Fréttablaðið - 30.11.2004, Blaðsíða 14

14
AGNES EINARSDÓTTIR
Iðnaðarráðherra flutti sögu Kísiliðjunnar
yfir starfsfólkinu í gær, sögu sem það
þekkir sjálft vel og þurfti ekki að heyra.
Agnes Einarsdóttir:
Deyfð yfir
fólki
Dauft hljóð var í Agnesi Einarsdóttur,
trúnaðarmanni starfsfólks Kísiliðjunn-
ar, þegar hún hélt heim á leið eftir að
síðustu vakt hennar lauk í gær. Hún
kvaddi þá vinnustað sinn til tuttugu
ára í síðasta sinn. „Það var deyfð yfir
fólkinu,“ sagði hún. „Andinn var ekk-
ert sérstakur enda ekkert framundan.“
Sjálfri leið henni illa. „Þeir koma á
morgun [í dag] frá svæðisvinnumiðl-
uninni og skrá okkur atvinnulaus.“
Valgerður Sverrisdóttir iðnaðarráð-
herra talaði við starfsfólkið í gær en
Agnes gefur lítið fyrir orð hennar.
„Hún fór yfir sögu Kísiliðjunnar sem
við þekkjum nú öll og þurfti ekkert að
segja okkur. Svo sagði hún að það
væri ekkert að frétta.“ Starfsfólki Kísil-
iðjunnar er boðið til Dyflinnar á
fimmtudag og er helmingur kostnað-
ar greiddur fyrir maka. Agnes segir
upp og ofan hvort fólk hlakki til farar-
innar. „Það vildu örugglega allir hafa
vinnu frekar en að fara út. Þetta verð-
ur ábyggilega skrýtin ferð.“
- bþs
Fasteignamarkaðurinn er blómlegri en
nokkru sinni fyrr. Þróunin hefur verið
hröðust undanfarna þrjá mánuði eða
frá því KB banki reið á vaðið með því
að bjóða íbúðalán og lækka vexti. Fram
að því hafði álagið verið jafnt og þétt í
fasteignaviðskiptunum en þegar bank-
arnir fóru í samkeppni við Íbúðalána-
sjóð og fóru að elta hver annan í vaxta-
lækkunum og auknu veðsetningarhlut-
falli tók steininn úr. Þetta hefur verið
gríðarleg innspýting í markaðinn og
fasteignirnar rjúka út, sérstaklega stærri
eignirnar.
Hvað hefur fasteignaverð hækkað
mikið?
Sala fasteigna gengur mjög hratt og
vantar hreinlega eignir á söluskrá, eftir-
spurnin er mun meiri en framboðið og
tala fasteignasalar um seljendamarkað í
dag. Ekki sér fyrir endann á hækkunum
á fasteignaverði. Framan af árinu hækk-
aði fasteignaverðið um eitt prósent á
mánuði miðað við fasteignavísitölu en
þróunin síðustu mánuðina hefur sýnt
verulega hækkun, sennilega upp á 5-6
prósent sem er mjög hátt. Búist er við
að fjörið endist eitthvað fram á næsta
ár.
Hvernig eru horfurnar?
Fasteignasalar reikna með að nýjar regl-
ur um 90 prósenta lánshlutfall gangi í
gildi hjá Íbúðalánasjóði um áramótin
og þá verði jafnvel útlánaþakið hækkað
úr 13 milljónum króna í minnst 18
milljónir þó að Íbúðalánasjóður hafi
ekki gefið út neitt um það. Margir fast-
eignasalar gera ráð fyrir því að vextir
íbúðalána eigi eftir að lækka enn frekar
en þeir eru 4,15 prósent í dag. Næsta
útboð hjá Íbúðalánasjóði verður í síð-
asta lagi í janúar og þá verður spenn-
andi að sjá hvort vextir fari niður fyrir
4,15 prósent. Búist er við að bankarnir
verði að svara því ef svo fer. Fasteigna-
salar sjá því ekki fyrir endann á fjörinu,
bjartsýnin er mikil hjá landanum og bú-
ist við miklum breytingum í íbúðalán-
um, bæði hjá Íbúðalánasjóði og bönk-
unum, sem allar verði til þess að örva
fasteignaviðskiptin hjá landanum. ■
Lægri vextir og hærri lán
FBL GREINING: FASTEIGNAMARKAÐURINN
30. nóvember 2004 ÞRIÐJUDAGUR
KÍSILIÐJAN Þau voru þung skrefin
sem starfsfólk Kísiliðjunnar steig
um ganga og sali verksmiðjunnar
í gær. Síðustu sekkirnir voru af-
greiddir úr húsi til útskipunar frá
Húsavík og svo var gengið frá, í
síðasta sinn. Hjarta sveitarinnar
hefur slegið í takt við verksmiðj-
una í næstum fjóra áratugi og þó
að líf heimamanna haldi áfram
verður það með öðrum hætti.
Þessi stóri þáttur er að baki og
fæstir vita hvað tekur við.
Tæplega fimmtíu manns missa
vinnuna í dag og hinir fjölmörgu
sem hafa lifibrauð sitt af þjónustu
við verksmiðjuna, starfsfólkið og
íbúa sveitarinnar horfa líka til
framtíðar með ugg í brjósti.
Svo eru það þeir sem kætast.
Ekki yfir atvinnumissi fólksins og
áhrifunum á lífið í sveitinni held-
ur fyrir hönd sjálfs Mývatns.
Skoðanir eru nefnilega skiptar um
ágæti kísilgúrnámsins úr vatninu
og sumir eru þeirrar skoðunar að
það ógni lífríkinu. Á móti vega svo
þau sjónarmið að þegar kísilgúr-
náminu sleppi heyri Mývatn sög-
unni til því efnið safnist upp í því
og vatnið grynnist og grynnist.
Slíkt gerist þó á nokkrum öldum,
gangi þær spár eftir.
Einstök verksmiðja
Kísiliðjan var stofnuð í ágúst
1966 og ári síðar hófst tilrauna-
framleiðsla á kísilgúr. Fáar stór-
iðjur voru í landinu í þá daga en
hjól Áburðaverksmiðjunnar í
Gufunesi og Sementsverksmiðj-
unnar á Akranesi höfðu þó snúist í
nokkur ár.
Kísilgúr er notaður á þrjá
vegu; til síunar á ýmsum vökvum,
til dæmis á bjór, matarolíu, bens-
íni og blóði í blóðbönkum; sem
fylliefni í málningu, snyrtivörur,
plast og lyf og sem slípiefni í
tannkrem og bílabón. Kísilgúrinn
var að mestu seldur til nokkurra
Evrópuríkja.
Sérstaða verksmiðjunnar var
nokkur, hún var sú eina sinnar
tegundar sem vann kísilgúr af
vatnsbotni en ekki úr uppþorn-
uðum stöðuvötnum og einnig var
hún önnur stærsta verksmiðjan í
heiminum sem nýtti jarðhita sem
orkugjafa.
Kísiliðjan verður til
Áður en Kísiliðjan hóf starf-
semi var landbúnaður hryggjar-
stykkið í atvinnulífi Mývatns-
sveitar. Myndarleg býli stóðu
hringinn í kringum vatnið auk
þess sem nokkrir sinntu þjónustu-
störfum, kennslu og fleiru.
Aðdragandinn að stofnun verk-
smiðjunnar var nokkur. Baldur
Líndal efnaverkfræðingur hafði
rannsakað eitt og annað í lífríki
Mývatns og eins gufuna í Bjarna-
flagi. Komst hann að því að hún
væri brúkleg til brennisteins-
vinnslu og voru framleidd nokkur
hundruð kíló af brennisteini í til-
raunaskyni. Skömmu síðar snar-
féll brennisteinninn í verði og
kom það þá af sjálfu sér að vinnu-
slunni var hætt. Í staðinn horfðu
menn niður í vatnið og staðnæmd-
ust við kísilgúrinn sem nóg var af.
Frekari rannsóknir fylgdu í kjöl-
farið og úr varð að reisa kísilgúr-
verksmiðju sem var svo ákveðið
með lögum frá Alþingi.
Þegar ljóst varð að þéttbýl-
iskjarni yrði byggður í Mývatns-
sveit skiptust menn í fylkingar
eftir því hvort þeim fannst hann
eiga að standa í Reykjahlíð eða á
Skútustöðum. Reykjahlíð varð
ofan á.
Framtíðin
Það er þungt högg fyrir jafnfá-
mennt sveitarfélag og Mývatns-
sveit þegar stærsta vinnustaðnum
er lokað. Íbúarnir eru samtals um
450 og 200 búa í þéttbýlinu í
Reykjahlíð. Talsverð uppbygging
hefur orðið í ferðaþjónustu í
sveitarfélaginu og binda margir
vonir við hana. Nýlega var Mý-
vatn ehf. verðlaunað sérstaklega
fyrir nýsköpun í ferðaþjónustu en
fyrirtækið hefur staðið að mörg-
um viðburðum sem dregið hafa
fólk í héraðið utan háannatíma.
Umræður um kísilduftverk-
smiðju í stað kísilgúrnámsins
voru háværar um skeið en algjör
óvissa ríkir enn um hvort hún
verður að veruleika.
bjorn@frettabladid.is
„Það er sorglegt að sjá hvernig
þetta fer. Verksmiðju með næga
orku og nægt hráefni og allt til
alls er lokað. Bara skellt í lás.
Maður skilur þetta ekki, því mið-
ur,“ segir Gústav Nilsson, fram-
leiðslustjóri Kísiliðjunnar. Hann
fluttist í Mývatnssveitina vorið
1970 og starfaði fyrsta áratuginn
sem viðhaldsstjóri og fram-
leiðslustjóri eftir það. Hann þekk-
ir hverja skrúfu í verksmiðjunni.
„Það er vissulega sárt að horfa
upp á þegar klippt er svona á ævi-
starfið.“
Gústav segir andann hafa verið
skrítinn í Bjarnaflaginu í gær en
fólk hafi borið sig furðu vel. „Það
er reyndar furðulegt hvað fólk
tekur þessu rólega, margir trúa
þessu náttúrlega ekki enn þá. En
svo kemur sjokkið þegar fólk sér
allt í einu að það fær ekki laun.“
Sjálfur ætlar Gústav að flytja
úr Mývatnssveit, hann eltir börnin
sín suður yfir heiðar. „Þetta er
langskást fyrir mig, ég átti í raun
að vera hættur. Hér er venjan að
fólk hætti sjötugt og ég varð sjö-
tugur í vor. Það var hins vegar
samið um að ég yrði til loka þannig
að þetta er auðvelt fyrir mig.“
Þegar Gústav fluttist í Mý-
vatnssveit fyrir næstum 35 árum
var þar öðruvísi um að litast,
sveitin var nánast einangruð á
vetrum og íbúar mun færri en nú
er. ■
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/H
IL
M
AR
B
AL
D
U
R
SS
O
N
FASTEIGNAVIÐSKIPTIN BLÓMLEG
Fasteignaviðskipti hafa verið blómlegri
en nokkru sinni fyrr í allt haust. Ekkert
lát er á viðskiptunum og horfurnar eru
góðar langt fram á næsta ár.
Gústav Nilsson:
Klippt á
ævistarfið
GÚSTAV NILSSON
Fluttist í Mývatnssveit vorið 1970 til að vinna í Kísiliðjunni. Þekkir, að sögn, hverja einustu
skrúfu í verksmiðjunni.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/H
IL
M
AR
B
AL
D
U
R
SS
O
N
BÚIÐ SPIL
Kaflaskil verða í sögu Mývatnssveitar í dag
þegar Kísiliðjan hættir starfsemi. 46 missa
vinnuna og verksmiðjan verður rifin í
brotajárn.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/H
IL
M
AR
B
AL
D
U
R
SS
O
N
Kísilgúrvinnslu
í Mývatnssveit lokið
38 ára sögu Kísiliðjunnar í Mývatnssveit lýkur í dag þegar verksmiðjunni verður lokað fyrir fullt
og allt. Hún var undirstaða atvinnu- og mannlífs og sumir hafa varið nánast allri sinni starfsævi
þar. Óvissa ríkir í Mývatnssveit.