Tíminn - 26.09.1974, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 26. september 1974.
TÍMINN
7
r
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón Helgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrímur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur í
Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300—18306. Skrifstof-
ur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
iýsingasimi 19523.
Verð í lausasölu kr. 35.00.
Áskriftargjald kr. 600.00 á mánuöi.
Biaðaprent h.f.
Yrt á
blindingja
Allir íslendingar eru til vitnis um það, að i
stjórnartið viðreisnarstjórnarinnar, er svo
kallaði sig, rikti hér iskyggilegt atvinnuleysi, er
svo þrengdi að fólki, að það gekk sumt frá húsum
sinum og eignum i bæjum og þorpum landsins, og
þúsundir manna flúðu beinlinis land undan úr-
ræðaleysinu, flestir til Sviþjóðar, en sumir jafn-
vel alla leið til Ástraliu. Allir lslendingar eru lika
til vitnis um, að það var eins og þoku létti, þegar
vinstri stjórnin tók við. Á skammri stund
skipaðist svo veður i lofti, að með nýjum og
góðum atvinnutækjum og skyldugri forsjá
stjórnarvalda varð hvarvetna næg atvinna, og
fólkið endurheimti trú á landið og gæði þess og
framtið heimastöðva sinna.
Og svo hefst forystugrein i Morgunblaðinu i
gær á þessum orðum: ,,1 þrjú ár hefur smám
saman verið að siga á ógæfuhlið i efnahagsmál-
um”. Sá maður, sem svo skrifar, hlýtur að vera
sleginn mikilli blindu, og ætti einhver, sem sjá-
andi er og hefur ekki látið fram hjá sér fara, hvað
til tiðinda hefur borið i landinu á liðnum árum, að
hafa vit fyrir honum framvegis.
Orsakir þeirra örðugleika, sem nú steðja að,
eru öllum kunnar, og þarf þar ekki að reisa nein
annarleg tjöld á gervisviði til þess að skýra þá.
Þar eru einnig allir íslendingar til vitnis. Allir,
sem heilt skyn hafa, vita mætavel, að þeir stafa
af versnandi viðskiptakjörum erlendis, fyrst og
fremst, og meðfram af illum afleiðingum óheppi-
legra kjarasamninga i fyrravetur, er vel
launaðar stéttir knúðu á siðustu stundu fram sér
til handa meiri launahækkanir en fengu staðizt.
En eitt kemur hér enn til, og þvi skyldu menn
ekki gleyma. Það er ábyrgðarleysi Sjálfstæðis-
flokksins, sem neitaði að fjalla um aðsteðjandi
vandamál i tæka tið og kaus i þess stað að láta
erfiðleika aukast og bólgna langtimum saman. 1
fyrravetur eða fyrravor hefði þó verið hægara
um vik að vinna bug á örðugleikum, ef forráða-
mönnum Sjálfstæðisflokksins hefði þá ekki verið
annað rikara i huga en firra þjóðina áföllum.
Morgunblaðið talar um þann tima ,,meðan
efnahagsringulreiðin þróaðist þannig stjórn-
laust”. Þar heggur það nærri sjálfu sér, þvi að
þetta var einmitt sá timi, er Sjálfstæðisflokkur-
inn fékkst ekki-af orsökum, sem ekki geta borið
annað nafn en ábyrgðarleysi — til þess að skeyta
neitt um viðnám gegn efnahagsvandkvæðunum.
Þetta allt er hér rifjað upp að gefnu tilefni, svo
að þeir, sem það kjósa, geti dregið af þvi rétta
lærdóma, ef þeir svo vilja.
Þvi má svo bæta hér við, að landsmenn eru nú
miklu betur undir það búnir en áður, að verjast
ágjöfum af völdum versnandi viðskiptakjara, þvi
að þeir hafa á að skipa miklu af nýjum og góðum
atvinnutækjum á sjó og landi,og það ber að þakka
framtaki vinstristjórnarinnar, sem Morgun-
blaðið virðistenn sjá ástæðu til að hrakyrða, og
þeirri snöggu stefnubreytingu, er varð við til-
komu hennar. Hennar framtak er undirstaða
þess, að enn getur öllu vel reitt af, þótt syrti i ál-
inn i bili.
Newsweek:
Afvopnunarviðræðurnar
í Genf eru að hefjast
Kjarnorkuvopnakapphlaupið heldur áfram
og samkomulagshorfur eru litlar
HENRY Kissinger utan-
rikisráðherra á að hafa sagt
fyrir stuttu, að „innan
skamms verði möguleikar á
kjarnorkustyrjöld, sem
enginn hefði getað látið sig
dreyma um fyrir fimmtán
árum”, nema þvi aðeins að
Sovétmenn og Bandarikja-
menn geti komið sér saman
um takmörkun árásarvopna.
Samningamenn risaveldanna
eru einmitt að setjast á rök-
stóla I Genf til þess að reyna
aö stöðva kapphlaupið
Deilurnar um samningsað-
stöðuna eru svo ákafar innan
bandarisku stjórnarinnar, að
Ford Forseti hefur ekki viljað
taka af skarið. öryggisráð
Bandarikjanna (40-nefndin)
kom saman fyrir rúmri viku
til þess að endurskoða fyrir-
mæli samningamannanna, en
ákveðnar tillögur voru ekki
einu sinni ræddar. Valdamenn
i Washington virtust I
hvorugan fótinn geta stigið
vegna algerrar óvissu um
fyrirætlanir ráðamanna i
Moskvu
ÞEGAR samningafulltrúar
Sovétmanna og Bandarikja-
manna setjast að samninga-
borðinu mun þá ekki greina á
um umfang og þýðingu erfið-
leikanna. I samningalotunni
1972 náðu Bandarikjamenn og
Sovétmenn varanlegu sam-
komulagi umeldflaugakerfitil
varna (svonefnd ABM) En
þeir gátu ekki komið sér
saman um að reyna nema
fimm ára samning um tak-
markanir árásarvopna.
Þar var gert ráð fyrir há-
markstölu eldflauga, bæði
þeirra, sem skotið er af landi,
og hinna, sem skotið er úr
neðanjarðarbyrgjum. Hins
vegar var ekki minnzt á önnur
mikilvæg hergögn, svo sem
sprengjuflugvélar, né heldur
endurbætur eldflauga. Vegna
þessa hafa bæði risaveldin
keppzt við að bæta i yfirfull
kjarnorkuvopnabúr sin alls
konar nýjungum. Viðfangsefni
viðræöumanna i Genf verður
þvi fyrst og fremst að semja
drög að sáttmála, sem dregur
úr kapphlaupinu um smiði
nýrra vigvéla. En hitt er á
huldu, hvernig eigi að fara að
þvi.
VALDHÖFUNUM i
Washington þykir sem ráða-
menn I Moskvu geri sér litið
far um að greiða götu sam-
komulags. Samkvæmt bráða-
birgðasamkomulaginu hér um
árið áttu Sovétmenn að fá að
eiga fleiri eldflaugaskotpalla
(2358 palla i Sovétrikjunum,
1710i Bandarikjunum.) Þetta
átti að vega upp það forskot
Bandarikjamanna, að þeir
voru þá farnir að búa árásar-
eldflaugar nokkrum
kjarnaoddum, sem unnt var
að beina á aðskilin skotkörk
áður en skotið var.
Sovétmönnum hefur farið
verulega fram i eldflauga-
tækni siöan 1972 og munu geta
búið eldflaugar sinar þessum
kjarnaoddum um næstu ára-
mót. Sérfræðingar bandariska
hermálaráðuneytisins halda
fram, að Sovétmenn geti sett
um 7000 kjarnaodda á eld-
flaugar sinar skömmu eftir
1980 ( en áætluð kjarnaodda-
eign Bandarikjamanna þá er
aðeins 1650).
Sovétrikin hafa. yfirburði
yfir Bandarikin i burðar-
magni eldflauga. Sér-
fræðingar hermálaráðu-
neytisins bandariska segja, að
Sovétmenn muni ná sex-
James Schlesinger, varnar-
málaráðherra Bandarikjanna.
földum burðarmagnsyfir-
burðum innan fárra ára, ef
þeir haldi áfram að keppast
við eins og þeir hafa gert
undanfarið
SOVÉTMENN hafa ekki
látið i ljós neinn tilhliðrunar-
vilja i samningaumleitunum
um takmörkun kjarorku-
vopna. Þegar þeir ræddust við
i júni Nixon og Brezjneff,
höfnuðu sovézkir leiðtogar
gersamlega öllum takmörk-
unum á tölu eldflauga með
miðanlegum kjarnaoddum.
Um þetta komst vestrænn
sendifulltrúi i Moskvu þannig
að orði: „Sovétmenn vilja ná
samkomulagi, sem veitir
þeim yfirburði i tölu eldflauga
og möguleikann til þess að ná
einnig yfirburðum i tölu
kjarnaodda”. Fastheldni
Sovétmanna á kröfur um
ákveðið forskot hafa komið
mörgum sérfræöingum
Bandarikjanna á þá skoðun,
aö þeir hafi horfið frá jafn-
ræði i vopnum og ætli sér ótvi
ræða kjarnorkuyfirburði, og
jafnvel möguleika á að verða
fyrri til árásar á allar eld-
flaugastöðvar Bandarikja-
manna á landi.
SAMNINGURINN 1972 var
svo takmarkaður, að Sovét-
menn gátu tekið risaskref
fram á við i búnaði, svo að
öryggi Bandarikjamanna
starfar jafnvel ógn af. Af
þessum sökum krefst James
Schlesinger varnarmálaráð-
herra þess, að nýtt samkomu-
lag verði að mun nákvæmara
en hið gamla. Sú krafa hefur
valdið ágreiningi milli hans og
Kissingers utanrikisráðherra,
sem vill þumlunga sig áfram á
samkomulagsbrautinni.
„Gallinn er sá, að Kissinger
neitar möguleika á samn-
ingum um kjarnorkuvopna-
takmörkun, sem miðuð sé við
burðarmagn, vegna þess að
hann er sannfærður um, að
Sovétmenn muni aldrei á það
fallast”, sagði einn af fylgis
mönnum Schlesingers varnar-
málaráðherra. Fylgismenn
Kissingers svara þvi til, aö
varnarmálaráðuneytið eigi
hagsmuna að gæta i áfram-
haldandi vigbúnaðarkapp-
hlaupi. Einn þeirra komst svo
að orði: „Krafa Schlesingers
um nákvæman samning
verður ekki skýrð með öðru
móti en þvi, að hann vilji
splundra öllum samkomu-
lagsmöguleikum”.
HVAÐ sem þessu liður eru
margir sérfræðingar i vig-
búnaðartakmörkun þeirrar
skoðunar, að bandariskar
tækniframfarir hafi miklað
stórlega mat Sovétmanna á
getu Vesturveldanna. Banda-
rikjamenn eru nú komnir
lengra en þeir voru, þegar
þeir bjuggu eldflaugar sinar
nokkrum kjarnaoddum, sem
unnt var að beinta á aðskilin
skotmörk fyrirfram (MIRV).
Þeir búa nú til kjarnaodda,
sem unnt er að fjarstýra eftir
að þeir eru komnir á loft
(M AR V.). Sérfræðingar
varnarmálaráðuneytisins
bandariska eru einnig að
vinna að nýjum kafbáti, sem
búa á endurbættri gerð
Trident-eldflauga
Ný langdræg sprengjuflug-
vél — B 1 —, sem á að leysa B
52 af hólmi, mun bráðlega
hefja reynsluflug. Rétt fyrir
miðjan þannan mánuð gerði
bandariski loftflotinn frumtil-
raunir með eldflaug, sem
skotið er úr flugvélum. Sér-
hvert nýtt vopn er liður i
samningsaðstöðunni, enda má
falla frá notkun þess til þess
að fá Sovétmenn til þess að
hliðra til. „Þessir kjarna-
oddar, sem stýra má á flugi,
eru svo fullkomnir, að með
þeim má jafna höfuðstöðvar
rússnesku öryggislögrelunnar
við jörðu án þess að skerða
Kreml”. sagði brezkur
sérfræðingur fyrir stuttu.
ÞEGAR þess er gætt, hve:
margslungnar og erfiðar
samningaviðræðurnar eru, er
engin furða þó að Ford forseti
fari sér hægt, en sumir ná
kunnugir halda, að hann dragi
taum varnarmálaráðherrans.
Sennilega er engra endan-
legra ákvarðana að vænta hjá
forsetanum fyrr en i október,
en þá á Kissinger utanrikis-
ráðherra að fara til Moskvu til
undurbúningsviðræðna. Allar
horfur eru á, að Sovétmenn
ætli einnig að láta sér nægja
að troða marvaða fyrstu
vikurnar I Genf.
Umræðurnar i Genf ættu,
hvaö sem öðru liður, að leiða i
ljós, hvilik firra ótakmarkað
vígbúnaðarkapphlaup er. Eins
og níi standa sakir geta bæði
risaveldin sent 8400 megatonn
af sprengjuefni með eld-
flaugum. Það er fjögur
hundruð og tuttugu þúsund
sinnum það eyðileggingarafl,
sem notað var i árás Banda-
rikjamanna á Hiroshima 1945.
Sé mælt i skiljanlegri tölum
geta Bandarikjamenn til
dæmis varpað 36 kjarnorku-
sprengjum á hverja einustu
sovézka borg, sem hefur 100
þúsund ibúa eða meira. Sovét-
menn geta fyrir sitt leyti
varpað ellefu kjarnorku-
sprengjum á hverja einustu
bandariska borg af sambæri-
legri stærð. Þetta hlýtur að
vera meira en nóg, hvaða
kvarði, sem notaður er.
—JH