Tíminn - 23.02.1973, Qupperneq 9

Fimmtudagur 22. febr. 1973.
I'ÍMIW
9
/
— Sfwww —|
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tóntas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Aðrar skrifstofur: simi 18300. Askriftagjaid 225 kr.
á mánuði innan lands, i iausasölu 15 kr. eintakið
Blaðaprent h.f.
>- -------------------------------------*
Vill Mbl. hætta
við útfærsluna?
Morgunblaðið fjallar i annarri forustugrein
sinni i gær um þær skýrslur brezkra stjórnar-
valda, að afli brezkra togara á íslandsmiðum
hafi minnkað fyrrihluta ársins 1972 miðað við
árið 1971, en aukizt i október og nóvember, eða
eftir að útfærsla fiskveiðilögsögunnar kom til
sögunnar. Mbl. dregur af þessu þá ályktun, að
„þróun mála til þessa bendir ekki til að stefna
rikisstjórnarinnar og baráttuaðferðir sé likleg
til sigurs i landhelgismálinu”.
Fullkomlega er það ekki ljóst af þessum
ummælum Mbl., hvað það er að fara, en helzt
virðist mega skilja þau á þann veg, að útfærsla
fiskveiðilögsögunnar hafi orðið okkur til
bölvunar og aukið sókn brezkra togara á ís-
landsmið. Ályktun af þvi getur þá vart orðið
önnur en annaðhvort eigi að afturkalla út-
færsluna eða ganga að þeim kostum um bráða-
birgðasamkomulag, sem Bretar hafa boðið
okkur.
Um framangreindar skýrslur brezkra
stjórnarvalda er það annars að segja, að þær
eru byggðar á framtali brezkra togaraskip-
stjóra. Meira en umdeilanlbgt getur það verið,
hve áreiðanlegar þær upplýsingar eru undir
núverandi kringumstæðum. Þær ná lika til
miklu stærra svæðis en 50 milna markanna.
Islendingar hafa lika aðrar staðreyndir til að
styðjast við i þessum efnum. Samkvæmt
upplýsingum islenzku landhelgisgæzlunnar
hefur sókn brezkra togara á fiskimiðin hér við
land verið minni eftir útfærsluna en áður, og
jafnframt upplýsa islenzkir togaramenn, að
aflabrögð hafi vernsað og hljóta versnandi
aflabrögð ekki siður að ná til brezkra togara en
islenzkra, nema þá að útfærslan hafi þau
kynlegu áhrif á fiskinn að beina honum meira
til erlendra veiðiskipa en islenzkra! Eiga menn
kannski eftir að lesa þá skýringu i Mbl.?
Þegar brezkir ráðherrar eru að afsaka fisk-
verðshækkun þá, sem orðið hefur i Bretlandi,
veita þeir lika aðra skýringu en þá, að aflinn á
íslandsmiðum hafi aukizt. Þá kenna þeir út-
færslu islenzku fiskveiðilögsögunnar um og
reyna að telja brezkum húsmæðrum trú um, að
fiskverðshækkunin sé ekki sizt sök Islendinga.
Eftir að Mbl, hefur dregið áður greindar
ályktanir af hinum brezku tölum gefur það til
kynna, að bráðum fari Bretar að veiða aftur úti
fyrir Vestfjörðum og að vorið sé i nánd og þá
muni Betar auka sóknina hingað. Augljóst
virðist hvað Mbl. er að fara með þessum bolla-
leggingum. Þær hafa a.m.k. ekki þann tilgang
að hvetja menn til þess að láta ekki undan siga
i landhelgisdeilunni.
En til þess að vera ekki með neinar getsakir i
garð Mbl., er rétt að beina til þess
ákveðnum spurningum: Vill það, að fallið sé
frá útfærslunni, eða vill það semja við Breta
um þau tilboð,sem þeirhafa gert okkur? Vill
það gera tilslakanir á þeim boðum, sem við
höfum gert Bretum og þá á hvern hátt? — Bezt
er að koma hér hreint til dyra og láta það koma
glöggt i ljós, hvort samstaða getur haldizt um
landhelgismálið eða ekki.
Jörgen Grunnet, Politiken:
Fóstureyðingar eru orðnar
frjólsar í Bandaríkjunum
Úrskurður hæstaréttar féll konum í vil
ÞEGAR Nixon forseti er
sem óðast að setja sin aftur-
haldseinkenni á öll innanrikis-
mál Bandarikjanna, með þvi
að ráöast á öllum vigstöðvum
gegn velferðarikishugmynd-
inni, gerast þau undur, að
fóstureyöingar eru leyfðar þar
i landi.
Flest fylkjanna fimmtiu
hafa ýmist þegar samþykkt
eða samþykkja á næstunni
lög, sem valda þvi, að þau
verða langt á undan flestum
öðrum vestrænum rikjum i
þessu efni.
Orsök þessa eru tveir úr-
skurðir hæstaréttar Banda-
rikjanna, sem hefir i þessu
efni snúizt gegn vilja Nixons
forseta. Forsetinn hefir þó
fyrir skömmu skipað fjóra
nýja dómara og tekizt með þvi
að móta réttinn eftir sinu
höföi, og ætti þvi að geta vænzt
af honum ihaldssamra
ákvarðana i flestum þeim
málum, sem samfélagið
snerta.
TEXAS hafði samþykkt lög,
sem bönnuðu fóstureyðingar
nema þvi aðeins að verið væri
að bjarga lifi hinnar þunguðu
konu. Hæstiréttur Bandarikj-
anna gaf þann úrskurð, að
þessi lög samrýmdust ekki
stjórnarskránni. Rétturinn
kvað upp sams konar úrskurð
um lög, sem samþykkt höfðu
verið i Georgia, en i þeim
voru afar ströng ákvæði um
heimildir til fóstureyðinga
með skuuðaðgerð.
Sjö af niu hæstaréttar-
dómurum lýstu yfir, að þeir
teldu öll slik lög andstæð
stjórnarskránni. Af þessu leið-
ir, að löggjafarsamkomur
hinna einstöku fylkja eru nú
að undirbúa breytingar á lög-
um um fóstureyðingar til
samræmis við úrskurði hæsta-
réttar.
Þetta mál er þvi eitt ljósasta
dæmið um möguleika hæsta-
réttar til áhrifa og valds á
borð við framkvæmdavald
forsetans og löggjafarvald
þingsins.
AKVÆÐI stjórnarskrárinn-
ar um frelsi einstaklingsins er
túlkað á þann veg i úrskurðum
hæstaréttar, að það nái einnig
til ákvörðunar konunnar um,
hvort hún vilji ala þunga sinn
eða ekki. Reyni löggjafarvald-
ið að svifta konuna með öllu
þessum ákvörðunarrétti er
það augljós skeröing á ein-
staklingsfrelsinu samkvæmt
úrskurði hæstaréttar. Af þessu
leiðir, að konan á að ákvarða
um þetta i samráði við lækni
sinn á fyrsta fjórðungi meö-
göngutimans.
Læknar hafa staðfest, að
dauösföll af völdum fóstur-
eyðinga fyrstu þrjá mánuði
meðgöngutimans séu hlut-
fallslega færri en dauðsföll við
fæðingar. Þar með er, aö dómi
hæstaréttar, úr sögunni for-
senda þess að banna fóstur-
eyðingar af heilsufarsástæð-
um.
Ekki mælti hæstiréttur með
þvi, að ákvörðunarréttur
móðurinnar um fóstureyðingu
yrði skilyrðislaus. Samfélagið
á hagsmuna að gæta i sam-
bandi við heilsu og velferð
móöur og hins ófædda barns
og þeir hagsmunir réttlæta
vissar takmarkanir á
ákvörðunarrétti móöurinnar.
Rikið getur þvi sett ákveönar
reglur um fóstureyðingar á
öðrum fjórðungi meðgöngu-
timans og bannað þær með
öllu eftir að meðgöngutiminn
er hálfnaöur eða meira.
t ÞANN mund, sem hæsti-
réttur kvað upp úrskurði sina,
birti Gallup-stofnunin niöur-
stöðu skoðanakönnunar um
þetta efni. Samkvæmt henni
voru fylgjendur frjálsra
fóstureyðinga orðnir i meiri-
hluta meðal almennings i
Bandarikjunum, en sú hefir
raunin aldrei orðið áður við
svipaðar kannanir. 46 af
hundraði spurðra voru fylgj-
andi þvi, að einhvers konar
fóstureyðingar yrðu lögleyfð-
ar, en 45 af hundraði voru þvi
andvigir. Fyrir þremur árum
var meira en helmingur full-
orðinna Bandarikjamanna
andvigur þvi að heimila
fóstureyðingar.
Hin breytta afstaða er sýni-
lega nátengd auknum kven-
réttindum og svonefndri
„kynbyltingu” i Bandarikjun-
um. Með þvi er átt við al-
menna viðurkenningu þess, —
jafnvel innan hinna aftur-
haldssömustu hópa fólks, — að
varðveizla fornra dyggða i
þessu efni og algert bindindi á
kynmök fyrir hjónaband væri
ekki annað en gamall og úrelt-
ur draumur.
Loks ber að taka fram, að
hið gamla, afdráttarlausa
bann við fóstureyöingum var
ekki framar við lýði, þar sem
nokkur fylki höfðu þegar leyft
fóstureyðingar. Af þessu
leiddi, aö stúlkur hvaðanæva
að úr Bandarikjunum flykkt-
ust til þessarra fylkja til þess
að fá fóstri eytt. Ariö 1971 voru
framkvæmdar 400 þúsund
fóstureyðingar i New York
fylki einu. Þessi tala samsvar-
ar hvorki meira né minna en
tiunda hluta árlegra fæðinga i
Bandarikjunum öllum.
SVONEFND kvenfrelsis-
félög i Bandarikjunum fögn-
uðu úrskurðum hæstaréttar
hástöfum, en kvenfrelsisfélög-
in eiga að mestu samleið með
rauðsokkum. Fordæmingar
hins kaþólska minnihluta
meðal forustumanna klerka
og lækna og ihaldssamra
leiðtoga Gyðinga voru þó allt
eins háværar auk þess sem
nokkuð bar einnig á andmæl-
um meðal mótmælenda.
Meginhluti andstöðunnar gegn
úrskuröum hæstaréttar er af
trúarlegum rótum runninn, en
sú er þó raunin i Bandarikjun-
um, eins og i Frakklandi, að
heimilun fóstureyðinga á all-
miklu fylgi að fagna innan
hinnar kaþólsku kirkju.
Aður voru það rauðsokkur,
sem skipulögðu hópgöngur i
stórborgunum til þess að
krefjast þess, að fóstureyðing-
ar yrðu leyfðar. Nú eru það
samtök kaþólskra leikmanna,
sem gangast fyrir andmæla-
göngum. Sum samtökin hafa
gengið mun lengra i óskamm-
feilni en dæmi eru um i
Evrópu. Fyrir skömmu var
borið nálega fullmótað látið
fóstur i fylkingarbrjósti and-
mælagöngu einnar, og átti það
mælagöngu einnar, og átti það
að sannfæra hina efagjörnu
um, að fóstureyðing væri blátt
áfram morð sjálfstæðrar, lif-
andi mannveru og ekkert ann-
að.
Warren E. Burger forseti hæstaréttar Bandarikjanna.
Þ.Þ.