Tíminn - 03.07.1973, Side 10

10
TÍMINN
Þriöjudagur 3. júli 1973.
Þetta er Khfaf Lasura. Hún segist vera 141 árs, en meö vissu er hún aö minsta kosti 130. Hún byrjar
hvern dag með vodkaglasi og hefur reykt í meira en 60 ár.
Þar eru
hundrað ár
ekki hár aldur
1 GEORGIU, i litlu þorpi, sem
heitir Kutol viö rætur Kákasus-
fjalla býr hress kona að nafni
Khfaf Lasuria. Hún er litil og
hvíthærð og svipurinn geislar af
kfmni. Ég heimsótti hana vor-
morgun einn og fann hana i
barnahópi í garöinum, þar sem
einnig spigsporuöu um grfsir og
kjúklingar. Mér var vel fagnaö
meö gcorgfskri gestrisni, fyrst
giasi af vodka og síöan sátum viö
og spjölluöum yfir léttu. vini.
Khfaf Lasuria haföi frá mörgu aö
segja, þvi minniö var ágætt, þótt
gamla konan væri 141 árs.
Hún hafði gifzt í fyrsta sinn,
þegar hún var 16 ára, en eigin-
maöurinn lézt úr farsótt 20 árum
siðar. Hún giftist aftur um
fimmtugt og eignaðist skömmu
siðar son, sem nú er 82 ára og býr
i næsta húsi.
Hún mundi vel, að um 1910 var
geysimikill snjór. — Sonur minn
var þá uppkominn og ég um
sjötugt. Snjórinn var á þriðja
metra á dýpt og við hjálpuðumst
að þvi að moka. Hún hafði.unnið á
samyrkjubúinu frá þvi það var
stofnað fyrir 40 árum og jafnvel
eftir að hún var komin á aðra
öldina, var hún fljótust allra þar
að tina teblöðin. Hún hætti ekki að
vinna fyrr en 1970. Nú var hún
rétt komin heim úr heimsókn til
kunningja sinna i næsta þorpi.
Það var bara að setjast upp I
strætisvagninn og leggja af stað.
Nei, hún þurfti enga fylgd.
Allan timann, sem við ræddum
saman, reykti hún vindlinga. Hún
Til eru þeir staðir í heimim
lengur en annars staðar. N
Geographic Society fór bar
Alexander Leaf og heimsó
Hér birtist úrdróttur úr skýi
byrjaöi að reykja árið 1910 og
hefur siðan reykt um pakka á
dag.
Gáta öldrunarinnar
Sem læknir við stórt sjúkrahús
hef ég séð marga þeirra kvilla,
sem þjá gamalt fólk og ég hef
rannsakað mikið, hvernig hægt er
að öðlast heilbrigða elli. Við vit-
um allt of litið um öldrunina — að
minnsta kosti alls ekki hvernig i
einu tilfelli er til fólk eins og
Khfaf Lasuria og i öðru karlægt
fólk, sem hvorki veit i þennan
heim né annan.
Til eru staðir í heiminum, þar
sem fólk lifir lengur og er kraft-
meira en annars staðar. Ég hafði
áhuga á að fara þangað og fékk
styrk frá National Georgraphic
Society til þess.
Þeir staðir, sem ég fór til, voru
allir nokkuð afskekktir og lágu
hátt. Ég kom til Vilcabamba i
Ecuador, i Hunza i Kashmir og I
Abkhaziu f Georgiu i Sovétrikjun-
um. Það var á siðastnefnda
staðnum að ég hitti Khfaf
Lasuria, elztu manneskjuna, sem
ég talaði við. Áður hafa sér-
fræðingar heimsótt þessa staði og
þeir voru svo elskulegir, að láta
mér í té allar upplýsingar, sem ég
kærði mig um.
Er hægt að
sanna aldurinn?
Þetta er spurning, sem allir, er
fara að velta aldri fyrir sér, reyna
að finna svar við. — Hvernig er
hægt að vita, að gamla fólkið segi
rétt til aldurs sins? Það eru ekki
miklir möguleikar á að sanna eða
afsanna það.
1 Vilcabama eru ibúarnir
kaþólskir, þannig að hægt var að
sanna aldur nokkurra með
skirnarvottorðum. Þá var hægt
að reikna talsvert úr, eftir fjölda
ættliða. Hinir elztu báru einnig
vitni um aldur hvers annars.
Manntal i þorpinu fyrir tveimur
árum sýndi að af 819 ibúum voru<
15 eldri en 100 ára. Berum við
þetta saman við Bandarikin, eru
þar aðeins þrir eidri en 100 ára á
hverja 100 þúsund ibúa.
1 Hunza, þar sem 40 þúsund
manns búa, var sérlega erfitt að
finna sannanir fyrir aldri. Fólkið
býr i afskekktum dölum við
landamæri Kina og Afganistan og
tunga þeirra likist engri annarri i
heiminum. Það er aðeins talmál,
ekkert er skrifað og þvi engar
skrár til. I stöku tilfelli gat
hoioinginn staðfest aldur á
grundvelli þekkingar sinnar á
sögu landsins. En engar
óyggjandi sannanir fékk ég þó.
Samt sem áður voru margar
óvenju gamlar manneskjur þarna
og léttar upp á fótinn, þegar þær
voru að klifa brattar hliöarnar I
þessu fjallaumhverfi. Ég var
furðu lostinn yfir hreysti þessa
aldna fólks.
I Kákasus eru tiltölulega flestir
yfir hundraö ára. Prófessor
Pitzkhelauri, yfirmaður manri-
fræðistofnunar 1 Tblisi, Georgiu,
hefur unnið mikið verk i
rannsóknum á gamla fólkinu og
hann segir, hvaða aðferðir hann
notaði til að sanna aldurinn:
Fæðingar- og skirnarvottorð
eru aö sjálfsögðu beztu
sannanirnar, en önnur skjöl geta
lika komið að gagni, til dæmis
vegabréf og sendibréf. Nöfn og
dagsetningar voru einnig oft
skorin i bita, þegar barn fæddist i
fjölskyldunni.
Sfðan er það giftingaraldurinn
— það muna flestir vel — og þegar
börnin fæddust. Auðveldara er að
sanna aldur barnanna. Auk þess
spuröi prófessorinn fólkið um við-
burði I sögunni, sem liklegt var aö
þaö myndi.
Khfaf Lasuria var hvergi skráð
á vottorð, en ég notaði aðferðir
prófessorsins. Hún sagði mér að
þegar hún var tvitug, hafi maður
hennar farið að heiman til aö
berjast i Krimstriðinu (1835-5W i
Tyrkneska striðinu sem lauk 1878,
giftist hún i annað sinn og þá var
hún um fimmtugt. Sonurinn
fæddist, þegar hún var 52 ára og
hann er nú 82 ára. Hún byrjaði aö
reykja 1910, árið sem yngri bróðir
hennar lézt, 60 ára að aldri. Allt
sem hún sagði, féll það vel
saman, að ekki varð vart viö
minnisleysi. Ég komst að þeirri
niðurstöðu, að hún væri að
minnsta kosti 130 ára, en sjálf
sagðist hún vera 141.
Gamla konan var furöulega
hraust. Hún fræddi mig á þvi að
hún byrjaði hvern dag með
vodkaglasi á fastandi maga og
svo drykki hún létt vin með öllum
mat,
Hún lauk samtali okkar með
þvi að skála fyrir öllum konum i
'heiminum. „Vonandiað þær vinni
ekki of mikið og séu hamingju-
samar með fjölskyldum sinum”.
sagði hún.
Kákasus — ríki
aldargamla fólksins
Kákasus-svæðið er stórt og þar
eru Sovétlýðveldin Georgia,
Azerbaijan og Armenia og liggja
frá ströndum Svartahafs og
Kaspiahafs að þorpinu, sem
liggja 900 til 1200 metra yfir
sjávarmáli. Manntal frá 1970 sýn-
ir, að 4500-5000 manns eru komnir
yfir 100 ára á þessu svæði.
Sagt er að Shirali Mislimov sé
elzti ibúi jarðarinnar. Hann er
sagður 167 ára og býr i
Azerbaijan, i litlu þorpi við landa?
mæri írans. Þetta landamæra-
svæði er lokað fyrir útlendingum
og ég fékk ekki að fara þangað til
aö ræða við gamla manninn.
Sovézk yfirvöld segja, að hann sé
ekki nógu heilsugóður til að
ferðast, svo hægt sé að tala við
hann annars staðar.
Rannsóknir minar beindust
einkum að svæði þvi I Georgiu,
sem nefnist Abkhazia. Þar býr
blandað fólk, af einum tíu kyn-
þáttum og alls um hálf milljón
manna.
Margir öldunganna hafa verið
veiðimenn og fjárhirðar auk þess
að búa búum sinum. Lifsskilyrði
fólksins voru hér mun betri en I
Vilcabamba og Hunza.
Frumstætt lif —
lengra lif?
Auðvitað hafði ég áhuga á að
vita, hvers konar fæðu þetta fólk
neytti einkum. Til samanburðar
hafði ég matarlista frá banda-
risku visindaakademiunni, fyrir
fólk yfir fimmtugt, sem vildi lifa
heilbirgðu lifi i ellinni. Þar máttu
karlmenn borða 2400 hitaeiningar
daglega, en konur 1700.
Bandarikjamenn neyta þó
meira en þess og er talið að
meðaldagneyzla sé um 3300 hita-
einingar.
1 Vilcabamba og Hunza voru
neyzluvenjur fólks mjög
svipaðar, en allir borðuðu mun
minna, en bandariska visinda-
akademian ráðlagði. Skortur
beitilands gerir að verkum, að
skepnur eru fáar og þeim fáu,
sem eru, er venjulega slátrað á
haustin. Þess vegna er litið um
dýrafitu, en i stað þess er notuð
olia úr aprikósufræjum.
I Vilcabamba neytti fólk að
meðaltali um 1200 hitaeininga á
dag og eggjahvitan og fitan var
nær eingöngu fengin úr jurtum.
Að sjálfsögðu var enginn feitur
þarna, en heldur leit enginn út
fyrir að þjást af skorti.