Fréttablaðið - 16.09.2004, Blaðsíða 20

Viltu ná forskoti í nýsköpun?
Frumkvöðlaskóli Impru nýsköpunarmiðstöðvar
Hagnýtt 28 vikna nám sem veitir þekkingu
og þjálfun í að vinna með viðskiptahugmynd
og koma henni í markaðshæfa vöru eða
þjónustu
Kennsla hefst á Akureyri 7. október 2004
og er kennt einu sinni í viku
Námið er opið einstaklingum úr öllum
greinum atvinnulífs
Umsóknareyðublöð og nánari upplýsingar
eru á www.impra.is og í síma 462 1700.
Glerárgata 34
600 Akureyri
Netfang: arnheidurj@iti.is
Saga sundkappans
Meðal ævisagna sem væntanlegar eru nú
um jólin eru endurminningar Eyjólfs Jóns-
sonar fyrrverandi lögreglumanns og
sundkappa og forvígismanns knatt-
spyrnufélagsins Þróttar. Er bókin skráð af
kunnum blaðamanni frá fyrri tíð, Jóni
Birgi Péturssyni. Eyjólfur sem nú á gamals
aldri er búsettur í Ástralíu varð þjóðfræg-
ur á sjötta áratugnum þegar hann synti frá
Reykjavík til Akraness. Hann hafði þá ný-
lært að synda. Í bókinni segir Eyjólfur
meðal annars frá æskuárum sínum á
Grímsstaðaholtinu.
Takmarkaður
Í nýju forsætisráðherrabókinni eru
m.a. áður óbirtar mannlýsingar úr
handriti ævisögu framsóknarmanns-
ins Steingríms Steinþórssonar sem
var forsætisráðherra 1950 til 1953. Eru
þær óvenju hreinskilnar en hvort þær
geta talist sanngjörn lýsing á viðkomandi
persónum er annar handleggur. Um Ey-
stein Jónsson fyrrverandi formann Fram-
sóknarflokksins segir Steingrímur: „Ey-
steinn er á allan hátt vel gefinn, en þó að
sumu leyti talsvert takmarkaður. Verður
maður þess oft var, þegar um almenn
mál er að ræða, að það vantar einhverja
skerpu í hugsanagang hans.
Fórnfýsi Eysteins og dugn-
aður við öll mál, er flokkinn
varðar, er aðdáanlegur. ...
Eysteinn virðist hugsa um
fátt annað en stjórn-
málin, lifir og hrærist í
þeim. Hins vegar féll
Hermann [Jónasson]
stundum eins og út
úr hlutverkinu, gat þá verið latur og af-
skiptalaus, jafnvel tímum saman“.
Einkennilegastur
Um Ólaf Thors segir Steingrímur að hann
hafi verið einkennilegastur þeirra manna
er sátu í ríkisstjórninni: „Hann hafði út í frá
orð fyrir merkilegheit og jafnvel mont, en
mjög takmörkuð hyggindi“. Steingrímur
segir aftur á móti töfra hafa fylgt skapgerð
Ólafs og viðmóti. Hann hafi verið sérstak-
ur flokksforingi og á því sviði sýnt óvenju
góða hæfni. Og Ólafur Thors „var óvenju-
fljótur til, ef hann gat
gert mönnum greiða,
og það engu síður,
þótt pólitískir and-
stæðingar væru“, seg-
ir hann.
Er það líklegt, að Bush Banda-
ríkjaforseti nái meiri hluta at-
kvæða í forsetakosningunum þar
vestra í nóvember? Það er ekki
gott að segja. En jafnvel þótt hann
tapaði eins og síðast, þá gæti hann
samt setið áfram í Hvíta húsinu
eftir kosningar. Það gæti gerzt á
ýmsa vegu.
Bush gæti náð meiri hluta í
kjörráðinu eins og síðast, þótt
hann fengi minni hluta atkvæða á
landsvísu. Atkvæðavægi í kjör-
ráðinu er ójafnt eftir svæðum og
dregur taum fámennra dreifbýl-
isríkja inni í miðju landi, þar sem
Bush nýtur mests fylgis. Fjöl-
menn og þéttbýl ríki með strönd-
um eins Kalifornía og New York,
þar sem Bush nýtur minni hylli,
hafa færri kjörmenn en fólks-
fjöldi þeirra gefur tilefni til.
Repúblíkanar hafa sumir stært
sig af því, að Bush sigraði síðast,
ekki bara í Hæstarétti með 5 at-
kvæðum gegn 4, heldur einnig í
ferkílómetrum. Sýslurnar, sem
studdu hann, eru 6,3 milljónir
ferkílómetra að flatarmáli, en
sýslurnar, sem studdu Gore,
frambjóðanda demókrata, eru
aðeins ein og hálf milljón ferkíló-
metra. Sem sagt, segja þessir
menn: landið sigraði! Kosninga-
barátta repúblíkana gerir út á
misvægi atkvæðaréttarins. Það
gæti einnig gerzt, að atkvæði
falli jöfn í kjörráðinu, og þá kem-
ur til kasta þingsins. Þá hefur
hvert ríki eitt atkvæði, þau eru
50, og þingmenn fámennra ríkja
munu þá geta tekið höndum sam-
an og tryggt Bush sigur. Falli at-
kvæði jöfn, 25 gegn 25, tekur for-
seti þingsins af skarið, og hann
er enginn annar en varaforset-
inn, Dick Cheney.
Þetta er samt ekki allt.
Repúblíkanar virtust vinna ólög-
mætan sigur í Flórída 2000 með
því að svipta fjölda blökkufólks
atkvæðisrétti með röngu, og þeir
sýna engin merki þess, að þeir
ætli ekki að reyna að endurtaka
leikinn nú í haust, enda er bróðir
forsetans hæstráðandi í ríkinu nú
eins og þá og skellir skollaeyrum
við tillögum um skárra skipulag.
Við þetta bætast nýjar reglur,
sem hvetja bandaríska hermenn
erlendis til að faxa – já, faxa! – at-
kvæðin sín til varnarmálaráðu-
neytisins í Washington; ráðuneyt-
ið lofar að koma atkvæðunum í
kjörkassana. Þá stendur til að
nota nýjar tölvukjörvélar í
nokkrum ríkjum – vélar, sem skil-
ja engin verksummerki eftir sig,
enga skjalfestingu, svo að endur-
talning atkvæða verður ógerleg.
Fyrirtækið, sem framleiðir vél-
arnar, er nátengt forsetanum og
flokki hans. Það er því ekki að
ófyrirsynju, að ýmsir demókratar
og aðrir eru uggandi um ástand
og horfur lýðræðis í landi sínu.
Það virðist vera full þörf fyrir er-
lendar eftirlitsnefndir til að fylgj-
ast með kosningunum.
Hvernig gat það gerzt, að mik-
ill hluti Bandaríkjamanna þurfi
nú rétt fyrir kosningar að hafa
þungar áhyggjur af ranglátri
kjördæmaskipan? – og jafnvel út-
breiddu kosningasvindli í þokka-
bót. Um það hafa verið skrifaðar
margar bækur að undanförnu.
Ein þeirra lýsir þróun mála í
Kansas inni í miðju landi, og
kenningin þar er þessi: repúblík-
önum tókst að koma því inn hjá
fjöldanum öllum af fátæku fólki,
sem áður fylgdi demókrötum að
málum, að fóstureyðingar séu
helzta þjóðarböl Bandaríkjanna.
Þetta er hagfirring á hæsta stigi:
efnahagsmál skipta engu máli, fé-
lagsmálin eru öllum málum æðri.
Repúblíkanar hafa eftir þessu háð
heilagt stríð gegn fóstureyðing-
um, sem eru þó að því er séð verð-
ur hvorki fleiri né færri þar vest-
ra en þær voru, áður en kross-
ferðin hófst. Það virðist henta
repúblíkönum vel að heyja löng
og helzt óvinnandi stríð. Þeir
safna um sig fylgi fólks, sem er
andvígt fóstureyðingum, og hvað
fær fólkið fyrir sinn snúð? Skatta-
lækkanir handa auðmönnum og
ört breikkandi bil milli ríkra og
fátækra – og ríkishallarekstur og
rautt blek eins langt og augun
eygja fram í tímann.
Ég er stríðsforseti, segir Bush.
Hann missti það út úr sér um dag-
inn, að auðvitað væri það ekki
vinnandi vegur að hafa sigur í
stríðinu gegn hryðjuverkum.
Menn hans báru ummælin til baka
í snatri daginn eftir. Þetta var
samt alveg rétt hjá forsetanum.
Menn sigrast ekki á hryðjuverk-
um, ekki frekar en menn sigrast á
vondu veðri: menn klæða það af
sér. Bandarískir repúblíkanar
virðast gera út á óvinnandi stríð
til að afla fylgis við óskyld mál og
til að hlaða undir auðmenn og
einkavini.
Álit Bandaríkjanna í Evrópu og
annars staðar um heiminn hefur
dvínað undangengin misseri. Sigri
Bush í nóvember, getur farið svo,
að Evrópa hugleiði að hafna
Bandaríkjunum sem boðlegri for-
ustuþjóð hins frjálsa heims og
ætli Evrópusambandinu að fylla
skarðið. Það mun kalla á aukið
samstarf Evrópuþjóðanna í varn-
armálum e.t.v. án aðildar Banda-
ríkjanna og utan vettvangs Atl-
antshafsbandalagsins og kalla þá
um leið á aukna vígvæðingu í Evr-
ópu. Þýzkaland mun þá þurfa að
hervæðast að nýju. Því myndu
Þjóðverjar sjálfir og aðrir þó helzt
vilja komast hjá í lengstu lög. ■
F lest bendir til þess að kennaraverkfall hefjist í grunnskólumlandsins í næstu viku. Svo langt bil er á milli kröfugerðar kenn-arasamtakanna og viðbragða launanefndar sveitarfélaganna að
óhugsandi virðist að aðilar nái saman nema algjör stefnubreyting verði
í málinu. Í því efni beinast augu manna fyrst og fremst að forystumönn-
um kennara. Það er óumdeilt að kröfugerð þeirra felur í sér langtum
meiri kostnaðarauka en sveitarfélögin ráða við. Hún er jafnframt úr öll-
um tengslum við þá kjarasamninga sem launþegar og atvinnurekendur
hafa gert með sér á undanförnum mánuðum.
Kennarastéttin nýtur velvilja almennings. Mikilvægi öflugs skóla-
starfs er eitt af fáu sem óhætt er að telja að full sátt ríki um í samfélag-
inu. Hins vegar er mikil hætta á að það fjari undan þeim stuðningi ef
almenningi þykir sem kennarar fari of glannalega með verkfallsvopn-
ið – enda eru fáar stéttir sem geta valdið jafnmikilli röskun í samfélag-
inu með því að leggja niður vinnu. Mjög mikið vantar upp á að nægi-
lega vel sé útskýrt hvað réttlæti að þeir njóti að þessu sinni sérmeð-
ferðar í kaupi og kjörum og hvað réttlæti þau gríðarlegu óþægindi og
röskun fyrir heimilin og atvinnulífið sem verkfallið mun hafa í för með
sér.
Það blasir við að foreldrar skólabarna og fyrirtækin í landinu hljóta
að þurfa að bregðast við því ástandi sem skapast í þjóðfélaginu ef skól-
arnir lokast. Ákvörðun Íslandsbanka að bjóða börnum starfsmanna
sinna upp á gæslu og verkefni meðan á verkfallinu stendur getur varla
talist annað en eðlileg viðbrögð í stóru fyrirtæki sem þarf að gæta fjár-
hagslegra hagsmuna sinna. Það er ástæðulaust fyrir forystumenn kenn-
ara að beina orku sinni frá kjaraviðræðunum og að bankanum eða öðr-
um fyrirtækjum sem kunna að fara sömu leið. Þeir aðilar eiga í engum
útistöðum við kennara en eru aðeins að reyna að gegna skyldu sinni við
hluthafa, viðskiptavini og starfsmenn.
Sérstaklega kemur á óvart að jafn reyndur stéttarfélagsleiðtogi og
Eiríkur Jónsson, formaður Kennarasambandsins, skuli láta viðbrögð
Íslandsbanka koma sér svo úr jafnvægi að hann fari að hafa í hótunum
um að „láta viðkomandi stofnun finna fyrir því hvernig við lítum á þetta“
eins og hann orðaði það. Svona tal – sem ekki verður skilið öðruvísi en
hótun – er nokkuð sem heyrir til fortíðar í kjarabaráttu á Íslandi.
Á undanförnum áratugum hefur ný hefð samvinnu og raunsæis náð
að festa sig í sessi hjá forsvarsmönnum launþega og atvinnurekenda. Sú
hefð er betri en hin gamla.
Velvilji almennings í garð kennara byggist á sátt um það markmið að
skólastarf á Íslandi sé í hæsta gæðaflokki. Forysta kennara má ekki tala
eins og kaup og kjör kennara séu æðri þeim markmiðum – og úrbætur í
menntamálum mega ekki stranda á launahagsmunum kennara.
Í augum alls almennings eru skólar starfræktir fyrir nemendur –
ekki kennara. Það er á þeim forsendum sem almenningur vill að
kennarastöður séu vel mannaðar og að góðir kennarar eigi að fá góð
laun. Ef fólk fær þá tilfinningu að kjarabaráttan sé orðin kennarafor-
ystunni ofar í huga en velferð barnanna þá er hætt við að stuðningur
samfélagsins þverri hratt. ■
16. september 2004 FIMMTUDAGUR
SJÓNARMIÐ
ÞÓRLINDUR KJARTANSSON
Vaxandi áhyggjur í þjóðfélaginu vegna fyrirsjáanlegs
kennaraverkfalls.
Kröfugerð án
jarðsambands
Stríðsherrann
ORÐRÉTT
Nema hvað
Enn er rík þörf fyrir forystu Dav-
íðs Oddssonar. Þangað til hann
sest á ný í stól forsætisráðherra
er engum betur treystandi til að
tryggja að ríkisstjórnin haldi
kúrsinn – og fari ekki á eitthvert
framsóknarreik eins og blessað-
ur heilbrigðisráðherrann sem
virðist búinn að gleyma hvað
ríkisstjórnin samþykkti að gera
fyrir öryrkja.
Jakob F. Ásgeirsson rithöfundur.
Viðskiptablaðið 15. september.
Mannætan eða…?
Síðasta embættisverk Halldórs
Ásgrímssonar utanríkisráðherra:
Ísland í stjórnmálasamband við
mannætu. Drap frænda sinn
sinn og telur sig vera guð.
Forsíðufyrirsögn í DV.
DV 15. september.
Veröld Reykjavíkurbréfs
Frásögn Styrmis Gunnarssonar
um Davíð Oddsson gerist í þeirri
bráðfyndnu veröld Reykjavíkur-
bréfanna þar sem mikilvægir
menn eru sífellt að koma að
máli við ritstjóra Morgunblaðs-
ins og segja mikilvæga hluti um
stjórnmálaástandið en venjulegt
fólk er ekki til.
Illugi Jökulsson ritstjóri.
DV 15. september.
Ráðlegging
Ungir menn á hægri kanti
stjórnmálanna eiga ekki að fá
ofbirtu í augu þegar þeir horfa
til stóru viðskiptablokkanna.
Staksteinar Morgunblaðsins.
Morgunblaðið 15. september.
Einföld lausn
„Ef öðru en hækkun byrjunar-
launa kennara væri sópað út af
borðinu, sett í nefnd eða frestað
væri hægt að semja á tiltölulega
skömmum tíma.“
Gísli Baldvinsson, fyrrum formaður
Kennarafélags Reykjavíkur. Frétta-
blaðið
15. september.
FRÁ DEGI TIL DAGS
Velvilji almennings í garð kennara byggist á sátt
um það markmið að skólastarf á Íslandi sé í
hæsta gæðaflokki. Forysta kennara má ekki tala eins og
kaup og kjör kennara séu æðri þeim markmiðum – og úr-
bætur í menntamálum mega ekki stranda á launa-
hagsmunum kennara.
,,
Í DAG
BANDARÍSK STJÓRNMÁL
ÞORVALDUR
GYLFASON
Sigri Bush í nóvem-
ber, getur farið svo,
að Evrópa hugleiði að hafna
Bandaríkjunum sem boðlegri
forustuþjóð hins frjálsa heims
og ætli Evrópusambandinu að
fylla skarðið.
,,
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Gunnar Smári Egilsson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
20-21 Leiðari 15.9.2004 19:44 Page 2