Tíminn - 19.02.1975, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 19. febrúar 1975.
TÍMINN
7

Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm). Jón llelgason. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur i
Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18500 — 18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523.
Vcrð i lausasölu kr. 35.00.
Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
J
Láglaunabætur
Furðulegt er að lesa skrif stjórnarandstöðublað-
anna um gengisfellinguna. Af þeim mætti helzt
ráða, að hér færi með völd rikisstjórn, sem vildi
skapa sem mestan stéttarmun og búa sem verst að
þeim, sem lakast eru settir.
Ótrúlegt er, að þessi skrif blekki marga. Hafi
nokkurn tima verið ljóst, að gengisfelling hafi ver-
ið óhjákvæmileg, þá er það nú. Á tæpu ári hefur
kaupmáttur útflutningstekna þjóðarinnar rýrnað
um 30%. Á sama tima hefur viðskiptahallinn út á
við numið um 16 milljörðum króna. Gjaldeyris-
varasjóður þjóðarinnar er þurrausinn. Eftirspurn-
in eftir erlendum gjaldeyri hefur samt haldizt
áfram. Undir slikum kringumstæðum var
óhjákvæmilegt að gripa til skjótra og róttækra að-
gerða.
Að sjálfsögðu má segja, að fleiri leiðir hefðu get-
að komið til greina. Einkum má nefna i þvi sam-
bandi svokallaða niðurfærsluleið, þ.e. lækkun á
kaupgjaldi og verðlagi, og svokallaða millifærslu-
leið, þ.e. skattaálögur eða gjaldeyrisskatt, sem er
notaður til uppbóta. Báðum þessum leiðum fylgir
sama kjaraskerðingin fyrir launþega og gengis-
fellingu.
Gengislækkunin var valin nú sökum þess, að hún
var fljótvirkust i framkvæmd. Hún var valin sök-
um þess, að hún er likleg til að koma i veg fyrir
stöðvun útflutningsatvinnuveganna og til að draga
úr gjaldeyrishallanum. Ef ekki hefði verið gripið
til hennar, myndi stórfellt atvinnuleysi hafa komið
til sögu, sem hvarvetna hefur bitnað mest á þeim,
sem lökust hafa kjörin, og sizt mættu við slikum
skakkaföllum.
Engum mun það ljósara en Framsóknarmönn-
um, að gengislækkun ein getur aldrei orðið nein
varanleg lækning. Gengislækkun er jafnan
neyðarúrræði, sem óhjákvæmilegt getur verið að
gripa til til að afstýra öðru verra. Ef samfara
gengisfellingu fylgja hins vegar nauðsynlegar
hliðarráðstafanir, getur hún komið að haldi. Nú
veltur þvi mest á þvi, að i framhaldi af gengisfell-
ingunni verði gerðar nauðsynlegar viðbótarráð-
stafanir. Mikilvægasti þáttur þeirra eru láglauna-
bæturnar.
Af hálfu þeirra manna, sem mest skrifa um
gengisfellingu i stjórnarandstöðublöðin, er þvi
haldið fram, að hún sé hnefahögg i andlit verka-
lýðshreyfingarinnar. Þessir menn gleyma þvi, að
það var einmitt ósk verkalýðshreyfingarinnar að
hún fengi vitneskju um efnahagsaðgerðir rikis-
stjórnarinnar áður en gengið væri til endanlegra
samninga við atvinnurekendur og rikisvaldið.
Þetta var eðlileg ósk, þvi að til litils var að semja,
ef gengisfelling eða önnur slík aðgerð fylgdi strax
á eftir. Við þessum óskum hefur rikisstjórnin nú
orðið og lýst yfir jafnframt, að hún telji eðlilegt i
framhaldi af gengislækkuninni, að samið verði um
auknar bætur til láglaunastéttanna, ásamt aukn-
um bótum til lifeyrisþega. Það er nú næsti þáttur
þessara mála, að launþegar og atvinnurekendur
reyni að ná samkomulagi um þetta efni, og að þvi
leyti standa báðir þessir aðilar nú betur að vigi, að
þeir vita um fyrirætlun rikisstjórnarinnar.
Það mun velta mest á þessum viðræðum milli
launafólks og atvinnurekenda, hvort gengis-
fellingin og tilheyrandi hliðarráðstafanir ná
tilgangi sinum. Ef vel á að fara, þarf nú að nást
samstaða um þau tvö höfuðverkefni, að tryggja
atvinnuöryggið og hlut láglaunafólksins, eins vel
og hægt er við rikjandi kringumstæður.
ERLENT YFIRLIT
Verður Reiulf Steen
eftirmaður Brattelis
Oddvar Nordli getur orðið skæður keppinautur
EF AÐ likum lætur, verður
þetta siðasti fundur Norður-
landaráðs, sem Trygve
Brattelie situr sem forsætis-
ráðherra Noregs. Það mun
ætlun hans að láta af for-
mennsku Verkamanna-
flokksins á þingi flokksins,
sem haldið verður á þessu ári.
Samkvæmt venju mun hinn
nýi formaður þá einnig taka
við stjórnarforustunni, svo
framarlega, sem Verka-
mannaflokkurinn fer þá
áfram með rikisstjórnina, en
engar likur benda til að
breyting verði á þvi. Ef
Bratteli lætur samkvæmt
þessu af stjórnarforustunni á
þessu ári, má segja, að hann
skilji vel við sem forsætis-
ráðherra, þvi að efnahagsleg
aðstaða Noregs er nú góð og
rniklar og vaxandi oliutekjur
framundan. Hið sama verður
hins vegar ekki sagt um
ástandið i Verkamanna-
flokknum. Hann beið mikinn
ósigur i kosningunum 1973,
þegar allsterk hreyfing reis
upp vinstra megin við hann og
nokkrar horfur eru á að geti
orðið varanleg. Skoðana-
kannanir hafa bent til þess, að
flokkurinn geti beðið enn
meiri ósigur i kosningunum
1977, nema breyting verði á
stöðu hans frá þvi sem nu er.
Þess vegna eru verulegar
vonir bundnar við formanna-
skiptin, en þau geta jafnframt
orðið enn örðugri vegna þess,
hve mikilvæg þau eru talin.
Reiulf Steen og Kdward Gierek
FYRIR tiu árum var al-
mennt litið svo á, að Einar
Gerhardsen væri búinn að
velja eftirmann sinn og
Brattelis, þegar hann fékk þvi
framgengt, að Reiulf Steen
var kosinn varaformaður
flokksins, 32 ára gamall,
(fæddur 1933). Steen hafði
ekki hlotið aðra menntun en
gagnfræðaskólamenntun, þvi
að hann byrjaði kornungur að
vinna við blöð flokksins og i
þágu æskulýðssamtaka hans.
Hann var formaður þeirra,
þegar hann var kosinn vara-
formaður flokksins. Siðan
hann var kosinn varafor-
maður flokksins 1965, hefur
hann eingöngu unnið að
flokksstarfinu og bæði hafnað
þingmennsku og ráðherra-
Oddvar N'ordli
dómi. Augljóst hefur hins veg-
ar verið, að hann ætlaði sér
hvort tveggja, þegar réttur
timi væri kominn, eða eftir að
þeir Gerhardsen og Bratteli
væru búnir að draga sig i hlé.
Margt bendir þannig til þess
nú, að Steen búi sig af kappi
undir formannskjörið. Hann
hefur t.d. farið i heimsóknir á
vegum flokksins til ýmissa
landa að undanförnu og blöð
flokksins sagt mjög itarlega
frá þessum ferðum hans. T.d.
er hann nýlega kominn heim
úr fimm daga ferð til Pól-
lands, þar sem hann ræddi
m.a. við Edward Gierek
flokksleiðtoga.
ÞÓTT Steen hafi vafalitið
sterka aðstöðu innan flokks-
samtakanna, er kosning hans
engan veginn talin örugg.
Hann er m.a. talinn hafa
öflugan keppinaut, þar sem
Oddvar Nordli er, formaður
þingflokks Verkamanna-
flokksins. Nordli er sex árum
eldri en Steen (fæddur 1927),
svo að aidurinn er honum ekki
að meini. Hann er stúdent að
menntun, starfaði um skeið
sem endurskoðandi, en hefur
annars unnið mikið á vegum
flokksins og verkalýðssam-
takanna. Hann hefur átt sæti á
þingi siðan 1961. Sagt er að
Nordli eigi drjúgan stuðning
meðal þingmanna. Um siðustu
áramót, birti Arbeiderbladet i
Osló skopmyndir af þeim
Steen og Nordli sem væntan-
legum keppinautum á
flokksþinginu um formanns-
stöðuna. Tilgangur með þess-
um myndabirtingum hefur
sennilega verið sá aðgera sem
minnst úr þessari glimu, en
vel má þó vera, að hún eigi
eftir að reynast flokknum tals-
verö raun.
Sá orðrómur gengur, að
verði deilan milli Steens og
Nordlis mjög hörð þá verði
reynt að sameinast um þriðja
mann. Oftast virðist þa nefnd-
ur Bjartmar Gjerde kennslu-
málaráðherra, sem er tveim-
ur árum eldri en Steen (fædd-
ur 1931). Það styrkir Gjerde að
hann er talinn beztur sjón-
varpsmaður þeirra
þremenninganna. Gjerde hef-
ur starfað mikið á vegum
flokkssamtakanna. Hann varð
fyrst kennslumálaráðherra
1971.
Þeir Nordli og Gjerde eiga
báðir sæti á fundi Norður-
landaráðs. Nordli sem þing-
maður og Gjerde sem
ráðherra.
Þ.Þ.
Þ.Þ.