Tíminn - 08.06.1973, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Föstudagur 8. júni 1973.
Ómar Valdimarsson:
Hvenær kemur vor í da
EINHVER LIFANDIS býsn er
búið að ræða og rita um komandi
helgi, hvitasunnuhelgina, ser-
staklega með tilliti til þeirrar há-
tiðar, sem Ungmennafélag Is-
lands kemur til með að halda i
Þjórsárdal á 10 ára afmæli
„Þjórsárdalsævintýrisins” svo-
kallaða. Um þá fyrirætlun hefur
sitt sýnzt hverjum, en af ábyrg-
um aðilum er það aðeins æsku-
lýðsstarf kirkjunnar, sem hefur
lýst sig andsnúið hugmyndinni
um „Vor i dal,” en svo er fyrir-
huguð hátið austur þar kölluð.
Verður nánar vikið aö rökum
þeirra og annarra siðar.
Það, sem hefur einkennt þessar
umræður, er að allt hefur snúizt
um þessa einu hátið i Þjórsárdal,
en þó er margfalt meira að gerast
viða um land — en ekki jafn mikið
og upphaflega var ætlun þeirra,
er mest áhrif hefðu getað haft. Þá
hefur það einkennt framkvæmd-
ir, að ekki var farið að ræða málin
ákveðið og af festu fyrr en mjög
skömmu fyrir hvitasunnu, og
mun það l'yrsta skjalfesta vera
bréf, er Æskulýðsráð Reykjavik-
ur sendi Æskulýðsráði rikisins 17.
april s.l. Þar segir meðal annars,
eftir að minnzt hefur verið á við-
leitni Æskulýðsráðs Reykjavikur
tvær undangengnar hvitasunnu-
helgar: „Vafasamt verður (þó)
að teljast, að það geti fallið undir
verksvið Æskulýðsráðs Reykja-
vikur eins, að vinna að lausn
þessa vanda, er um hefur verið
rætt i sambandi við hvitasunnu-
helgina. Hver sú stórsamkoma,
er haldin er i eða i nágrenni við
Reykjavik, dregur að sér fólk af
öllu Stór-Reykjavikursvæðinu,
auk Suður- og Suð-Vesturlandi.
Þannig má búast við, að sam-
koma á borð við Saltvik ’71 sé sótt
af einstaklingum af svæði, sem á
búa 70-80% þjóðarinnar. Ef sú er
skoðun manna i Reykjavik og
öðrum sveitarfélögum á ofan-
greindu svæði, að hvitasunnunni
kunni að fylgja ákveðin vanda-
mál, hvað samkomuhald eða
skort á samkomuhaldi snertir,
hlýtur það einnig að vera sameig-
inlegt hlutverk að áætla, hvernig
bregðast skuli við þeim vanda-
málum.
Frumkvæði ÆR
Æskulýðsráð Reykjavikur
beinir þvi sem tilmælum til
Æskulýðsráðs rikisins, að það
hlutist til um athugun á þvi hjá
æskulýðsyfirvöldum sveitarfé-
laga á Stór-Reykjavikursvæðinu,
Suðurlandi og Suð-Vesturlandi,
hvort þau telji rétt að taka upp
samræmda stefnu og aðgerðir
vegna hvitasunnuhelgarinnar og
hafi þá jafnframt forgöngu um
samtök i þessu skyni.”
Æskulýðsráð rikisins snéri sér
ti) Ungmennafélags Islands
(UMFl) og fór þess á leit við það,
að það kannaöi hvort það gæti
beitt sér fyrir samkomu utan
þéttbýlis S-Vestanlands og eftir
einhverjar bollaleggingar innan
UMk’l var það samþykkt. UMFl
leitaði siðan til tveggja stærstu
sambandsaðila sinna, Ung-
mennasambands Kjalarnesþings
og Héraðssambandsins Skarp-
héöins og eru þeir þrir aðilar nú
framkvæmdaaðilar hátiðarinnar
„Vor i dal.” Þessir þrir aðilar
gerðu siðan tillögur að slikri sam-
komu og skiluðu til Æskuiýðsráðs
rlkisins, ÆRR.
Siðan gerðist það, að ÆRR hélt
fund hinn 11. mai og samþykkti
þar itarlega ályktun I 6 liðum, þar
sem nefnd hátið var talinn upp
sem 5. liður. Ályktun ÆRR var
byggð á eftirfarandi atriðum:
,,óbætanlegt tjón"
„Nokkrar undangengnar hvita-
sunnuhelgar hafa hópar ung-
menna, einkum af þéttbýlissvæð-
inu suð-vestanlands, safnazt
saman til óskipulagðs skemmt-
anahalds og útivistar, svo sem við
Laugarvatn, Hreðavatn eða á
Þingvöllum.
Þetta óskipulagða samkomu-
hald hefur oft leitt til þess, að
ungmennin hafa beitt athafnaþrá
sinni á þann hátt, að það hefur
orðið þeim sjálfum og umhverf-
inu til óbætanlegs tjóns og dæmi
eru um hryggileg óhöpp.vegna lé-
legs aðbúnaðar og litillar fyrir-
hyggju við þessar hópferðir.
Þrátt fyrir að hér er um að ræða
endurtekningu svipaðra atburða
ár eftir ár, hefur enn ekki tekizt
að hafa áhrif á þessa þróun, en til
þess að það megi takast þarf yfir-
gripsmikil og skipulögð viðbrögð
margra aðila.
Samkvæmt lögum um helgi-
daga eru skemmtanir og dans-
leikjahald óheimilt frá kl. 6 e.h. á
laugardag og þar til kl. 12 á mið-
nætti hvitasunnudags. I augum
fjörmikilla ungmenna er þéttbýl-
ið á Stór-Reykjavikursvæðinu þvi
óaðlaðandi og dauft um þessa
helgi, og hefur það vafalaust
stuðlað að þeirri þróun, að ungl-
ingarnir hafa leitað út fyrir þétt-
býlið i leit afþreyingar.
Verulegu máli skiptir þó I þessu
sambandi hvenær hvitasunnuhá-
tiðin er á almanaksárinu, en hún
getur verið alit frá þvi um miðjan
maí og þar til, eins og á þessu ári,
að hún er 10. júni. Sé hvitasunnan
I mai, eins og t.d. á siðasta ári, er
skólum ekki lokið, próf standa yf-
ir og gróður og veðurfar hvetja
litt til ferðalaga og viðlegu i tjöld-
um.
Um næstu hvitasunnu, hinn 10.
júni, verður skólahaldi hins vegar
að mestu lokið. Ungmennin hafa
jafnvel stundað atvinnu um nokk-
urn tima og hafa þvi meiri fjárráð
en ella. Jörðin verður grónari og
veðurfar sennilega hlýrra og má
þvi gera ráð fyrir, að ferðahugur
fólks verði meiri um þessa hvita-
sunnuhelgien margarhinar fyrri.
Helgidagalöggjöfin
vegartálmi
A grundvelli framangreindra
atriða ályktar Æskulýðsráð rikis-
ins að vinna beri að eftirfarandi,
og eru nefnd sex atriði, sem fyrr
segir.
Fyrsta atriði er ekki „Vor i
dal” heldur þetta:
„Að yfirvöld heimili, að sam-
komu- og skemmtistaðir séu opn-
ir laugardag fyrir hvitasunnu, á
sama hátt og almennt er venja
aðra laugardaga ársins. Kvik-
myndahúsum verði jafnframt
heimilað að sýna vandaðar kvik-
myndir, bæði laugardag fyrir
hvitasunnu og hvitasunnudag. Þá
verði einnig heimilað, að sund-
staðir og önnur iþróttamannvirki
verði opin almenningi alla helg-
ina, eftir þvi sem við verður kom-
ið.”
Þetta myndi hafa i för með sér,
að gera yrði breytingar á helgi-
dagalöggjöfinni eða a.m.k. að
hliðrað yrði til i þessu tilfelli.
Þegar haft var samband við Ólaf
Walter Stefánsson, skrifstofu-
stjóra dómsmálaráðuneytisins, i
siðustu viku, sagðist hann ekkert
hafa um þetta erindi heyrt.
„Þetta hefur eitthvað verið nefnt
á milli ráðherra, eftir þvi sem
mér hefur skilizt, en enn sem
komið er hefur þetta ekki verið
rætt innan ráðuneytisins. Auk
þess stangast þetta hressilega á
við helgidagalöggjöfina og i sjálfu
sér er þetta að töluverðu leyti á
valdi kvikmyndahúseigenda og
annarra slikra.”
Standað á blindskeri
Ætla mætti, að ÆRR hefði skil-
að ályktun sinni beint til félags
kvikmyndahúsaeigenda, iþrótta-
fulltrúa borgarinnar og bæjarfé-
laga, en svo reyndist ekki vera.
Friðfinnur Ólafsson, formaður fé-
lags kvikmyndahúsaeigenda,
sagði i viðtali við blaðamann
Timans: „Þetta hefur ekki verið
nefnt við okkur og auk þess væri
þetta ekki hægt vegna starfs-
fólksins. Það þarf að fá sin fri eins
og aðrir.” Stefán Karlsson,
iþróttafulltrúi Reykjavikur,
sagði: „Þetta hefur ekki verið
borið undir mig og ég hef satt að
segja ekki heyrt á þetta minnzt. I
fljótu bragði virðist mér ekki
nokkur leið að fallast á þetta,
starfsfólk sundstaða og íþrótta-
mannvirkja verður að njóta sinna
lögboðnu leyfa.”
Þá mun það að verulegu leyti á
valdi krikjuþings og kirkjuráðs
hvort hreyft verður við helgi-
dagalöggjöfinni, þannig að þessi
hluti ályktunar ÆRR var dauða-
dæmdur frá upphafi. Á þriðjudag
hafði ekkert raunhæft verið gert i
málinu, ekkert svar borizt frá
dómsmálaráðuneyti, þannig að
kvikmyndahús og skemmtistaðir,
sundstaðir og iþróttamannvirki,
verða lokuð þessa hvitasunnu
sem hinar fyrri. Þetta vissi ÆRR.
Annar liður ályktunar ÆRR var
svohljóðandi:
„Að stuðlað verði að þvi, að
hljóðvarp og sjónvarp geri hvoru-
tveggja, að flytja almenningi
helgi hátíðarinnar og stytta fólki
stundir með léttu skemmtiefni.
Verði leitazt við að vanda sér-
staklega dagskrá þessara stofn-
ana um hvitasunnuhelgina.”
Jón Þórarinsson, dagskrár-
stjóri lista- og skemmtideildar
sjónvarps, sagði i viðtali við
blaðamann Timans:
„Við gerum þetta áminningar-
laust en þessi tilmæli hafa ekki
borizt mér beint. Dagskrá okkar
verður að sjálfsögðu vandaðri en
venjulega og eitthvað lengri.”
Þegar blaðamaður talaði við
Hjört Pálsson, dagskrárstjóra
hljóðvarps, hafði hann ekki fengið
þessi tilmæli sjálfur. — „Ég hef
aðeins heyrt að þessu hafi verið
beint hingað — en siðan hefur
þetta mál verið rætt innan hljóð-
varpsins og ákveðið að taka vel i
þessi tilmæli. Þannig má búast
við þokkalegri dagskrá Rikisút-
varpsins um helgina.
Þriðji liður ályktunar ÆRR
hljóðar svo:
„Að fjölskyldur verði hvattar
til þess að gera þessa helgi að
„ferðahelgi fjölskyldunnar,” þá
verði þvi beint til félaga og fé-
lagasamtaka um landvernd, að
þau skipuleggi sérstakar land-
græðsluferðir viða um landið.
Einnig verði kynntar vel allar
áætlanir ferðafélaga um þessa
helgi og fólk hvatt til þátttöku i
þeim.”
Hjá Landverndfékk undirritað-
ur blm. þau svör, að „þessu hefur
ekki verið beint sérstaklega til
okkar. Það hefur að visu verið
óskað eftir áburði og fræi til dreif-
ingar i Þjórsárdal og svo skipu-
leggjum við almennar ferðir á
vegum félaga og bæjarfélaga en
það kemur ekki til af þessari
ályktun. Við höfum sem sé ekki
veriöbeðnir um aðra framkvæmd
en þá, sem nefnd var af ÆRR.”
Jákvæð fljótvirkni ISÍ
Fjórði liður, svohljóðandi, fékk
skjóta og góða afgreiðslu:
„Að tþróttasamband Islands
hlutist til um, eftir þvi sem við
verður komið, að iþróttastarf-
semi fari fram sem viðast um
landið um hvitasunnuhelgina.”
Hermann Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri ÍSt, sagði sam-
bandið hafa fengið þessi tilmæli
og skrifað þann 18. mai öllum að-
ildarfélögum bréf, þar sem skor-
að var á alla að halda iþróttamót
væri það mögulegt og lýst var yfir
stuðningi við ÆRR og tillögur
þess i þessu sambandi. — Enn
Skógrækt rikisins óttast ekki um land sitt I Þjórsárdai þrátt fyrir þessa mynd úr Saltvik enda ekki sam-
an að jafna — eða hvað? (Timamynd: Gunnar.)
— Hvitasunnuhelgin er að ganga í garð og efnt
hefur verið til mikillar samkomu í Þjórsárdal á
10 ára afmæli ,,hneykslisins mikla”. Um hvað
hugsa forráðamenn æskulýðsmála í landinu?