Tíminn - 16.11.1972, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 16. nóvember 1972
TÍMINN
7
(Jtgefandi: Fra'msóknarflokkuríún
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-:
arinn Þórarinsson (ábm.). Jón Helgason, Tómas Karlsson;
'Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timáns)J
Auglýsingastjóri: Steingrimur. Gl8laS<ýi,. Ritstjórnar^krif-i
stofur í Edduhúsinu viö Lindargiítu, sfmar 18300-t8306.j
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiöslusími 12323 — auglýs-:
ingasimi 19523. Aörar skrifstofurrsimi 18300.. Askriftargjald:
2^5 krónur á mánuöi innan lands, i lausasölu 15 krónur einj
takiö. Blaðaprent h.f.
Spartak Beglof, fréttaskýrandi APN:
Nixon naut frumkvæðis
síns á sviði alþjóðamála
Lítill munur var á utanríkisstefnu hans og McGoverns
Alþýðusambandsþingið
Morgunblaðið og Visir gera sér nú tiðrætt um
væntanlegt þing Alþýðusambandsins og
Alþýðublaðið bergmálar skrif Visis^ eins og
algengast er i seinni tið. öll hamra þessi blöð á
þvi, að það sé mikilsvert, að þing Alþýðu-
sambandsins haldi fast á kröfum launafólks og
láti einu gilda, hvaða áhrif það hafi á efnahags-
þróunina i landinu. Jafnhliða syngja þau svo
þann söng, að rikisstjórnin sé i þann veginn að
stöðva allt atvinnulif i landinu með ofmiklum
kauphækkunum og styttingu á vinnutima.
Þessi skrif umræddra blaða eru vissulega i
öðrum dúr en þau voru, þegar flokkar þeirra
sátu i rikisstjórn. Þá voru fulltrúar á þingum
Alþýðusambandsins hvattir til mikillar var-
færni og beðnir um að sætta sig við visitölu-
bann, visitöluSkerðingu og versnandi lifskjör.
Það væri þjóðarnauðsyn. Á þeim rúma áratug,
sem þessir flokkar stjórnuðu, jukust þó
þjóðartekjurnar meira en nokkru sinni fyrr.
Afleiðingarnar af stjórnarstefnu þessara
flokka tala gleggstu máli um raunverulega
afstöðu þeirra til verkafólks. Árið 1970, sem
var siðasta heila stjórnarrár þeirra, var kaup-
máttur timakaups verkamanna aðeins 7%
meiri en árið 1959, þegar þessir flokkar komu
til valda, ef miðað er við framfærslu-visitölu.
Hins vegar var hann minni 1970 en 1959, ef
miðað er við visitölu vöru og þjónustu. Þó
hefði kaupmátturinn verið miklu minni 1970 en
hann var, ef verkalýðshreyfingin hefði ekki
háð stórverkföll á árunum 1968-70 til þess að fá
hann bættan,
Það varð að sjálfsögðu eitt fyrsta verk núv.
rikisstjórnar að bæta hlut verkafólks. Á tima-
bilinu frá 1. júli 1971 — 1. júli 1972 hefur tima-
kaup verkamanna hækkað um 42-45% og kaup-
máttur þess hefur aukizt um 30% miðað við
framfærsluvisitölu, og um 25% miðað við visi-
tölu vöru og þjónustu. Þetta er meiri hækkun
en verkafólk hefur nokkru sinni fengið áður
fyrr. Óneitanlega þrengir svona mikil hækkun
á einu ári að atvinnulifinu. Þvi þarf nú að hafa
fyllstu gát, ef afstýra á nýrri verðbólguöldu,
sem gæti eyðilagt að mestu eða öllu þann mikla
árangur, sem verkamenn hafa náð i tið
núverandi rikisstjórnar.
Nú gerist það furðulega, eins og áður er
rakið, að bræðralagsblöðin þrjú, þ.e. Mbl.,
Visir og Alþýðublaðið, hvetja fulltrúa Alþýðu-
sambandsþings til að herða kröfurnar. Nú er
ekki talað um hættu á verðbólgu, eins og þegar
Jóhann og Gylfi sátu i rikisstjórninni.
Ótrúlegt er annað en að fulltrúarnir á
Alþýðusambandsþingi geri sér ljóst af hverju
þessi breyttu skrif Mbl., Visis og Alþbl. stafa.
Þau vilja fá aftur sömu stjórnina og var hér á
árunum 1960-70. Þau halda, að þetta sé leiðin
að þvi marki.
Þessvegna ættu fulltrúar á Alþýðusam-
bandsþingi ekki að falla i neinn dásvefn vegna
þessa hafmeyjarsöngs ihaldsblaðanna. Vissu-
lega eiga þeir að gæta vel hags umbjóðenda
sinna, en það er ekki sizt mál þeirra, að dregið
verði úr verðbólguþróuninni, næg atvinna
tryggð og treystur sá árangur, sem hefur
náðst i tið núv. stjórnar. En það er vissulega
ekki þetta, sem vakir fyrir Morgunblaðinu,
Alþýðublaðinu og Visi.
Nixon
Dómar rússneskra blaöa
um úrslit forsetakosning-
anna i Bandarikjunum eru
yfirleitt heldur jákvæöir og
velviljaöir i garð Nixons.
Þeir bcnda eindregið tii
þess, aö stjórnendur Sovét-
rikjanna leggi nú vaxandi
kapp á bætta sambúö viö
Bandarikin og þó einkum á
aukna samvinnu á sviði
efnahagsmála. Eftirfar-
andi grein eftir Spartak
Beglof mun allgott dæmi
um. hvernig rússnesk blöö
hafa skrifað um kosninga-
úrslitin.
NIÐURSTÖÐUR banda-
risku kosninganna komu ekki
á óvart. Framkvæmdavald er
áfram i höndum Nixons, en
demókratar héldu meirihluta
sinum i báðum þingdeildum,
unnu meira að segja á i
öldungadeildinni.
Siðarnefnd staðreynd ber
þvi augljóst vitni, að hörð bar-
átta fer sem fyrr fram um
bandarisk innanlandsmál. Að
þvi er utanrikismál varðar
kusu kjósendur að framlengja
umboð rikjandi forseta. Þetta
þýðir ekki að utanrikismála-
stefna forsetaefnis demó-
krata, McGoverns, hafi virzt
siður aðlaðandi eða jákvæð. í
reynd var afstaða beggja
frambjóðenda til utanrikis-
mála mjög svipuð nema að þvi
er varðar nokkur blæbrigði,
tengd ákveðnum brýnum
vandamálum. En Nixon for-
seti hafði það forskot, að hann
kom fram fyrir Bandarikja-
menn, sem sá maður er þegar
hafði byrjað á praktiskri lausn
þessara mála. Þvi virðist sem
þeir fréttaskýrendur hafi rétt
fyrir sér, sem lita á úrslit
kosninganna sem viðleitni
Bandarikjamanna til að
tryggja stjórnarleiðtoganum
alla möguleika til að ljúka þvi
mikilvæga frumkvæði i al-
þjóðamálum, sem Bandarikin
glima nú við.
ÞAÐ VORU ekki mismæli
að segja að Bandarikin glimi
við þessi mál — m.ö.o. Banda-
rikin sem heild. Enda þótt það
hafi verið forsetinn sem bar
fram vigorðið um að hverfa
frá timabili átaka til timabils
samninga, þá er pólitisk
merking þess vigorðs ekki
ákveðin af vilja eða duttlung-
um einstaklinga heldur af
knýjandi nauðsyn. Veruleikinn
sjálfur, raunveruleg valda-
hlutföll í heiminum, augljóst
skipbrot valdboðsstefnunnar
— allt hefur þetta fyrir löngu
leitt algáða Bandarikjamenn
að þröskuldi sársaukafulls
endurmats á utanrikispóli-
tiskum kreddum kalda striðs-
ins og herskás andkommún-
isma. Leið heilbrigörar skyn-
semi var alls ekki bein og
greið, tregða fyrri tima hefur
lagt á hana margan hlykk.
t þessu sambandi er vert að
minna á siðustu kosningar i
Bandarikjunum — þingkosn-
ingarnar 1970. Þá reyndu
ýmsir stjórnmálamenn repú-
blikana að vinna atkvæði og
þingsæti með þvi að „drama-
tisera utanrikismál”, m.ö.o.
með þvi að auka á spennu i al-
þjóðamálum með allskonar
andsovézkum og and-
kommúniskum áróðri.
Aróðursfræðingar ráðlögðu
forsetanum þá að „herða á”
stefnunni gagnvart Sovét-
rikjunum i þvi skyni, að skapa
mynd af „sterkum”
repúblikanaflokki andspænis
„meyrlyndum” demókrötum.
En úrslit kosninganna 1970,
sýndu, að sovétfjandskapur
hafði gengið sér til húðar á
pólitiskum verðbréfamarkaði.
STJÓRNIN kom nú til kosn-
inga með aðrar pólitiskar inn-
stæður i alþjóðamálum.
Bandariskum almenningi
skilst æ betur, að Bandarikin
mæta ekki skilningi og virð-
ingu, þegar ráðamenn þeirra
sveifla „stóra stafnum” held-
ur þegar þau tala máli alþjóð-
legrar samvinnu og friðsam-
legrar sambúðar. Svo er fyrir
að þakka frumkvæði sósia-
liskra rikja og friðarafla, að
mjög hefur dregið úr viðsjám
og meginreglur friðsamleg
sambúðar skjóta æ dýpri rót-
um i samskiptum rikja. Þetta
hlaut staðfestingu i skjali þvi
um meginreglur um sambúð
Sovétrikjanna og Bandarikj
anna, sem gert var i sambandi
við viðræður Nixons við
sovézka ráðamenn i Moskvu
fyrr á árinu. Sama dag og
kosningar fóru fram i Banda-
rikjunum minntust Sovét-
menn 55 ára byltingarafmæl-
is. Þá vék Kirill Mazúrof að
fyrrnefndum viðræðum, sem
hefðu „opnað nýja möguleika
á þvi að bæta ástandið i al-
þjóðamálum...Það ber einnig
að leggja áherzlu á það að
samkomulagið, sem þar náð-
ist var ekki gert á kostnað
neinna annarra rikja. Það er
fyllilega i þágu ekki aðeins
sovézku og bandarisku þjóð-
anna heldur og alþjóðlegs
öryggis.”
I SÖMU ræðu var lögð
áherzla á að Moskvu-
viðræðurnar hefðu borið góð-
an árangur, vegna þess að þær
byggðu á jafnrétti og jöfnu
öryggi landanna, höfnun vald-
beitingar. Niðurstöðurnar
sýndu að með raunsærri af-
stöðu má ná áþreifanlegum
árangri við lausn jafnvel
hinna flóknustu alþjóðamála.
Það skiptir nú mestu að fylgja
i raun vel eftir þvi, sem um
var samið.
Þetta á bæði við um samn-
inga um viðskipti og samstarf
á sviði visinda og tækni og til
ráðstafana til að takmarka
árásarvigbúnað. Það eru eng-
ar ýkjur að segja, að allur
heimur biði eftir nýjum skref-
um, sem skapi betri forsendur
fyrir lausn afvopnunarmála á
heimsmælikvarða.
AÐ ÞVl er önnur brýn mál
varðar, biður heimurinn með
sérstakri athygli eftir þvi sem
Washington hefur nú fram að
færa um Vietnammálið.
Skömmu fyrir kosningar voru
stigin ákveðin skref þvi til
lausnar. 1 Parisarviðræðunum
var gengið frá samkomulagi
um að ljúka þvi striði, sem
hafði kostað svo miklar fórnir
og þjáningar vegna hinnar
bandarisku ihlutunar.
Allir vita hvilikum von-
brigðum það olli um allan
heim, þegar skjal þetta var
ekki undirritað á tilsettum
tima. Menn veltu þvi fyrir sér,
hvort örlög þessa skjals væru
tengd pólitisku tafli kosninga-
baráttunnar. Menn verða að
vona að þær vangaveltur séu
út i bláinn. Samkomulagið
verður að undirrita hið fyrsta.
Það verður i þágu bæði viet-
nömsku og bandarisku þjóð-
anna og allra þjóða heims. Al-
menningsálitiðiheiminummun
ráða af þvi, hvað og hvenær
Washington gerir i þessu
skyni, hverjar eru framtiðar-
horfur i alþjóðamálum eftir
kosningar i Bandarikjunum.
Þ.Þ.