Tíminn - 28.01.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Deilt um loðnubræðslu'
skipið í sölum Alþingis
Nokkrar umræöur uröu utan
dagskrár á Alþingi I gær, er Lúö-
vik Jósefsson (Ab) kvaddi sér
hljóös og geröi aö umtalsefni
heimild þá, sem sjávarútvegs-
ráöuneytiö hefur veitt tveimur
fiskverkunaraöiium til aö leigja
loönubræösluskip frá Noregi til aö
taka viö loönu á yfirstandandi
vertiö.
Dró Lúövik I efa, að ráöherra
eða ríkisstjórn hefði heimild til að
gefa sllkt leyfi. Nú virtist hins
vegar um nýja lagaskýringu aö
ræða. Sagðist hann ekki vilja
ræöa þetta mál
efnislega aö Æm
öðru leyti, en ■■
sagði, að ljóst ,JP
væri, að floti sá, W
sem nú stund- fu *
aði loönuveiðar 1? ,
væri minni en i
áður og veið- Njjjt —. ~ ,
arnar myndu k
standa skemur. öskaði hann sið-
an eftir skýringum sjávarútvegs-
ráðherra á leyfisveitingunni.
Matthias Bjarnason sjávarút-
vegsráöherra geröi grein fyrir
aðdraganda málsins. Tvö fyrir-
tæki, Hafsild og ísbjörninn, hefðu
óskað eftir heimild til að leigja
umrætt verksmiðjuskip og væri
leigutiminn 45 dagar. Leitað hefði
verið umsagnar þriggja aðila.
LIO, Farmanna- og fiskimanna-
sambands Islands og Sjómanna-
sambands Islands. Tveir fyrst -
nefndu aðilarnir hefðu gefið
jákvæða umsögn, en engin um-
sögn hefði borizt frá Sjómanna-
sambandinu og byggðist það á
þeirri óvissu, sem framundan er i
kjaramálum sjómanna.
Sjávarútvegsráðherra kvaðst
vilja taka það skýrt fram, að
leiga skipsins væri algerlega á
ábyrgð leigutaka, þeir yrðu að
Taka sæti
á Alþingi
Tveir varaþingmenn tóku sæti
á Alþingi i gær, er þing kom sam-
an eftir jólaleyfi. bað voru Heim-
irHannesson (F), sem tekur sæti
Stefáns Valgeirssonar, sem er
forfallaður vegna veikinda, og
Bjarnfriöur Leósdóttir (Ab) sem
tekur sæti Jónasar Arnasonar.
Bæði Heimir og Bjarnfriður hafa
setið á Alþingi áður.
t gær tóku til starfa á Alþingi að
nýju nokkrir þingmenn, sem ver-
ið hafa fjarverandi vegna ann-
arra starfa og veikinda. Þaö eru
þeir Jón Skaftason (F) og Jóhann
Hafstein (S), sem báðir tóku þátt
i störfum Sþ i New York, Einar
Agústsson, utanrfkisráðherra,
sem var fjarverandi um nokkurn
tima i desember vegna erinda er-
lendis og Gylfi Þ. Gislason (A),
sem var fjarverandi vegna veik-
inda.
hef5i leit-
að til lögfróðra manna innan og
utan ráðuneytis sins um lagalega
hlið málsins. Niðurstaðan hefði
orðið sú, aö ráöuneytinu væri
heimilt aö veita leyfi, án nýrrar
lagaheimildar Alþingis.
Þá geröi Matthias Bjarnason
sjávarútvegsráðherra nokkra
grein fyrir ástæðum þess, að leyf-
ið var veitt. Sagði hann, að tvær
afkastamiklar loðnuverksmiðjur
á Austurlandi væru óstarfhæfar
þ.e. verksmiðjurnar á Seyðisfirði
og Neskaupstaö, sem hefðu af-
kastað samtals 1100 tonnum á
■ sólarhring. Hámarksafkastageta
loðnubræðsluskipsins væri 2500
tonn á sólarhring. 1 sambandi við
mótmæli Siglfirðinga vegna leyfis
sjávarútvegsráöuneytisins sagði
ráðherra, að skiptar skoðanir
væru á þessu máli. Til að mynda
hefðu sjómenn lýst yfir fullum
stuöningi viö máliö. Las hann siö-
an upp bréf frá Skipstjóra- og
stýrimannafélaginu öldunni, þar
sem þvi er mótmælt, að loðnuskip
verði að sigla til fjarlægra hafna i
atvinnubótaskyni fyrir viðkom-
andi byggðarlög. Slikt mætti ekki
gerast á sama tima og verð á
loðnuafurðum hefði stórlækkað.
Þá gerði sjávarútvegsráðherra
samanburð i sambandi við þessa
leyfisveitingu á samningum
þeim, sem fyrrv. rikisstjórn hefði
gert við Belgiumenn, Norðmenn
og Færeyinga um fiskveiðar inn-
an landhelginnar. Taldi hann, að
hér væri um sambærilegt máí að
ræða, og að ekki hefði verið talin
ástæða til að Alþingi fjallaði um
það mál fyrr en eftir að samning-
ar voru gerðir.
Jón Armann Héðinsson (A) tók
næstur til máls. Minnti hann á
það, að á tveimur siðustu vertið-
um heföu bátar orðiö að biöa eftir
löndun um
lengri tima og
þúsundum
tonna aflans
hefði orðið að
fleygja i sjóinn.
Sagði hann, að
þrátt fyrir sölu-
tregðu á loðnu-
mjöli nú, væri
óverjandi að nýta ekki öll tæki-
færi til veiða og nýtingu aflans.
Minnti hann siðan á þings-
ályktunartillögu sina um bygg-
ingu loðnuverksmiðju I Grinda-
vik. Loks kvaðst hann harma
hvatvislega orðsendingu bæjar-
ráðs Siglufjarðar.
Lúðvik Jósepsson tók aftur til
máls og gerði að umræðuefni
túlkun laga um veiðiheimildir I
landhelginni og sagöi, að hingað
til hefði veriö litið svo á, að sér-
Rannsóknir á snjó-
flóðum og skríðuföllum
Heimir Hannesson
A fundi sameinaðs þings i
gær,lagði Tómas Arnason (F)
fram þingsályktunartillögu
um rannsóknir á snjóflóðum
og skriðuföllum. Er ráö fyrir
þvi gert i tillögunni, að rikis-
stjórnin láti fara fram athug-
un og rannsóknir á snjóflóðum
og skriðuföllum. Aherzla verði
lögð á gagnasöfnun og
rannsóknir á þessum náttúru-
fyrirbærum, eöli þeirra og
orsökum, og ennfremur, hvort
unnt sé að sjá fyrir og hindra
snjóflóð og skriðuföll og hvaða
vömum og viðvörunum verði
komið við. 1 greinargerö með
tillögu sinni segir flutnings-
maöur:
„Snjóflóö og skriðuhlaup
eru mjög algeng náttúrufyrir-
bæri hérlendis, enda hafa
skriöur átt drjúgan þátt i mót-
un landsins. Frá upphafi
byggðar hafa þessar náttúru-
hamfarir öðru hverju gert
usla i lifi og starfi þjóöarinnar
og valdiö stórfelldu manntjóni
og eignatjóni.
Snjóflóðin i Noröfirði og við-
ar nú I vetur hafa enn minnt
harkalega á þaö aö hefja verð-
ur skipulegar og hagnýtar
snjóflóðarannsóknir á Islandi.
En jafnframt þurfa einnig aö
koma til rannsóknir á skriðu-
föllum.
Ýmsir Islendingar hafa
unnið merkileg störf að
gagnasöfnun I þessum fræð-
um. Ölafur Jónsson hefur t.d.
skrifað mikið og gagnmerkt
snjóflóðum, fjallhruni og jarð-
skriöum veriö gerðar um all-
langa hrið. t Sviss, Noregi,
Bandarikjunum og eflaust
viðar er þessi starfsemi tals-
vert öflug I formi rannsóknar-
og athugunarstöðva. Ein
merkasta rannsóknarstöð um
snjóflóð er I Davos i Sviss og
er markmið hennar að vinna
að vörnum gegn snjóflóðum,
og gera svonefndar snjóflóða-
spár til viövörunar. Þá er
einnig unnið skipulega að
björgunarstörfum, m.a. með
hjálp hunda og rafbylgju-
tækja. Einnig fer fram
fræðslustarf um snjóflóð, bæði
með fyrirlestrum og útgáfu-
starfi.
Safna þarf öllum upplýsing-
um um snjóflóð og skriðuföll
og kortleggja hættusvæðin. Þá
þarf visindalegar rannsóknir
á þessum náttúrufyrirbærum,
orsökum þeirra og eðli. Er t.d.
unnt að sjá snjóflóð fyrir,
þannig aö ráðrúm gefist til
viövörunar?
Sjálfsagt er að leita til
þeirra stofnana erlendis, sem
hafa á aö skipa reyndum
sérfræðingum i vörnum gegn
snjóflóöum og skriðuföllum.
Sérstaklega virðist áriðandi
að hraða aðgerðum I öllu er
lýtur að snjóflóðunum.
Að athugun lokinni þykir
rétt, að rikisstjórnin leggi
fyrir Alþingi niöurstöður og
tillögur um tilhögun þessara
mála.”
Tómas Arnason
ritverk um skriöuföll og
snjóflóð.
Almannavarnanefnd rikis-
ins hefur nokkuð hafizt handa i
þessum málum, m.a. meö þvi
að skrifa bæjaryfirvöldum I
þeim kaupstöðum I landinu,
þar sem snjóflóö gætu fallið,
og óskað eftir kortlagningu
hættusvæða. Enn fremur hef-
ur nefndin beðiö um álit á þvi
hvaða vörnum væri hugsan-
legt aö koma við til varnar
gegn snjóflóöum.
Erlendis hafa rannsóknir á
Þriðjudagur 28. janúar 1975.
staka heimild Alþingis þyrfti til i
atvikum sem þessum. „En hér er
um nýja lagaskýringu að ræða”,
sagði Lúðvik. Samkvæmt henni
væri það ekki lengur á valdi
Alþingis að veita erlendum skip-
um leyfi til að stunda fiskveiðar i
landhelginni.
Matthias Bjarnason og Jón Ar-
mann Héðinsson tóku aftur til
máls, en þvi næst tók til máls
Gunnlaugur Finnsson (F). Sagði
Gunnlaugur að
hann ætlaöi
ekki að blanda
sér i deilur núv.
o g fyrrv .
sjávarútvegs-
ráðherra, en
kvaðst vilja
vekja athygli á,
að I vinnslu-
stöðvum i
sjávarútvegn-
um væru stór-
virk tæki I eigu erlendra manna.
Nefndi hann rækjuvinnsluvélar i
þvi sambandi. Sagöi hann, að
samkvæmt upplýsingum, sem
hann hafði aflað sér, mælti ekkert
á móti þvi i islenzkum lögum, að
þannig væri staðiö að málum. 1
framhaldi af þvi varpaði Gunn-
laugur Finnsson þvi fram, hvort
ekki væri opin leið, að islenzkir
aðilar, sem réðu yfir fullnægjandi
húsnæði, gætu stofnsett fyrirtæki
meö erlendu fjármagni til tækja-
búnaðar, þ.e. að vélarnar væru i
eigu útlendinga. „Það sýnist mér
að sé hægt”. Siðan spurði þing-
maðurinn: „Hvaða eðlismunur er
á þvi, að þetta sé mögulegt — og
aö islenzkir aðilar taki erlent skip
á leigu?”.
Ólafur Jóhannesson dóms- og
viðskiptamálaráðherra tók siðast
til máls. Sagði hann, að óþarfi
væri að blanda saman þeim
samningum,
sem gerðir voru
við Belgiu-
menn, Norð-
menn og Fær-
eyinga á sinum
tima. Rikis-
stjórnin hefði
haft umboð
Alþingis til að
standa að þeim samningum. Hins
vegar kvaðst ráðherrann vilja
vekja athygli á þeim fyrirvara,
sem settur hefði verið vegna
heimildarinnar um leigu loðnu-
bræðsluskipsins, en I þeim fyrir-
vara væri gert ráð fyrir þvi, að
leigutakar öfluðu sér tilskilinna
leyfa, þ.á.m. gjaldeyrisleyfa.
„Þaö leyfi hefur enn ekki verið
veitt”, sagði viðskiptamálaráð-
herra.
ísland aðili
að INTELST
A fundi sameinaðs þings i gær
gerði Þórarinn Þórarinsson (F)
grein fyrir nefndaráliti utanrikis-
málanefndar um heimild fyrir
rikisstjórnina til að fullgilda
samninginn um alþjóðastofnun
fjarskipta um gervihnetti
(INTELST).
I ræöu sinni gat Þórarinn þess,
að hér væri um að ræða stofnun,
sem f jölmörg riki ættu aðild að og
starfandi væri um allan heim.
Sagði hann, að aöild Islendinga að
þessum sam-
tökum væri
nauðsynleg ein-
kum af þremur
ástæðum. 1
fyrsta lagi væri
nauðsynlegt
fyrir okkur að
fjölga simrás-
um milli Is-
lands og annarra landa. Slikt væri
hagkvæmast og ódýrast um
gervihnetti. I öðru lagi kæmist Is-
land með þessum hætti i samband
við erlent sjónvarpsefni fyrr en
ella. Og i þriðja lagi væri nauö-
synlegt fyrir Islendinga að hafa
samvinnu við önnur Norðurlönd
um aðild að samtökunum, þar
sem Norðurlöndin fengju með
þeim hætti sameiginlega fulltrúa
að stjórn samtakanna.
Loks gat Þórarinn þess, að
reisa þyrfti sérstaka jarðstöð hér
og myndi kostnaður við hana
nema þremur og hálfum milljón-
um dolara. Sagði hann, að
Norðurlandaþjóðirnar hefðu boð-
izt til að veita okkur tæknilega að-
stoð við undirbúning þess verks.
Samþykkt var að veita rikis-
stjórninni heimildina meö sam-
hljóða atkvæðum.
Bjarnfriður Leósdóttir