Tíminn - 16.09.1972, Side 7

Laugardagur 16. september 1972
TÍMINN
7
/rrrrrrrrrrrr

<9
mmm
Útgefandi: FraTnsóknarflokkurinn
yt+S Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: í>ór
arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timáns)
Augiýsingastjóri: Steingrimur, Gislasoni. • Ritstjórnarskrif
'jxjj stofur f Edduhúsinu við Lindargötu, sfmar 18300-18306.
j;j;j; Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusfmi 12323 — auglýs
:j;j;j; ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjali
:;•;•;: 225 krónur á mánuði innan lands, i lausasöiu 15 krónur ein
takiö. Blaðaprent h.f.
Grein Sverris
Sverrir Hermannsson alþm. birti grein i Mbl.
13. þ.m.,þar sem hann ræðir um landhelgismálið.
1 grein þessari segir hann m.a.:
„Þegar landhelgismálið kom aftur i sviðsljósið
að marki i ársbyrjun 1971 var undirritaður i hópi
þeirra, sem voru þeirrar skoðunar, að varlegra
væri að segja upp samningnum frá 1961. Þá voru
aðstæður gerbreyttar frá 1961, þar sem afstaða
fjölmargra þjóða hafði breytzt til fylgis við okkar
málstað og likur fyrir að hann næðist fram og þvi
varlegast að eiga ekkert undir alþjóðadóm-
stólnum. Sú skoðun varð þó ekki ofan á i Sjálf-
stæðisflokknum um hrið. Hins vegar tóku allir
stjórnmálaflokkar eina ákvörðun saman á
Alþingi hinn 15. febrúar s.l. Samningnum frá 1961
var þá sagt upp og hann þar með úr sögunni’ ’.
Það hefur vissulega reynzt rétt mat hjá Sverri
Hermannssyni og öðrum, sem voru sömu skoð-
unar, að varlegast væri að segja upp samn-
ingunum frá 1961 og eiga ekkert undir alþjóða-
dómstólnum. Ef samningunum hefði ekki verið
sagt upp, hefðu Islendingar nú verið bundnir af
bráðabirgðaúrskurði eða fyrirmælum dómsins.
Vegna uppsagnarinnar geta Islendingar með
góðri samvizku neitað að fara eftir fyrir-
mælunum, þar sem alþjóðadómstóllinn eigi ekki
lögsögu i málinu.
Afstaða hins eina dómara, Padilla Nervo frá
Mexico, sem greiddi atkvæði gegn fyrir-
mælunum, var lika byggð á þvi, að dómstóllinn
ætti ekki lögsögu i málinu. Höfuðniðurstaða
Nervo var þessi:
,,Að minu áliti hefði dómstóllinn ekki átt að
samþykkja ályktun um verndaraðgerðir. Sér-
staða þessa máls getur aldrei réttlætt slikar að
gerðir gegn riki, sem viðurkennir ekki lögsögu
dómstólsins, sem ekki er aðili að þessum dómi,
og fullveldi þess er þannig ekki virt”. (Mbl. 18.
f.m.)
Aðrir dómarar tóku ekki afstöðu til lög-
sögunnar að sinni.
En þótt íslendingar hafi þannig losað sig undan
bindingsákvæðum samningsins frá 1961, verður
það ekki sagt, að þeir séu þar með úr sögunni.
Stjórnir Bretlands og Vestur-Þýzkalands reyna
að halda þvi fram, að þeir séu enn i fullu gildi og
íslendingum sé þvi skylt að fara eftir bráða-
birgðafyrirmælum dómstólsins. Þeir Bretar og
Þjóðverjar, sem eru okkur andstæðastir i málinu,
leggja meginkapp á, að ekki sé gengið að ráði til
móts við íslendinga fyrr en þrautreynt sé, hvort
samningarnir frá 1961 geti ekki komið Bretlandi
og Vestur-Þýzkalandi að einhverju haldi. Þetta
hefur öðru fremur staðið i vegi samkomulags til
þessa. Margt bendir til, að þegar hefði náðzt
samkomulag við Breta og Vestur-Þjóðverja ef
þessi þröskuldur væri ekki i veginum. Samkomu-
lag náðist við Belgiumenn m.a. sökum þess, að
þar var þessi þröskuldur ekki fyrir hendi.
Forustugrein úr „The Times”:
Hafna Norðmenn og
Danir aðild að Efna-
hagsbandalagi Evrópu?
Það gæti ýtt undir hlutleysisstefnu á Norðurlöndum
l’cr Bortcn
llafna Norðmenn og Danir að-
ild að Efnahagsbandaiagi
Evrópu?
Það gæti ýtt undir hlutleysis-
stefnu á Norðurlöndum
Um næstu helgi eða 24.—25.
þ.m. fer fram þjóðaratkvæða-
greiðsla i Noregi um aðild
Norðmanna að Efnahagsbanda-
lagi Evrópu. Viku siðar eða 2.
október fer fram atkvæða-
greiðsla um aðiidina i Dan-
mörku. Hörð barátta hefur ver-
ið háð i báðum þessum löndum
um aöildina og benda siðustu
skoðanakannanir til þess, aö
andstæðingar aðildarinnar séu
að vinna á. i Noregi hafa þrir
flokkanna tekið afstöðu gegn
aðild eða Miöflokkurinn, Vinstri
flokkurinn og Kristilegi flokkur-
inn, en mikill klofningur er þó i
Iiði tveggja hinna sfðastnefndu.
Hins vegar er Miðfiokkurinn,
sem er undir forustu Per Bort
ens fyrrv. forsætisráðherra, ó-
klofinn i andstöðunni. Alþýðu-
flokkurinn og ihaldsfiokkurinn
hafa tekið afstöðu með aðild, en
mikill klofningur er i röðum
hins fyrrncfnda. Róttækir smá-
flokkar, sem ekki eiga fuiltrúa á
þingi, hafa tekið afstöðu gegn
aðildinni. Þvi er yfirleitt spáð,að
veröi aðild hafnað i Noregi, sem
nú þykir liklegast, verði hcnni
einnig hafnað í Danmörku.
Mikið er nú rætt um þessar
þjóðaratkvæðagreiðslur i blöð-
um utan Noregs og Danmerkur.
i siðastl. viku birti enska Stór-
blaðiö „Thc Times” forustu-
grein um þær, og ræddi þær
scrstaklega, hvaða áhrif það
hefði, ef aðiidinni yrði hafnað í
Noregi og Danmörku. Þessi
grcin fer hér á eftir:
KJÓSENDUR i Noregi og
Danmörku taka á næstunni á-
kvarðanir, sem skipta mjög
miklu máli fyrir framtið rikj-
anna. Þeir kveða sjálfir á um,
hvort þau gerast aðilar að Efna-
hagsbandalagi Evrópu eða ekki,
en hitt er ekki nema sanngjarnt,
að aðrir, sem ákvörðun þeirra
snertir, lýsi hug sinum og hags-
munum.
Þjóðaratkvæðagreiðslan i
Noregi fer fram dagana 2(1. og
25. september og er að nafninu
til aðeins ráðgefandi, en i fram-
kvæmd mun hún þó ráða úrslit-
um um, hvor niðurstaðan verð-
ur. 1 Noregi ber öllum saman
um, að ef þjóðaratkvæða-
greiðslan sýni ekki einfaldan
meirihluta með aðild, verði þess
enginn kostur að fá hana sam-
þykkta i Stórþinginu með
tveimur þriðju atkvæða eins og
tilskilið er. Þjóðaratkvæða-
greiðslan um aðild fer fram
viku síðar i Danmörku, og nið-
urstaða hennar er bindandi.
HORFUR á meirihlutafylgi
við aðild eru nú minni i báðum
rikjunum en' þær voru fyrr á
þessu ári. Niðurstöður nýjustu
skoðanakannana i Noregi benda
til stækkandi meirihluta gegn
aðild. Skoðanakannanir i Dan-
mörku virðast gefa i skyn, að
þar verði mjög mjótt á munum
ef meirihluti Norðmanna hefir
áður greitt atkvæði gegn aðild.
Ef Danir hefðu ákveðið að
greiða atkvæði á undan Norð-
mönnum væru horfurnar á sam-
þykkt aðildar i báðum rikjunum
mun meiri en þær eru nú. Eins
og horfir virðast ekki likur á, að
Norðmenn samþykki aðild og
verulegur vafi leikur á um úr-
slitin i Danmörku.
ÞETTA eru uggvænleg tiðindi
fyrir Breta. Þeim væri sérstök
ánægja að eiga samstarf við
fulltrúa þessara þjóða beggja
innan Efnahagsbandalagsins,
bæði vegna rótgróinna stjórn-
málahefða þeirra og eins vegna
góðrar og siaukinnar samvinnu
við þessi riki um langt árabil.
Stjórnmálahefðirnar valda þvi,
að aðild þessara rikja væri sér-
lega vel til þess fallin að stuðla
að aukinni lýðræðisþróun innan
Efnahagsbandalagsins og stofn-
ana þess. Þessar þjóðir eiga
einnig nána samstöðu með
Bretum i lifsvenjum og atferli
öllu. Við Bretar höfum ákveðiö
að gerast aðilar að Efnahags-
bandalagi Evrópu og þvi væri
okkur hryggðarefni ef þessir
vinir okkar yrðu utan garðs.
VARNAMALIN koma einn-
ig til athugunar i þessu sam-
bandi. Fráleitt væri að lita svo
á, að andstaðan i Noregi og
Danmörku gegn aðild að Efna-
hagsbandalaginu væri undan
rifjum vinstrimanna og and-
stæðinga Atlantshafsbanda-
lagsins runnin. Andstaðan á
sammerkt I þvi meðal beggja
þjóða, að hún er byggð á al-
mennu áliti, sem er af margvis-
legum rótum runnið.
Þess verður einkum vart i
Noregi, að einlægir stuðnings-
menn Atlantshafsbandalagsins
áliti, að auðveldara verði fyrir
þjóðina að fylgja þvi að málum
ef hún standi utan Efnahags-
bandalags Evrópu, en þeir hinir
sömu telja viðunandi stefnu i
varnarmálum einmitt undir
slikri fylgni komna. Hitt er ljóst,
að hvert svo sem andstaða gegn
aðild kann að eiga rætur að
rekja, þá gæti varla hjá þvi far-
ið, að höfnun aöildar i þjóðarat-
kvæðagreiðslu efldi hlutleysis-
stefnuna um nokkurt skeið.
ALLNAIN og margvisleg sam-
vinna i ýmsum málum er þegar
komin á meðal Norðurlanda-
þjóðanna. Ef þær stæðu allar ut-
an Efnahagsbandalagsins en
Bretar gerðust aðilar, væri ekki
nema eðlilegt, að þær þokuðu
sér enn fastar saman en áður.
Ekkert bendir til, að þetta þyrfti
að breyta afstöðunni til varna-
málanna i bráð, en hinu má ekki
gleyma, að almenningsálit
meðal Norðurlandaþjóðanna
hneigist yfirleitt til hlutleysis.
Gera mætti ráð fyrir, að baráttu
gyrir hlutleysi Norðurlandanna
yxi fiskur um hrygg þegar fram
liðu stundir, ekki hvað sizt þeg-
ar þess er gætt, að þeim, sem að
slikri framvindu keppa, yxi
stjórnmálaafl við þá ákvörðun
þjóðanna að standa utan Efna-
hagsbandalags Evrópu.
Ekki væri unnt að telja þá
þróun mála Bretum i hag sér i
lagi né Atlantshafsbandalaginu
yfirleitt. Brotthvarf Noregs og
Danmerkur úr Atlantshafs-
bandalaginu hlyti að valda
verulegum kviða, einmitt þegar
þannig stendur á, aö floti Rússa
á norðurhöfum er sem óðast að
færa út kviarnar. Norðmenn og
Danir ákvarða sjálfir, hvort
þeir gerast aðilar að Efnahags-
bandalaginu eða ekki, en af
framangreindum ástæðum hlýt-
ur þó að vera einlæg von Breta,
að þessar þjóðir standi við hlið
þeirra þegar þeir hefja þátttöku
i Efnahagsbandalaginu.