Fréttablaðið - 28.06.2004, Blaðsíða 16

Túlkunarorrustan
Ný orrusta er nú hafin í þeirri pólitísku
skálmöld sem stendur yfir á Íslandi, eða
vargöld, eins og sumstaðar hefur verið
talað um. Hana mætti nefna túlkunar-
orrustuna, því nú keppast menn við að
túlka niðurstöður kosninganna sem
mest þeir mega, sjálfum sér og málstað
sínum í hag.
Hinn endurkjörni forseti hefur þannig
talað um að flestir forsetar í hinum
vestræna heimi gætu einungis látið sig
dreyma um svo góða kosningu sem
hann fékk. Forsætisráðherra hefur aftur
á móti sagt að úrslitin endurspegli hyl-
dýpisgjá á milli forsetans og þjóðarinn-
ar. Ekki þarf mikla fræðinga til að sjá að
hér koma forsetinn og forsætisráðherr-
ann úr sinni áttinni hvor – og útilokað
er að þeir munu mætast. Búast má við
að túlkunarorrustan standi þar til þing
kemur saman hið skemmsta og
þá hefst aðdragandi þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar um fjöl-
miðlalögin. Þegar hún er afstaðin
byrjar ráðherrakapallinn vegna
stólaskiptanna í haust.
Margvíslegur
stuðningur
Flestir nota kosninga-
rétt sinn til að hafa
áhrif á niðurstöðu
kosninganna en sumir
nota atkvæðaseðil-
inn sinn til að koma
skilaboðum á fram-
færi. Nýafstaðnar for-
setakosningar eru engin undantekn-
ing á þessu. Þannig fékk norski krón-
prinsinn Hákon atkvæði og Margrét
Þórhildur Danadrottning sömuleið-
is. Leiða má að því líkum að íslensk-
ir royalistar hafi verið þarna á ferð
og að þeir líti í raun á forsetaemb-
ættið sem konungsembætti.
En kóngafólkið var svo
sannarlega ekki eitt um
að fá atkvæði, því
stuðningsmaður Knatt-
spyrnufélags Reykja-
víkur kaus gamla
stórveldið til setu á
Bessastöðum og
skrifaði skýrum
stöfum KR á kjör-
seðilinn.
Félagi minn einn heldur því fram
að ég hafi á sínum tíma verið and-
vígur Fjölskyldu- og húsdýra-
garðinum í Laugardal og tekið
undir með Þjóðviljanum heitnum
sem kallaði þessar framkvæmdir
„Apagarð Davíðs“. Félagi minn
heldur því fram að ég hafi sagt að
„þeir“ væru búnir að eyðileggja
Laugardalinn. Og hefur til marks
um hvernig ég sem vinstrimaður,
sérvitringur, krónískur minni-
hlutamaður og úrtölumaður hafi
alltaf rangt fyrir mér.
Ég trúi honum ekki
Ég er að vísu með allra
gleymnustu mönnum – ekki síst
þegar glannalegar staðhæfingar
mínar eru annars vegar – og ég
hef mjög oft rangt fyrir mér, en
mér finnst engu að síður eins og
það geti ekki staðist að ég hafi
verið andvígur þessum unaðsreit
því að það stríðir gegn þrálátri
umhugsun minni um þennan dal.
Sem jaðrar við meinloku. Gagn-
vart Laugardalnum er ég næstum
eins og maðurinn sem er alltaf í
fjölmiðlum að tala um að hann sé
aldrei í fjölmiðlum, hann Ástþór,
hinn eilífi forsetaframbjóðandi –
ég er beinlínis með þetta á heilan-
um: Laugardalurinn er mín
Karþagó.
Það rifjaðist upp fyrir mér í
gærmorgun þegar ég sat við tölv-
una og nennti ekki að tjá mig um
þennan forsetaleik sem við höfum
öll verið neydd til að taka þátt í að
undanförnu, þar sem tveir menn
fengu að lifa sig inn í draumfarir
sínar um hæstu embætti sér til
handa og fjölmiðlar spiluðu með,
og furðu margir ómökuðu sig
meira að segja á kjörstað til að
kjósa, sem er til marks um styrk
Ólafs Ragnars. Ég fór í staðinn að
gá að því í tölvunni hvað ég hefði
skrifað um fyrir ári síðan. Það var
Karþagó, nema hvað. Og allt í
einu varð mér jafn heitt í hamsi
og endranær þegar ég leiði hug-
ann að hernámi íþróttahreyfing-
arinnar á þessum stað þar sem
ætti að vera stór skógur með
íkornum, broddgöltum og íssöl-
um, en ekki undirlagður af sex
tómum fótboltavöllum og risa-
höllum fyrir fólk í íþróttum sem
ósköp vel getur notast við þá
ágætu aðstöðu sem íþróttafélögin
hafa hvert í sínu hverfi.
Ég rifjaði það upp í fyrra að Sig-
urður Guðmundsson málari, merk-
ur frumkvöðull reykvískrar menn-
ingar, lét sig dreyma á 19. öld um
að þegar Reykjavík yrði borg og
Íslendingar þjóð í borg þá yrði
Laugardalurinn fólksvangur, þar
yrði gróðurreitur þar sem almenn-
ingur gæti unað sér. Á þeim tíma
var Laugardalurinn sveit svo að
framsýnin hefur verið ærin – og
átti eftir að vera sveit lengi enn.
Meira að segja þegar ég var að al-
ast upp í Karfavoginum á sjöunda
áratug síðustu aldar var í götunni
minni fjós og hlaða og álfabyggð í
klöpp sem sprengd var burt til að
rýma fyrir fótboltavelli – nema
hvað – þar sem ekki eitt einasta
mark var skorað og allir meiddu
sig á. Þetta var ekki sveit í borg.
Vogarnir voru borg í sveit.
Er hún orðin borg? Ég veit það
ekki. Reykjavík er stundum eins
og lauslegt bandalag gerólíkra
þjóða um lágmarks samnytjar en
að öðru leyti virðist fólk hafa
minna samneyti en það vill eins
og dæmin sanna þá sjaldan að
tækifæri gefast til að stunda
mannlíf úti undir beru lofti. Það
vantar tengingar. Það vantar
skjól. Það vantar vin þar sem
ólukkans bílarnir eru hvergi
nærri. Útivistarsvæðin virðast
hér meira hugsuð sem tún eins og
Hrafn Gunnlaugsson benti eftir-
minnilega á í ágætri mynd. Eigi
að halda hátíð er okkur jafnan
stefnt inn í miðbæ Reykjavíkur
sem þjónar í raun illa því mark-
miði að fólk geti hist þar. Þar er
þröngt og grátt og hann er úr leið
fyrir flesta, það er leiðinlegt að
finna þar bílastæði og þar er fátt
að sjá og fátt við að vera.
Reykvíkinga og nágranna
vantar staði til að hittast á, flat-
maga, sleikja ís, lesa, horfa, sjást.
Í góðu veðri fer fólk á Austurvöll
slíkra erinda en það takmarkaða
pláss sem þar er virðist meira og
minna frátekið af ölvuðu fólki.
Laugardalurinn hefur allt: skjól,
gróðursæld, vísi að skógi, þar ætti
að vera ristastór Miðgarður eins
og er í raunverulegum borgum.
Þá yrði loksins til langþráð teng-
ing Austurbæjarins við miðborg-
ina.
Það er raunalegt að fylgjast
með enn einu risaíþróttahúsinu
rísa um þessar mundir á þessum
besta stað í Reykjavík samhliða
hinum óskiljanlegu framkvæmd-
um við Hringbraut. Það er löngu
tímabært að borgaryfirvöld átti
sig á því að almenningur leggur
ekki stund á spjótkast eða
þrístökk.
Það er nóg að hafa eina íþrótta-
og sýningar- og rokktónleikahöll í
dalnum og líkamsræktarstöðin
nýja í tengslum við laugina nægir
sem vettvangur íþróttaiðkunar.
Alla fótboltavellina má hins vegar
leggja niður og planta þar trjám
og öðrum gróðri svo að dalurinn
verði skógi vaxinn allt frá Álf-
heimum til Laugavegs, fullur af
litlum búðum í sætum húsum,
íkornum, broddgöltum, skrýtnum
pöddum, íssölum, lottósölum,
blaðasölum...
Og fólki. ■
28. júní 2004 MÁNUDAGUR
MÍN SKOÐUN
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
Undarleg viðbrögð forystu Sjálfstæðisflokksins við
úrslitum forsetakosninga benda til að flokkurinn sé
nú á valdi harðlínumanna með minnihlutaskoðanir.
Flokkur í álögum
Karþagó
ORÐRÉTT
FRÁ DEGI TIL DAGS
Í DAG
SKIPULAG HÖFUÐ-
BORGAR
GUÐMUNDUR
ANDRI
THORSSON
Er hún orðin borg?
Ég veit það ekki.
Reykjavík er stundum eins
og lauslegt bandalag ger-
ólíkra þjóða um lágmarks
samnytjar en að öðru leyti
virðist fólk hafa minna sam-
neyti en það vill eins og
dæmin sanna þá sjaldan að
tækifæri gefast til að stunda
mannlíf úti undir beru lofti.
Það vantar tengingar. Það
vantar skjól.
,,
degitildags@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTASTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson RITSTJÓRNARFULLTRÚAR: Steinunn Stefánsdóttir og Jón Kaldal
AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 515 75 06
NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift
ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar, 1.100 krónur á mánuði. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
V iðbrögð Davíðs Oddssonar við úrslitum forsetakosningahljóta að vekja kvíða meðal almennra stuðningsmannaSjálfstæðisflokksins. Davíð er augljóslega ekki tilbúinn að
beygja sig undir niðurstöður almennra kosninga í lýðræðisríki
heldur sækir einhverja talnaleiki í smiðju Hannesar Hólmsteins
Gissurarsonar og annarra harðlínumanna, sem skaðað hafa
flokkinn á undanförnum misserum, til að gera lítið úr ágætum
sigri Ólafs Ragnars Grímssonar. Sömu harðlínumenn höfðu dregið
Sjálfstæðisflokkinn og Morgunblaðið til virkra afskipta af forseta-
kosningum í fyrsta sinn síðan 1968. Hingað til hefur forysta flokks
og blaðs auðnast að varðveita lærdóm þeirra kosninga; að það fari
best á því að stjórnmálaflokkarnir taki ekki afstöðu í forseta-
kosningum. Afskipti stjórnmálaflokka að forsetakosningum gefur
þeim ekkert en færir þeim öruggt tap.
Með því að draga athygli að auðu seðlunum – 20 prósent af þeim
sem mættu á kjörstað – fer Davíð að ráðum harðlínumannanna.
Hann túlkar þetta sem andstöðu við ákvörðun Ólafs Ragnars um
að synja fjölmiðlalögunum staðfestingar og setja þau í þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Með þessari afstöðu virkjar hann hins vegar öll
atkvæðin sem Ólafur Ragnar fékk og gerir þau að pólitískri yfir-
lýsingu gegn fjölmiðlalögunum, gegn auknu foringjaræði í stjórn-
arflokkunum og með auknum afskiptum forsetans að lagasetn-
ingu. Og þá er niðurstaðan sú að Davíð og harðlínumennirnir
fengu 20 prósent en Ólafur og andstæðingar Davíðs fengu 68 pró-
sent atkvæða. Ágætur sigur Ólafs Ragnars verður þá jafnframt
algjört afhroð Davíðs og Sjálfstæðisflokksins – og svo auðvitað
Morgunblaðsins, sem einhverra hluta vegna vildi einnig sækja
ósigur í þessar kosningar.
Þar sem þetta er afleit niðurstaða fer Davíð að ráðum Hannes-
ar og teygir sig í atkvæði þeirra sem sátu heima og neyttu ekki
atkvæðaréttar síns. Með þessum kúnstum komast þeir félagar að
því – og virðast hafa kennt Halldóri Ásgrímssyni sömu brögð – að
Ólafur Ragnar hafi fengið 42,5 prósent atkvæða allra atkvæða-
bærra manna. Nú væri ekki hægt að finna að því ef stjórnleysingi
beitti þessum brögðum til að draga úr trúverðugleika kjörinna
fulltrúa sem telja sig starfa í umboði meirihlutans, en það fer for-
mönnum ríkisstjórnarflokkanna ákaflega illa að nota þessa
reikningsaðferð. Samkvæmt henni starfa þeir ekki í umboði meiri-
hluta kjósenda heldur aðeins 45 prósent kjósenda. Og öll rök
þeirra um árásir Ólafs Ragnars á réttkjörinn meirihluta þings
verða hláleg. Til að fjölmiðlalögin stæðust þessar nýju kröfur Dav-
íðs og Hannesar hefðu 36 þingmenn þurft að greiða þeim atkvæði.
Samkvæmt sömu hugun var þarft verk og nauðsynlegt hjá Ólafi
Ragnari að skjóta lögunum til þjóðarinnar þar sem Alþingi hafði
ekki umboð. Það er nú öllum orðið ljóst að harðfylgni harðlínu-
mannanna í Sjálfstæðisflokknum í fjölmiðlamálinu voru pólitísk
mistök. Það voru mistök að berja þessi lög í gegnum þingið gegn
ráðum góðra manna, gegn samvisku þingmanna, gegn þjóðarvilja.
Í stað þess að viðurkenna og sætta sig við þessi mistök hafa harð-
línumennirnir nú aukið við vandræði sín með árásum á ágætlega
vinsælan forseta, fráleitum afskiptum af forsetakosningum og
ráðagerðum til að gera forsetann áhrifalausan þvert á vilja meiri-
hluta þjóðarinnar. Það er eins og þessir harðlínumenn, sem hneppt
hafa formann sinn í álög, ætli sér ekki að una sér hvíldar fyrr en
þeir hafa gert Sjálfstæðisflokkinn að krónískum minnihlutaflokki;
flokki sem er í sífelldri andstöðu við meirihluta þjóðarinnar. Slík-
ur flokkur er æði ólíkur þeim Sjálfstæðisflokki sem notið hefur
mikils fylgis og verið áhrifamikill í íslenskum stjórnmálum. ■
Að fyrirgera rétti sínum
Það er samt eitthvað verulega
óviðkunnalegt við þá tilhugsun
að fólk láti í stórum stíl hjá líða
að nýta kosningarétt sinn. [...]
Enn í dag er eru því miður stórir
hlutar heimsins þar sem fólk
hefur þennan rétt en þráir ekk-
ert meira. Það er hálfgerð móðg-
un við það fólk ef við sem höfum
réttinn látum hann falla milli
stafs og hurðar með því að mæta
ekki á kjörstað.
Illugi Jökulsson, DV 26. júní.
En zetan hverfur aldrei
Líklegt má telja að í framtíðinni
verði meira um það en hingað til
að aðrir frambjóðendur komi
fram á sjónarsviðið í forseta-
kosningum þótt forseti í embætti
gefi kost á sér til endurkjörs.
Þjóðfélagið hefur breytzt.
Leiðari Morgunblaðsins, 26. júní.
Þegar stórt er spurt
En mér þykir eðlilegt að spyrja,
hversu langt er hægt að ganga í
hagræðingu án þess að til niður-
skurðar á starfsemi varnarliðsins
komi og þá vörnum landsins. Þeg-
ar er búið að segja upp rúmlega
15% starfsmanna, ásamt þeim
sem eiga eftir að missa vinnuna
þegar nýtt fjárhagsár rennur í
garð, má þá ekki reikna að þetta
sé farið að hafa áhrif á starfsemi
varnarliðsins. (Skáletrað) Og
hvenær eigum við Íslendingar að
segja hingað og ekki lengra?
Guðbrandur Einarsson, formaður Verslunar-
mannafélags Suðurnesja og bæjarfulltrúi í
Reykjanesbæ í Fréttablaðinu hinn 26. júní.