Tíminn - 29.06.1974, Blaðsíða 14

14
TÍMINN
Laugardagur 29. júni 1974.
A. Conan Doyle: (5)
Eimlestin,
sem hvarf
____________________________________J
nauturinn var sýnilega bæði þjónn hans og verndari.
Engar f réttir komu frá París, er skýrt gætu ákefð Cara-
tals að hraða svo mjög förinni þangað.
Þannig var málunum komið, þegar blöðin í Marseille
birtu játningu Herberts de Lernac, sem beið nú dauða-
dóms f yrir morð á kaupmanni einum, Bonvalot að naf ni.
Þessi játning eða frásögn de Lernacs er fullkomin skýr-
ing á hvarf i eimlestarinnar og fer skýringin hér á eftir í
heilu lagi:
„Það er ekki af stærilæti eða grobbi, að ég skýri frá
þeim atburðum, sem hér verður lýst. Ég gæti nef nt heila
tylft jafnglæsilegra afreka minna. Tilgangurinn er sá,
að vissir herrar í París megi skilja það, að ég, sem get
skýrt f rá afdrif um Caratals, get með jafn auðveldu móti
upplýst, eftir beiðni hverra og í hverra þágu verkið var
unnið. Það mun ég líka gera, nema náðun mín komi nú
þegar. Gætið ykkar, herrar mínir, áður en það er um
seinan! Þið þekkið Herbert de Lernac og vitið, að jafnt
má treysta á orð hans sem athafnir. Hafið hraðann á,
annars eruð þið glataðir menn!
Að svo komnu nefni ég engin nöf n, en ef ég gerði það,
myndu allir fyllast ótta og undrun. Ég ætla aðeins að
segja frá, hvernig ég leysti mitt hlutverk af hendi. Ég
sýndi umbjóðendum mínum fullt traust þá, og ætlast til
hins sama af þeim nú. Ég lif i í þeirri von, en sannfærist
ég um,að þeir bregðist mér, skulu nöfnin, sem ég nefni,
hrista og skeifa alla Evrópu. En nóg um það, og sný ég
þá að efninu.
I stuttu máli sagt, þá voru nafnfræg og stórkostleg
málaferli í París 1890 í sambandi við stórhneyksli i f jár-
málum og stjórnmálum. Það mun aldrei verða uppvíst
hversu víðtækt og ægilegt þetta hneyksli var — nema ef
ég segi f rá því. Álit, staða og æra nokkurra helztu manna
í Frakklandi var í veði. Þið hafið án efa séð börn raða
upp hópi tindáta, sem standa í stoltum röðum á borði eða
gólfi. En svo þegar ein kúla 6kellur á röð dátanna, þá
hrynur öll fylkingin. Gott og vel, hugsið ykkur helztu
menn Frakklands í stað dátanna og að Caratal væri kúl-
án, sem stefndi á þá. Ef hann kæmi, mundu þeir
vissulega hrynja eins og tindátarnir.
Það var því ákveðið, að hann skyldi ekki komast alla
leið.
Ég get varla ámælt þeim fyrir að þeir óttuðust um
sig. Til þess að afstýra opinberun hins ægilega stjórn-
mála- og f jármálahneysklis var stofnað hlutafélag eða
peningasamlag og stjórn þess kosin eða mynduð. Nokkr-
ir rituðu undir þessa samlagsstofnun án þess að þeim
væri fyllilega Ijóst, hvað um var að vera. Aðrir vissu það
betur, og mega þeir vel vita, að ég hef ekki gleymt nöf n-
um þeirra. Þeir vissu að von var á Caratal löngu áður en
hann fór f rá Suður-Ameríku, og þeir vissu, að hann hafði
meðferðis skjöl, sem upplýstu aðf ul lu hneykslismálin.
Koma hans þýddi því eyðileggingu þeirra. Hið nýstofn-
aða samlag réði yfir ótakmörkuðum fjárupphæðum.
Þeir leituðu nú eftir manni, sem væri fær um að stjórna
stórkostlegum og hugvitssamlequm framkvæmdum. Sá
maður þurfti að vera hugkvæmur, snarráður, einbeittur,
úrræðagóður og óhlífinn. Slíkir menn voru fráleitt f leiri
en einn í hverri mill jón. Þeir völdu sér Herbert de Lernac
og ég er viss um, að þeir völdu rétt.
Það kom í minn hlut að velja starfslið mitt, nota út í
yztu æsar það vald, sem peningar geta veitt og sjá til
þess, að Caratal skyldi aldrei ná til Parísar. Ég hóf
starf ið þegar i stað eftir að ég hafði fengið f járráðin og
fyrirskipanirnar. Maður, sem ég gat treyst að f ullu var
sendur til Suður-Ameríku, og skyldi hann verða sam-
ferða Caratal heimleiðis. Hefði hann komið nógu
snemma, þá hefði Caratal aldrei komizt alla leið til
Liverpool. En skipið var því miður lagt af stað, þá er
sendimaður minn kom til Suður-Ameríku.Ég gerði út
skip, sem átti að mæta Ameríkuf arinu, en líka þetta mis-
heppnaðist. En svo sem allir miklar skipulagsstjórar og
ráðagerðarmenn aðrir.var égjafnan viðbúinn mistökum
og óhöppum, og hafði ávallt nýja ráðagerð tiltæka, ef
önnur skyldi bregðast.
Enginn skyldi halda að hlutverk mitt hafi verið auð-
velt, svo að nægja mundi t.d. að ráða Caratal af dögum.
Fylgdarmaður hans varð einnig að „hverfa" og ekki sízt
þurftu skjölin sem þeir höfðu meðferðis, að hverfa. Auð-
vitað voru þeir líka mjög varir um sig, og fullir grun-
semda gagnvart öllum og öllu. En hlutverkið var alveg
við mitt hæfi. Ég haf ávallt mesta nautn afað fást við
þau verkefni, sem aðrir fyllast skelfingu við að fram-
kvæma.
Ég var því ekki óviðbúinn komu Caratals til Liverpool.
Ég geri ráð fyrir, að hann mundi hafa vörð um sig á
leiðinni frá Liverpool til London, og þó einkum eftir að
hann kæmi til London. Allt var undirbúið komu Ameríku-
manna til Liverpool f rá þeirri stundu, er þeir stigu fæti á
haf narbakkann þar. Við gerðum sex áætlanir, sem voru
miðaðar við ýmis ólík viðhorf í ferðaáætlun þeirra. Hvað
sem Caratal tæki til bragðs vorum við undir allt búnir.
Ef hann hafði langa viðdvöl í Liverpool vorum við við-
búnir. Ef hann skyldi ferðast með járnbrautarlest,
aukalest eða eimreið, gegndi það sama máli. öllu var
gert ráð fyrir, smáu sem stóru.
Það er auðskilið mál, að ég gat ekki annazt öll þessi
HVELll
G
E
I
o
R
I
D
R
E
K
I
Ef þú ert I vandræðum, Tamos,,
kallaðu hátt — DREKI Dreki.. f
Dreki!
Tamos hrópar aftur þessi undarlegu ráð yfirmanns sins....
111
lli
I
1
Laugardagur
29. júní
7.00 Morgunútvarp. Veður-
fregnir kl. 7.00, 8.15 og 10.10.
Morgunleikfimi kl. 7.20.
Fréttir kl. 7.30, 8.15 (og for-
ustugr. dagbl.), 9.00 og
10.00. Morgunbæn kl. 7.55.
Morgunstund barnanna kl.
8.45: Kristin ólafsdóttir les
ævintýrið „Koffortið fljúg-
andi” eftir H.C. Andersen i
þýðingu Steingrims Thor-
steinssonar. Tilkynningar
kl. 9.30. Létt lög á milli liða.
óskalög sjúklingakl. 10.25:
Borghildur Thors kynnir.
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veðurfregnir.
Tilkynningar.
13.30 Létt tónlist. Þekktir
listamenn flytja.
14.00 Vikan sem var. Páll
Heiðar Jónsson sér um þátt
meö ýmsu efni.
15.00 Miðdegistónleikar Fil-
harmóniusveitin i Vin leikur
Sinfónlu nr. 1 I D-dúr eftir
Schubert: Istvan Kertesz
stj.
15.30 A ferðinni. ökumaður:
Arni Þór Eymundsson:
(Fréttir kl. 16.00.)
16.15 Veðurfregnir. Horft um
öxl og fram á við. Gísli
Helgason fjallar um út-
varpsdagskrána síðustu
viku og hinnar komandi.
17.00 tslandsmótið i knatt-
spyrnuffyrsta deildJón As-
geirsson lýsir frá Akranesi
síöari hálfleik af leik ÍA og
KR.
17.45 Framhaldsleikrit barna
og unglinga: „Heilbrigð sál
I hraustum likama” eftir
Þóri S. Guðbergsson Annar
þáttur. Leikstjóri: GIsli Al-
freðsson. Persónur og leik-
endur: Fréttamaður.... Arni
Gunnarsson, Frúin... Mar-
grét Guðmundsdóttir,
Dimmraddaður maður...
Guðmundur Magnússon,
Ungfrú.... Gruðrún Þórðar-
dóttir, Unglingsstrákur....
Árni Blandon, Ung stúlka...
Lilja Þorvaldsdóttir, Ungur
maður.... Július Brjánsson,
Þröstur.... Randver Þor-
láksson, Spekingurinn... Jón
Júllusson, Svandls... Anna
Kristln Arngrimsdóttir,
Skólastjórinn... Ævar R.
Kvaran, Helgi... Hákon
Waage, Sveinn... Flosi
Ólafsson, Þorkell.... Bessi
Bjarnason, Þulur.... Jón
Múli Arnason.
18.15 Söngvar I léttum dúr.
Tilkynningar.
18.45 Veðurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Fréttaauki. Til-
kynningar.
19.35 Júgóslavneskt kvöld
Stefán Bergmann mennta-
skólakennari spjallar um
land og þjóð, flutt tónlist frá
Júgóslavlu og lesin júgó-
slavnesk smásaga.
21.00 „Hversdagsleikur”,
sögukafli eftir ómar Hall-
dórsson.Höfundur les.
21.15 Hljómplöturabb Þor-
steinn Hannesson bregður
plötum á fóninn.
22.00 Fréttir
22.15 Veðurfregnir. Danslög
23.55 Fréttir I stuttu máli.
Dagskrárlok.
Forðizt
voðann
— varizt
„viðreisn"
x B
Wf IMM
Tímínner
peníngar
{ Auglýsítf
l iTímanum