Tíminn - 28.01.1975, Blaðsíða 5

Þriöjudagur 28. janúar 1975.
ItMINN
5
Hannesi Péturssyni veitt v-þýzk bókmenntaverðlaun:
„Lýs/r andstæðunum milli nútíma
lífsskoðunar og trúar á tign
og verðmæti íslenzkrar náttúru"
Hannes Pétursson skáld hefur
hlotiö bókmenntaverölaun
„Henrik-Steffens-Preis”, ársins
1975 úr þýzkum menningarsjóöi,
„Stiftung F.V.S.” I Hamborg.
Verölaunin nema 25.000 mörkum
eöa um 1.275.000 Islenzkum krón-
um.
Menningarsjóöur þessi var
stofnaöur af þýzkum kaupsýslu-
manni, dr. Alfred Toepfer. Siöan
1966 hafa veriö veitt úr honum
heiöurslaun árlega til eins
fræöimanns eða listamanns frá
Noröurlöndum. Þau hafa einu
sinni áöur verið veitt íslendingi.
Var það prófessor dr. Magnús
Már Lárusson, fyrrv. háskóla-
rektor. Áriö 1974 hlaut danski rit-
höfundurinn Willy Sörensen
verölaunin. Sjóönum og veiting-
um úr honum stýrir nefnd manna
frá Vestur-Þýzkalandi og
Norðurlöndum, sem stofnandi
sjóösins tilnefnir. Formaður
hennar er dr. Alexander Scharff
prófessor I Kiel, en Vilhjálmur Þ.
Gislason fyrrv. útvarpsstjóri er
eini Islendingurinn í sjóös-
stjóminni.
Ákvöröun um heiðursverðlun til
Hannesar Péturssonar var tekin
á fundi sjóösstjórnarinnar I
Liibeck i júni s.l. sumar en
tilkynningin um hana er gefin út I
dag, samtlmis I Þýzkalandi og á
lslandi. Afhending verðlaunanna
fer fram viö hátiðlega athöfn i
ráöhúsinu i Kiel 13. júni n.k. Aö
venju mun rektor háskólans þar I
borg flytja ávarp, prófessor dr. O.
Oberholzer mun tala um
verðlaunaþegann, en Jón
Friöjónsson lektor viö Kielarhá-
skóla semur greinargerð um rit
Hannesar Péturssonar.
Verölaunum þessum fylgir einnig
réttur verðlaunaþega til aö út-
nefna efnilegan ungan fræöimann
til eins árs framhaldsnáms viö
þýzkan háskóla á kostnaö
verölaunasjóðsins.
í tilkynningu sjóðs-
stjórnarinnar, sem út var gefin i
gær, segir m.a.:
„Hannes Pétursson er fæddur
1931, las germönsk fræöi 1952-1954
viö háskólana i i Köln og Heidel-
berg og 1954-1959 islenzka tungu
og bókmenntir viö háskólann i
Reykjavik. Hannes Pétursson
er fyrst og fremst ljóð-
skáld og i fararbroddi meðal rit-
höfunda sinnar kynslóðar á Is-
landi. Helztu rit hans eru ljóða-
söfnin Kvæðabók (1955), I sumar-
dölum (1959) Stund og staðir
(1962), Innlönd (1962), Rimblöð
(1971) og Ljóðabréf (1973). I
kvæðum sinum lýsir hann i fast-
mótuðu ljóðformi andstæðunum
millinútima lifsskoðunar, sem oft
veldur ótta, einmanaleika og yfir-
borðsmeriningu, og trúar sinnar á
verömæti og tign Islenzkrar
náttúru. Meðal rita hans eru
einnig ferðafrásagnir og sögur,
bókmenntalegar og sögulegar
ritgeröir. Sérstaklega er kunn
bók hans um Færeyjar, Eyjarnar
átján. Hann hefur þýtt á islenzku
prósaverk eftir Rilke og Kafka.”
— segir Jón Dan
Hér fer á eftir svar Jóns Dan
rithöfundar:
Þetta þykir mér ánægjulegt
að heyra.
Ég held að slðan Jónas
Hallgrlmsson flutti sln
skemmtilegu þýzku áhrif inn I
Islenzkar bókmenntir, hafi
annað skáld ekki gert það bet-
ur en Hannes.
Ekki er mikil hætta á þvi að
bókmenntir okkar einangrist,
enda hafa Islenzkir höfundar
alltaf vakandi auga á þvi sem
gerist erlendis. En ekki er allt
jafn ferskt sem inn er flutt, og
ekki er það daglegt brauö aö
svo listilega sé þaö nýtt, sem
raun ber vitni hjá Hannesi.
Þar slær hörpuna alislenzkur
listamáöur,sem veit þó vel að
vlðar er guð en i Görðum.
Enda þótt viðurkenningin sé
frá Þjóðverjum, getum við
veriö þess fullviss, aö þeir eru
ekki fyrst og fremst að verð-
launa flutning á þýzkum
menningarstraumum til Is-
lands. Þeir eru að verðlauna
islenzkt skáld.
Og að endingu: Það hlaut að
vera aö slik viðurkenning á Is-
lenzku skáldi kæmi að utan.
Vers
og vísur
— Ijóðabók eftlr
Bjarna Th.
Rögnvaldsson
Vers og visur heitir ljóðakver eft-
ir Bjarna Th. Rögnvaldsson, sem
út kom fyrir skömmu. Bókin er
gefin út af höfundi og er fjölrituð,
eins og nú gerist titt um ljóða-
bækur ungra höfunda.
Vers og visur er tæplega sextiu
siöur I litlu broti og i bókinni eru
tiu ljóð.
Bjarni Th. Rögnvaldsson er
ungur höfundur, sem hér kveður
sér hljóös i fyrsta sinn.
„Hann hefur staðið I fámennri röð fremstu skálda hér, allt slðan ljóö
hans tóku að birtast upp úr 1950”, segir Óskar Halldórsson um Hannes
Pétursson I Tlmanum I dag.
Tlmamynd G.E.
Góður skáldskapur er sjálfbjarga
án þess að bumbur séu barðar
— segir Óskar Halldórsson
Óskar Halldórsson lektor
sagði:
Hannes er prýðisvel að þess-
um heiðri kominn. Hann hefur
staðið i fámennri röð fremstu
skálda hér, allt slöan ljóð hans
tóku að birtast upp úr 1950. Það
er skáldskapurinn sjálfur, sem
hefur staðiö undir frama
Hannesar bæði fyrr og nú, en
ekki barátta hans fyrir skáld-
frægð.
Nú er þjóötélagsleg staöa
skálda veik og sannarlega
nauðsyn að treysta hana, en
mjög er misjafnt hvernig skáld
frama sig. Sumir kappkosta að
likja eftir nýjustu bókmennta-
tisku, aörir, ráðast undir ára-
burð stjórnmálamanna með
blööin að bakhjalli, að
ógleymdu Alþingi sem getur
gert þá að „þjóðskáldum” með
samþykkt Þá má ekki gleyma
þeim, sem riða húsum hjá
mönnum sem úthluta listá-
mannalaunum og ritlaunum.
Hannes er i hópi hinna, sem litt
eða ekki stunda framantalið.
Hann hefur meira að segja
lengst af staöið utan við samtök
rithöfunda. En dæmi hans sýnir
að góöur skáldskapur verður
sjálfbjarga án þess að bumbur
séu barðar.
Ég óska Hannesi til
hamingju.
Enginn verð-
ugrí Hannesi
— segir Ólafur Jóhann Sigurðsson
Ólafur Jóhann Sigurðsson
skáld svaraði spurningu
blaðsins á þessa leið:
Ég ætla að byrja á þvl að
óska Hannesi Péturssyni
hjartanlega til hamingju.
Þessi tiðindi eru mér mikið
fagnaðarefni, og ber einkum
þrennt til.
í fyrsta lagi er Islenzkum
nútimabókmenntum sýnd hin
mesta sæmd með veitingu
þessari. Ég held mér sé óhætt
að fullyrða, að aðeins þrjú
skáld á Norðurlöndum hafi áð-
ur hlotið umrædd verðlaun, en
þau eru engin önnur en Harry
Martinson, Johannes Edfeldt
og Villy Sörensen.
I annan staö treysti ég mér
ekki til að benda á islenzkt
skáld sem væri verðugra en
Hannes Pétursson að hljóta
þennan sóma. Um leið og ég
las eftir hann kornungan
kvæðið „Bláir eru dalir þinir”
fékk ég á honum sérstakar
mætur Sem skáldi og batt við
hann miklar vonir. Þær vonir
hafa löngu rætzt, þvi að ferill
hans hefur verið óvenju glæsi-
legur. Þegar þriðja ljóðabók
hans, Stund og staðir, kom út
árið 1962, varð ekki lengur um
það deilt, að hann hafði liðlega
þritugur skipað sér á bekk
meö öndvegisskáldum okkar.
Siðan hefur hann sent frá sér
hvert verkið á fætur öðru sem
borið hefur skaldgáfu hansog
dug fagurt vitni.
Loks get ég ekki að þvi gert,
aö það hlægir mig að erlend
menningarstofnun skuli með
þessum hætti gera skömm til
nokkrum ónefndum islenzkum
aðiljum, sem virðast helzt
vilja hefja til vegs klikubræð-
ur, flokksbundna smátausa og
potskáld.
Slíkt hlaut að
koma að utan
Eins og
þruma úr
heiðskíru
lofti
— segir Hannes
Pétursson um
verðlauna-
veitinguna
HANNES PÉTURSSON
skáld hefur hlotið Henrik
Steffens-verðlaunin 1975.
Þau tiðindi munu gleðja alla
tslendinga, sem annt er um
góöan skáldskap og bók-
menningu yfirleitt, enda fer
ekki á milli mála, að hann er
I fremstu röð núlifandi
skálda Islenzkra.
Um leiö og Timinn sendir
Hannesi Péturssyni innileg-
ar hamingjuóskir I tilefni af
þeim mikla frama, sem hon-
um hefur nú hlotnazt, þótti
blaðinu við hæfi að leita til
nokkurra manna og spyrja
um skoðanir þeirra á þessari
verðlaunaveitingu. Þeir,
sem fyrir svörum uröu,
voru: Óskar Halldórsson,
lektor I bókmenntum við Há-
skóla tslands, skáldin Ólafur
Jóhann Sigurðsson og Jón
Dan.
En fyrst skulum við heyra
hvað Hannes Pétursson hef-
ur sjálfur um málið að segja.
„Formleg tilkynning þess
efnis aö ég heföi hlotið Hen-
rik Steffens verðlaunin 1975
barst mér I bréfi dagsettu 1.
júli s.l. Það er ritað af há-
skólaprófessor i Kiel, dr.
Scharff að nafni, sem á for-
sæti I nefnd þeirri, sem
ákveður verðlaunahafann
hverju sinni, en hana skipa
að mér skilst fulltrúar allra
Norðurlanda og Vestur-
Þýzkalands. I bréfinu segir,
að nefndin hafi á fundi sinum
21. júni ákveðið éinróma að
ég hlyti verðlaunin nú I ár.
Þar kemur einnig fram, að
þessi verölaun hafi verið
veitt árlega siöan 1966, þau
séu ekki einskorðuð viö bók-
menntir, heldur sé þeim ætl-
að að vekja athygli á starfi
manna i ýmsum mennta-
greinum á Norðurlöndum.
Ég er f jórði höfundurinn sem
hlýtur þau.
Verðlaunaveitingin kom
yfir mig eins og þruma úr
heiðskiru lofti. 1 svarbréfi til
dr. Scharffs kvað ég það
mikið efamál að mér bæri
með réttu þessi viðurkenning
— verðlaunin ætlaði ég samt
sem áður aö þiggja I þeirri
von að þau orkuðu ekki á les-
endur mina sem einbert of-
lof, en oflof er stundum háö
og okkert annað eins og
menn vita.
Peningalega séö eru þessi
verölaun mikill happafeng-
ur. í hlut verðlaunahafans
koma 25 þúsund vesturþýzka
mörk, sem jafngilda eins og
stendur um það bil 1.2
milljónum Islenzkra króna.
Einnig fylgir styrkur að upp-
hæð 6 þúsund mörk, ætlaður
stúdent til eins árs náms-
dvalar i Sambandslýðveld-
inu, og er verðlaunahafanum
I sjálfsvald sett, hvaða
styrkþega hann velur.
Astæða þess að verðlauna-
veitingin er ekki tilkynnt
opinberlega fyrr en nú mun
vera sú, að nógur timi var til
stefnu með það, þvi sjálf af-
hending verðlaunanna fer
ekki fram fyrr en i júni-mán-
uði næstkomandi. Aö öllu
forfallalausu fer ég utan
þegar þar aö kemur til þess
að veita verölaununum við-
töku. Smávegisssrimóniur á
vegum Kielarháskóla eru
samfara afhendingunni, og
er ekki annað að gera en
taka þeim.”