Tíminn - 27.10.1972, Blaðsíða 9
Föstudagur 27. október 1972.
TÍMINN
9
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvænidastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-x
: arinn Þórarinsson (ábni.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,::
:::ý Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Tinians)..
:::: Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni. Ritstjórnarskrifý:
S: stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306.:::
íií Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiðslusimi 12323 — auglýs :
:::::: ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjaldi::
:::: 225 krónur á mánuði innan lands, i lausasöiu 15 krónur ein-:::
takið. Blaðaprent h.f.
Verðstöðvun áfram
Ólafur Jóhannesson, forsætisráðherra, sagði
á Alþingi i fyrradag, að hann vildi leysa þann
vanda, sem nú væri við að etja i efnahags-
málum á grundvelli áframhaldandi verðstöðv-
unar allt næsta ár.
Försætisráðherra sagði, að valkostanefndin
væri nú að Ijúka störíum og skýrsla hennar
mundi liggja fyrir um máiháðamótifi. Engir
samningar væru enn hafnir um það til hverra
úrræða yrði gripið, en hann sagði það sina
persónulegu skoðun, að verðstöðvun ætti að
halda áfram. Til þess að það yrði hægt yrði að
uppfylla ákveðin skilyrði, sem samkomulag
yrði að takast um.
Forsætisráðherra lagði málið fyrir á eftir-
farandi hátt:
1. Verðstöðvun framlengd út árið 1973.
2. Afla yrði 800-1000 milljóna króna til að halda
áfram núverandi niðurgreiðslum.
3. Visitölunni yrði haldið fastri i 117 stigum
eins og hún er nú.
4. Beinir skattar yrðu ekki hækkaðir.
5. Verðlagsmálum yrði haldið i sömu skipan
og nú, þ.e. að allir verðlagsnefndarmenn
yrðu að vera sammála um þær hækkanir,
sem leyfðar yrðu á árinu 1973.
0. Verðhækkanir yrðu aðeins leyfðar tvisvar á
árinu, þ.e. á 6 mánaða fresti.
7. Algert skilyrði þess, að unnt sé að fara þessa
leið og halda verðbólgu i skefjum er sú, að
þeir óbeinu skattar, sem til yrði gripið tii að
halda visitölunni i skefjum færu ekki inn i
visitöluna, þvi gerðu þeir það, myndi vand-
inn, sem leysa ætti, aðeins magnast og ekki
yrði við neitt ráðið.
8. Æskilegt er að endurskoða visitölugrund-
völlinn og hafa hliðsjón af framkvæmd kaup-
greiðsluvisitölu i nágrannalöndum. Athuga
verður vel, hvort réttmætt er að hækkanir á
vissum liðum, sem ekki snerta brýnustu lifs-
framfærslu almennings, eigi að valda
hækkun á kaupgreiðsluvisitölu.
9. Þessi leið er ófær, nema um hana náist sam-
komulag við verkalýðshreyfinguna.
Þetta er sú leið, sem forsætisráðherrann vill
fara. Menn verða að gera sér það fullkomlega
ljóst, að sá efnahagsvandi, sem nú er glimt við,
verður ekki leystur, nema það komi við al-
menning i landinu. Fjár verður t.d ekki aflað
frá þeim atvinnurekstri, sem nú á i vök að
verjast vegna aflabrests og tilkostnaðar-
hækkana. Forsætisráðherra sagði, að vissu-
lega væru aðrar leiðir til við lausn þessa efna-
hagsvanda. Sumar þeirra hafa m.a. verið
þrautreyndar hér á landi á undanförnum árum
og almenningur þekkir gjörla til áhrifa þeirra
og afleiðinga.
Sú leið, sem forsætisráðherrann bendir á,
mun vafalaust vera áfallaminnst fyrir hinn al-
menna launamann i landinu og hún mun halda
verðbólgunni i skefjum.
Forsætisráðherrann lokar hins vegar engum
leiðum, þvi að höfuðatriðið er, að samkomulag
náist um þau úrræði, sem til verður gripið.
Þessi rikisstjórn mun hafa náið samráð við
verkalýðshreyfinguna og þess vegna hlýtur val
hennar um leiðir að ráða miklu. —TK
ERLENT YFIRLIT
Þjóðernismál eru efst
á baugi í Kanada
Líklega þykir, að Trudeau haldi velli
NÆSTKOMANDI mánudag
fara fram þingkosningar i
Kanada. Foringjar aðal-
flokkanna hafa undanfarnar
vikur flogið fram og aftur og
haldið fundi i öllum helztu
borgum landsins.
Svo viðlent er Kanada, að
ekki kemur annað til mála, en
að nota flugvélar i slikum
kosningaferðalögum. Það
dugir ekki heldur að nota
annað en þotu, en báðir hafa
þeirTrudeau og Stanfield þotu
af gerðinni DC-9 til umráða.
Svo viðlent er Kanada að
ekki kemur annað til mála en
að notá OdgVélar i slíkum
kosningaferðalögum. Það
dugir ekki heldur að • nota
annnað en þotu, en báðir hafa
þeirTrudeau og Stanfield þotu
af gerðinni DC-9 til umráða.
Samkvæmt frásögnum
erlendra blaðamanna, sem
fylgzt hafa með kosninga-
baráttunni, munu
kosningarnar ekki snúast
minna um persónur en mál-
efni. Valið stendur ekki sizt
um það, hvor muni reynast
betur sem forsætisráðherra,
Trudeau forsætisráðherra og
foringi Frjálslynda flokksins
eða Robert L. Stanfield,
foringi Ihaldsflokksins. A
márgan hátt eru þeir ólikir og
valið ætti þvi ekki að vera
erfitt frá þvi sjónarmiði.
TRUDEAU nýtur þess, að
hann er miklu þekktari. Hann
er búinn að vera forsætisráð-
herra siðan 1968, en þá vann
Frjálslyndi flokkurinn mikinn
sigur undir forustu hans eftir
að hann var búinn að vera for-
sætisráðherra minnihluta-
stjórnar i nokkra mánuði.
Flokkurinn fékk þá hreinan
meirihluta á þingi. Trudeau
vakti þá athygli með nýtizku-
legum klæðaburði og ung-
gæðislegu fasi, enda þótt hann
væri þá orðinn 49 ára. Hann
hneykslaði marga, en vakti
aðdáun fleiri. Þessi aðdáun
hefur nokkuð rénað, en þó fær
hann enn meiri aðsókn á fundi
sina en nokkur stjórnmála-
maður Kanada annar. Hann
er nú orðinn heldur alvöru-
gefnari og ráðsettari, enda
ekki lengur piparsveinn,
heldur nýlega giftur i fyrsta
sinn og á fyrsta barn sitt i
vöggu. Enn getur hann þó átt
það til að vera nokkuð yfir-
lætisfullur i framgöngu og
svara stundum helzt til hvat-
skeytislega, ef hann verður
fyrir mótspyrnu. Hann á enn
sem fyrr marga aðdáendur,
en einnig marga andstæðinga.
Stanfield er að flestu leyti
litminni persónuleiki en
Trudeau. Hann er snyrtilegur
i klæðaburði og þokkalegur
ræðumaður, en sker sig ekki
úr að neinu leyti.Samherjar
hans leggja aðaláherzlu á að
hann sé traustur og heiðar-
legur. Það er haft eftir einum
helzta fréttaskýranda i
Kanada, Charles Lynch, að
hann þekki engan, sem sé illa
við Stanfield, og sennilega eigi
hann engan persónulegan óvin
i Kanada. En ég þekki ekki
heldur neinn, bætir Lynch við,
sem hefur hugmynd um
skoðanir hans og stefnu eða
hefur áhuga á að afla sér
vitneskju um það.
I MALFLUTNINGI sinum
leggur Trudeau aðaláherzlu á,
að Kanada hafi trausta og
öfluga stöðu og hafi styrkt
hana undir forustu Frjáls-
lynda flokksins siðustu fjögur
árin. The Land is strong,
er aðalvigorð hans. Hann
segir, að samrikið hafi styrk
til að jafna ágreining við
fylkin, en þar mun hann
einkum eiga við Quebec, þar
sem franski minnihlutinn
berst fyrir viðtækri sjálfs-
stjórn og jafnvel fullu sjálf-
stæði. Trudeau segir enn-
fremur, að Kanada sé nógu
sterkt til að halda hlut sinum
gagnvart Bandarikjunum og
nógu sterkt til að ræða og
semja við hvaða riki sem er.
Hann heldur þvi mjög á lofti,
að Kanda hafi viðurkennt
Kina á undan Bandarikjunum
og að hann hafi heimsótt
Moskvu og Peking á undan
Nixon.
Trudeau leggur á það veru-
lega áherzlu, að Kanada verði
að vera óháð Bandarikjunum
og segir stjórn sina hafa stefnt
að þvi með góðum árangri.
Við losuðum okkur undan
brezkum áhrifum, segir hann,
án þess að slita vináttutengs!
við Bretland og við erum að
losa okkur undan óeðlilegum
áhrifum Bandarikjanna án
þess að rjúfa samvinnu við
þau.
Málflutningur Trudeau ber
þess merki, að þjóðernissteína
eigi vaxandi fylgi að fagna i
Kanada, og einkum séu
Kanadamenn viðkvæmir fyrir
þvi að vera ekki of háðir
Bandarikjunum.
1 M ÁL FLUTNINGI
Stanfields gætir þess enn
meira en hjá Trudeau, að
Kanada megi ekki verða háð
Bandarikjunum. Stanfield
heldur þvi einnig fram, að á
valdaárum Trudeaus hafi
bandariskir hringar styrkt
verulega aðstöðu sina i
Kanada. Þótt einkennilegt
megi virðast, hefur andstöðu
gegn Bandarikjunum oft gætt
meira innan thaldsflokksins
en Frjálslynda flokksins. A
siðari timum hefur enginn
stjórnmálamaður varað öllu
b'flugar við áhrifum banda-
risks fjármagns i Kanada, en
Diefenbaker, sem var for-
maður Ihaldsflokksins á
undan Stanfield, en hann var
lorsætisráðherra um skeið.
Þá heldur Stanfield þvi
fram, að fátt sé fjarri þvi að
vera sannleikanum sam-
kvæmt en sú fullyrðing
Trudeaus að staða Kanada sé
traust og sterk. Þessu til
sönnunar bendir hann á, að af
hverjum 100 vinnufærum
Kanadamönnum séu rúmlega
sjö atvinnulausir, og sé at-
vinnuleysi nú meira i Kanada
en það hafi lengi veriö og
meira en dæmi sé um i vest-
rænum löndum um þessar
mundir. Atvinnuleysið sé
gleggsta sönnun þess aö stefna
Trudeaus hafi misheppnazt og
þvi sé nauðsynlegt að skipta
um.
ÞESSI áróður Stanfields er
mjög kröftuglega studdur af
David Lewis, sem er formaður
flokks nýdemókrata, en
honum svipar um margt til
socialdemokrata á Norður-
löndum. Hannn rekur jafn-
framt, að Trudeau hafi efnt
illa loforð sin frá
kosningunum 1968 um félags-
legar umbætur. Lewis telur
einnig, að lítið hafi orðið úr
sjálfstæðisstefnu Trudeaus út
á við og fjármálaleg yfir-
drottnun Bandarikjanna i
Kanada sé nú meiri en fyrir
fjórum árum.
Margt bendir til, að Frjáls-
lynda flokknum geti stafað
öllu meiri hætta frá ný-
demókrötum en ihalds-
mönnum. Nýdemókratar hafa
styrkt mjög aðstöðu sina i
ýmsum fylkiskosningum að
undanförnu. Hins vegar mun
það há þeim, að undanfarið
hafa verið talsverðar deilur i
röðum þeirra.
1 þingkosningunum 1968
urðu úrslit þau, að Frjálslyndi
flokkurinn fékk 155 þingsæti,
tha1dsf 1 okkurinn 72,
nýdemókratar 22,
sosialkredistar 15 og áháðir 1.
Skoðanakannanir benda til, að
Frjálslyndi flokkurinn muni fá
meirihluta, en ekki eins
stóran og 1968.
Þ.Þ.