leiðtoganna — var aldrei sak- aður um tilraun til að steypa Mao af stóli með fulltingi hersins, ekki einu sinni i hita menningarbyltingarinnar. (Tvær vafasamar sögur um stjórnarbyltingu komust á kreik, en Lin Shao-chi var við hvoruga riöinn). Hafi sakirnar, sem á Lin Piao eru bornar, við rök að styðjast hljótum við aö spyrja, hvers vegna þetta nýja sam- særisfyrirbæri komi allt i einu við sögu i samskiptum kin- verskra leiðtoga? Er það ef til vill vegna þess, að sundrandi flokkadrættir menningarbylt- ingarinnar hafi eytt gagn- kvæmu trausti og trúnaði ráðamannahópsins innbyrðis, sem þá var þó sérlega sam- kynja? En tilvera þess stjórn- málaloftslags, sem sakar giftirnar gátu þrifizt i, — jafn vel þó að þær hefðu ekki við nein rök að styðjast — bendir á breytingu til hins verra. GEGN hverjum var verið að gera samsæri, ef gert er ráð fyrir, að þaö hafi verið á prjónunum i raun og veru? Ekki verður um það villzt, að Lin var náinn samstarfsmað- ur Maos frá þvi á árunum milli 1950 og 1960, þegar hann tók þjóðfrelsisherinn að sér og ummyndaði hann eftir vilja Maos. Lin Shao-chi var oft á öndverðum meiði við Mao fyrir menningarbyltinguna, en Lin Piao fataðist aldrei. Lin Piao er gefið að sök að hafa staðið með hinum hóf- samari herforingjum við Wuhan 1967, en ræður hans frá þeim tima afsanna þann áburð. Afstaða hans var miklu nær hinum róttæku Maoistum, sem reyndu að „koma upp um útsendara kapitalista i hernum”. Mun nær sanni væri að segja, að hollustan við Mao hafi svipt Lin bæði trausti at- vinnuhermanna — enda gætti hann ekki hagsmuna þeirra — og flokksstjórnarinnar, sem hann hjálpaði til að auðmýkja. Tiltölulega sennilegt hefði verið, að Lin Piao hefði siðar gert samsæri gegn siðar- nefnda hópnum, sem Chou En- lai veitti forustu. TAKNRÆNT er að sam- kvæmt bæði beinum og óbein- um fregnum frá Kina virðist allur stefnuágreiningur eiga að hafa orðið i sambandi við heimsókn Nixons. Lin kann að hafa orðið ljóst, eftir siðari flokksfundinn i október 1970, að sakir yrðu jafnaðar við þá forustumenn, sem fylgt höfðu „há-vinstristefnu” i menning- arbyltingunni, en hann var sjálfur i þeim hópi. Tilgangur hans með andstöðu gegn heimsókn Nixons gat bæði verið að fylkja vinstri armin- um og ná hylli þeirra herfor- ingja, sem vildu aukið fram- lag til varnarmála og efldan viðbúnað gegn ógnun Sovétrikjanna. Hafi þetta verið svo, hefir Lin skjátlazt, þar sem greini- legt er, að Mao hefir enn á ný sýnt snilli sina með þvi að hvetja sjálfur til nálgunarinn- ar við valdhafana i Washing- ton. Andúð hans á Rússum stendur allt of djúpum rótum til þess aö hann gæti fallizt á sams konar umleitanir við valdhafana i Moskvu. Ef til vill hefði Lin ekki getað fundið neitt málefni, sem liklegra hefði verið til að vekja grun- semdir Maos um hollustu hans. HVAÐ sem á eftir að koma á daginn um mál Lin Piaos, kunnum við að verða að end- urskoða allan grundvallar- skilning okkar á eðli kin- verskra stjórnmála. Þegar Kinverjar veröa fyrir hreins- un, kemur hún ekki fram á likamanum, heldur sálinni. Unnt væri að halda fram að hugsjónalegur ágreiningur Lins og Maos, jafnvel meðan á menningarbyltingunni stóð, hafi verið af dýpri rótum runninn en hinn venjulegi flokkadráttur, enda þótt hann kæmi fram i átökum um völd. Enn er sannmæli, að það sem gerzt hefirsiðan Lin dó i september i haust sem leið, minnir ekki vitund á hreinsan- ir af gerð Stalins. Samsæris- mennirnir hafa verið fáir, ef um samsæri hefir veriö að ræða. Herforingjarnir og flokksleiðtogarnir hafa haft hægt um sig úti á landsbyggð- inni, þar sem eðlilegast er þó að ætla, að þeir hefðu leitað sér stuðnings. SÚ staöreynd er þó óhögguð, að tæplega helmingur þeirrar flokksstjórnar, sem kjörin var á niunda flokksþinginu i april árið 1969, virðist enn vera virkur. Fyrirheit var gefið um þjóðþing á árinu, sem leið, en það hefir ekki enn komið sam- an. Útvarp og blöð i Kina hvetja enn til „einingar” og vara við nærveru falinna stéttaóvina. Hvað sem þessu líður stað- festir framburður afar margra erlendra gesta árang- ur menningarbyltingarinnar meðal almennings. Þvi verður ekki neitað, að áhuginn, orkan og frumkvæðið i hverjum stað fyrir sig er bráðlifandi. Þótt mótsagnakennt kunni að sýn- ast, virðistmenningarbyltingin hafa haft allt önnur og sundr- andi áhrif ofar i forustunni. Ef til vill er það erfiðasti vand- inn, sem Kinverjar þurfa nú að leysa, að má út þessa mót- sögn.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.