Tíminn - 28.11.1973, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 28. nóvember 1973.
TÍMINN
15
Hækkar olía
1. des.?
FORSTJÓRAR oliufélag-
anna fóru á fund verðlags-
stjóra i gærmorgun og lögðu
fram umsóknir þess efnis, að
þeir fái að hækka oliuverð, i
samræmi við hækkanir á
heimsmarkaði. i umsóknun-
um kemur fram, að þeir vilja
að hækkunin komi til fram-
kvæmda frá og með 1.
desember.
Verðlagsstjórinn, Kristján
Gislason, sagði i gær, að af-
greiðsla þessa máls gæti tek-
ið nokkuð langan tima, en ef
til vill væru likur til þess, að
málinu yrði flýtt.
önundur Asgeirsson forstj.
BP, vildi ekkert um það
segja upp á hvað umsóknirn-
ar hljóðuðu. Hann gat þess,
að það væri hverjum manni
ljóst, að oliufélögin þyrftu að
fá hækkun, og nefndi 65-100%
i þvi sambandi. Um það, hve
mikil hækkunin yrði og
hvenær hún kæmi iil fram-
kvæmda, væri ómögulegt að
segja, að svo komnu máli. —
hs —
Listakona höfundur barnabókar
O Verkfali
veitingahúsunum er gert að inn-
heimta og greiöa til hins opin-
bera, og nú er 13%. (11% + 2%).
Þjónar hafa með þessum hætti
dregið sér 13% meira fé, en
veitingamenn telja sig hafa
samið um, og hafa veitingamenn
orðiðaðendurgreiða til rikisins fé
þaö, sem þjónar hafa meö
þessum hætti dregið sér, og
neitað að skila, en sú fjárhæð
nemur samtals liölega 10 mill-
jónum króna yfir timabilið 22/8
1972 — 31/10 1973 fyrir veitinga-
húsin.
Ot af ágreiningi þessum, svo og
verkfalli þvi, sem þjónar hófu
þann 2. april 1973, höfðaði S.V.G.,
mál fyrir Félagsdómi, til þess að
fá skorið úr um lögmæti verk-
fallsins, svo og þeim ágreiningi,
sem verið haföi um framkvæmd
álagningar þjóna á
þjónustugjaldinu.
Félagsdómur kvað upp dóm
sinn um ólögmæti verkfalls þjóna
þann 13. april s.l., og hófst þá
vinna á ný, en um hinn þátt
málsins kvað Félagsdómur upp
dóm sinn þann 29. okt. s.l. og fellst
dómurinn á þá skoðun veitinga-
manna, að álagningarstofn
þjónustugjalds til framreiðslu-
manna sé verð veitinga án sölu-
skatts, og söluskatt bæri að
reikna af verði veitinga að við-
bættu þjónustugjaldi.
Mun niðurstaða Félagsdóms
hafa verið kynnt á fundi i Félagi
framreiðslumanna, miðviku-
daginn 31. okt., og mun á þeim
sama fundi hafa verið gengið frá
kröfum þjóna vegna nýrra kjara-
samninga, en samningar aðilja
gengu úr gildi einmitt þennan
dag.
Bárust skrifstofu S.V.G., kröfur
F.F., þann 1. nóv., s.l., en daginn
eftir þann 2. nóv., boðuðu þjónar
siðan verkfall, sem kom til fram-
kvæmda þann 9. nóv., á hádegi.
Hefir stjórn F.F., viðurkennt,
að verkfallið sé boðað vegna
úrslita málsins i Félagsdómi, og
hafa haldið þvi á lofti sem
röksemd fyrir verkfallinu, að kjör
þeirra hafi með dómi Félagsdóms
verið rýrð um 11.5%.
Það yrði þvi að telja furðulegt
siðgæði, þegar stjórn F.F., vill
reyna að telja almenningi trú um
það, að ólögmæt sjálftaka þjóna á
fjármunum annarra, hafi verið
hluti af kjörum þeirra.
Ber ekki saman
um launin
Þá var rætt um þær kröfur,
sem þjónar gera nú og telja
veitingamenn ógerlegt að ganga
að þeim, þar sem þær séu m.a. úr
öllu samhengi við það, sem hæst
þekkist með öðrum þjóðum, og
telji þeir einnig, að þjónar hafi
hlotið fyllilega sambærilegar
launahækkanir og aðrar launa-
ste'ttir i landinu á siðasta
samningstimabili i gegnum verð-
hækkanir á mat og áfengi á
veitingahúsunum.
Þá kom til tals, hver séu raun-
veruleg laun þjóna, og rætt um þá
fullyrðingu blaðafulltrúa þjóna, i
útvarpinu s.l. laugardagskvöld,
þar sem hann sagði að laun þeirra
væru frá 330 til 550 þúsund króna
á ári.
I því sambandi hefði S.V.G.
kannað launagreiðslur veitinga-
húsanna á timabilinu 1.1 til 31. 10.
1973 til þeirra, sem hafa verið i
fullu starfi á þessu timabili.
Kom þar fram að lægstu laun á
mánuði eru frá 57.000 krónum i
96.000 krónur og hæstu laun frá
107.000 krónum i rúmlega 206,000
þúsund krónur á mánuði. Hæstu
meðallaun séu 149.500 krónur og
þau lægstu 82.000 krónur rúmar á
mánuði.
Af þessum launum þurfi þjónar
að greiða aðstoðarstúlkum sínum
og sé það mismunandi upphæð.
Hins vegar renni 15% þjónustu-
gjalds slikrar aðstoðarstúlku i
vasa þjónsins.
1 sambandi við vinnutimann
O Gamla fólkið
spyrja sig þess hér, hvort það hafi
verið nokkurt vit að hleypa vatn-
inu á án þess að yfirfara allt
kerfið.
Það er misjafnt hversu mikið
kuldinn kreppir að eftir þvi hvar i
þorpinu menn búa. Fólk hefur
reynt aö bjargast við rafmagns-
ofna, en viða hefur þetta valdið
basli og bágindum, ekki sizt á
elliheimilinu, sagöi Þórður.
Yljuðu sér við raf-
magnsofna
Þessu næst hringdum viö i elli-
heimilið og höfðum tál af önnu
Jónsdóttur starfskonu á
heimilinu.__________________
® Vatnsafl
lengra áleiðis, þar eð raforku-
málastjórn Bretlands aftók að ljá
máls á þessu.
önnur leið væri, að Islendingar
virkjuðu orku sina til framleiðslu
á vetni, sem notað yrði til þess að
knýja bifreiðir. Vetni er þrisvar
sinnum orkumeira en bensin,
miðað við þunga, og nothæft á
léttustu gerð hreyfla, auk þess
sem það veldur ekki mengun. öll
þessi atriði eru mikilvæg. Hinu er
ekki að leyna, að grunnverð á
vetni verður að hækka töluvert til
þess, að slik framleiðsla borgi sig
til jafns við aðra sölumöguleika á
raforku. Baldur taldi, að þróunar
i þessa átt mætti vænta á næsta
áratugi, þótt ekki gerðist hún i
skyndi, og vist væri það, að tiu
sinnum ódýrara væri að flytja út
vetni i tankskipum en sam-
svarandi orku með sæstreng. Hér
væri þó ef til vill leitað langt yfir
skammt, þvi að yrði framleiðsla á
vetni samkeppnisfær, mætti
einnig flytja það út sem
ammoniak eða jafnvel fullfram-
leiddan köfnunarefnisáburð.
Jarðvarmi, sagði Baldur, lýtur
öðrum lögmálum en vatnsorkan.
Þess er ekki að vænta að nema
litill hluti jarðvarrhans verði
nýttur til raforkuframleiðslu, og
þá helzt þar, sem ekki verður
annarri nýtingu við komið. Hann
verður ekki fluttur með neinum
sæstreng. Útflutningur slikrar
orku byggist þvi i meginatriðum
á notkun hennar við varmafrekan
iðnað, og var jarðvarmi fyrst
notaður á þann hátt, svo að
nokkuð kvæði að, við kisilgúr-
vinnsluna við Mývatn. Næst
verður jarðvarminn væntanlega
notaður á svipaðan hátt við þang-
vinnslu i Reykhólasveit. íjiðan er i
undirbúningi efnavinnsla á
Reykjanesskaga, þar sem orka
og hráefni verða einvörðungu
fengin úr jarðhitanum og fram-
leitt salt, kali og kalsiumklórið. 1
framhaldi af þvi er vonast til, að
kleift verði að framleiða fleiri
varmafrek efni, svo sem
magnesiumklórið og sóda. Loks
er möguleiki á framleiðslu
magnesiummálms úr
magnesiumklóriði.
Iðnaðurinn á Reykjanesskaga '
yrði þannig einhver orkufrekasti
iðnaður, sem hugsazt getur, og
slik framleiðsla á færi þeirra
einna, sem hafa mikla og ódýra
orku.
Margt fleira hefur verið hug-
leitt, sagði Baldur, með útflutn-
ingsframleiðslu i krafti jarð-
hitans i huga. Þar má nefna
framleiðslu súráls, orkufreka
vinnslu ýmissa efnasambanda úr
oliu, fúkalyf, ræktun lyfjajurta i
gróðurhúsum, framleiðslu lif-
rænna efnasambanda með
gerjun, framleiðslu mótaðra
byggingarefna, fiskrækt og
blómarækt, að ógleymdu þungu
vatni, sem notað er við sumar
gerðir úranium-kjarnorkuvera.
— JH.
kom fram, að hann væri frá 24
klukkustundum og allt að 44
klukkustundum á viku, þar sem
þessi útreikningur hafi verið
gerður, — eða hjá sjö veitinga-
stöðum.
— Já, þetta var viða anzi slæmt
sagöi Anna. Manni skilst, að
hleypt hafi verið á kerfiö, áöur en
búið var aö skipta um leiðslur. A
laugardaginn var mjög kalt
hérna i húsunum, enda var mikill
gaddur úti. Við reyndum að
bjargast við rafmangsofna, bæði
þá, sem viö áttum sjálf og svo
fengum við ofna að láni.
Mjög slæmt — mikil
óánægja
— Það hefur verið mikið ólag á
þessu og mjög kalt viða i húsum,
sagöi Elin Sveinsdóttir. Mér
skilst, að alltaf séu að springa
rör i gömlu lögninni. Viö höfum
engan hitamæli hér á heimilinu,
svo aö ég veit ekki hversu kalt
var, en slæmt var það — svo
mikið er vist. 1 dag er hitalaust
hérna hjá okkur og á sunnudaginn
var svo litill þrýstingur á vatninu,
að ofnarnir hitnuðu varla eða
ekki, þótt búið væri að gera viö
bilunina, sem varð á laugar-
daginn.
Ég vinn á dvalarheimilinu að
Asi og þar var ástandið slæmt og
það hefur að skilja aö þetta er
ekki heppilegt fyrir aldrað fólk
og raunar engan, enda er mikil
óánægja meðal fólks vegna þessa.
Einn hreppsnefndarmannanna
sagði manninum minum, að lik-
lega kæmist þetta ekki i lag fyrr
en eftir tvö ár, en ég vona nú, að
hann hafi veriö að gera að gamni
sinu, sagði Elin að lokum.
Voðaleg heimkoma
— Ég kom heim af sjúkrahúsi á
laugardaginn og það var voðaleg
heimkoma, sagði Ragnheiður
Björnsdóttir. Og ekki tók betra
við, þegar hitinn kom loksins, þvi
að þá fór rafmagnið. Auðvitað er
mikill urgur i mönnum út af
þessu. Það vill til, að frostið er
minna núna er veriö hefur. Hérna
við hliðina á okkur er hann
Kristinn Bjarnason með gróður-
hús og þar fraus allt um siðustu
helgi.
Fimm stiga frost
Það var fimm stiga frost i
gróðurhúsinu hjá mér þegar
kaidast var, sagði Kristinn
Bjarnason. Ég held að ég hafi
farið verst út úr þessu og að
ástandið hafi ekki verið eins
alvarlegt annars staðar. Ég er
með rósaplöntur i þessu gróður-
húsi, Hvert tjónið verður veit ég
ekki ennþá, þvi að úr þvi fæst ekki
skorið fyrr en þiönar. Hinn eru
allar leiðslur fullar af klaka. Fari
svo að rósirnar reynist dauðar og
miðstöðin ónýt er tjóniö um 200
þús.
Þetta er ófremdarásiand og
það er varla hægt að vera með
ræktunarbúskap hér, ef menn
eiga annað eins og þetta sifellt
yfir höfði sér og mörg undanfarin
ár hefur ríkt mikil óánægja
meðal garðyrkjubænda. Það
ÞESSA dagana er að koma i
bókaverzlanir ný barnabók,
„Rauði fiskurinn" eftir Rúnu
(Sigrúnu Guöjónsdóttur).
Bókin er mjög skrautleg,
prentuð i sex litum, og er vel
ADALFUNDUR Landssambands
isl. útvegsmanna befst kl. 14 i dag
að Ilótel Ksju. en hann munu
sækja nálægt 100 útvcgsmenn,
viðs vegar að af landinu.
Kristján Ragnarsson, fram-
kvæmdastjóri L.l.ú. sagði i gær,
að fundurinn myndi standa fram
á föstudag. Aðspurður sagði
hefur mörgum sinnum orðið hita-
laust, ekki sizt á þeim árum,
þegar dælurnar gengu fyrir raf-
magni. Siðar var svo komið fyrir
bensindælum til þess að bjarga
málunum þegar rafmagnslaust
yrði.
Mér skilst, að hreppsnefndin
geri það sem stendur i hennar
valdi til þess að bæta úr þessu,
sagði Kristinn að lokum.
Kappklædd i rúminu
— Þetta er vægast sagt ekki
gott, sagði Barbara Björnsdóttir.
Eina nóttina var svo kait hjá mér,
að ég varð að sofa kappklædd til
þess að halda á mér hita. Ofan á
þetta bætist lika, að sums staðar
liggja heitavatnsleiöslur svo
nærri leiðslum með köldu vatni,
að kalda vatnið hitnar, svo að
ekki er hægt að þvo 40 gráðu
þrott i sjálfvirkum þvottavélum.
Hættu kennslu vegna
kulda.
— Um hádegi á mánudag var
hitinn kominn niður i ellefu stig i
barnaskólanum, sagði Trúmann
Kristiansen skólastjóri, og þá
treystumst við ekki til þess að
fallin til upplestrar fyrir yngstu
börnin. Sigrún er kunn fyrir bóka-
skreytingar og leirmunagerð, og
eins og flestir muna, vann hún
samkeppni um veggskildi
Þjóðhátiðarnefndar 1974.
hann, að á þessum fundum yrðu
oft heitar umræður, þvi að menn
væru ekki á eitt sáttir um öll þau
mál, sem þar væru rædd, eins og
gengur og gerist. Aðalfundurinn
hefst með þvi að framkvæmda-
stjóri sambandsins flytur ræðu,
þar sem hann reifar væntanlega
helztu vandamálin, sem sjávar-
útvegurinn á við að striða. —lis —
halda börnunum lengur i skól-
anum heldur sendum þau heim. A
þriðjudaginn var lika kalt, en
núna er að hitna, svo að líklega
getum við farið að kenna aftur.
Barnaskólinn er tengdur við
gamla gufukerfið og þetta er i
annað sinn i vetur, sem við
verðum að hætta kennslu vegna
kulda. Likiega kemst þetta ekki i
lag fyrr en á næsta ári.
Timabundnir örðug-
leikar
Þá höfðum viö tala f Ölafi
Steinssyni oddvita.
— Það er rétt að á fimmtu-
daginn bilaði skilja, vegna þess
að krafturinn á holunum er svo
mikill, að vatnið át sig blátt
ál'ram i gegn, en það var gert viö
þetta samdægurs. Það er verið
að leggja nýja hitaveitu i þorpið
og að þvi verki loknu fá menn
sjálfrennandi vatn heim i hús.
Fyrir er i þorpinu gamalt tvöfalt
hitaveitukerfi og skilyröin eru
lakari, þar sem hún er. A næsta
hausti á framkvæmdum við nýju
hitaveituna að vera lokiö og þá á
allt að vera komið i gott horf.
—HHJ
Aðalfundur útvegsmanna
Góðfúslega endurnýið fyrir helgina.
Dregið í8. fl. Kl. 5.30ámánudag.
Happdrœtti DAS.