Atuagagdliutit - 17.12.1964, Blaðsíða 11

nunavtme OKalugfissårssuit
sujugdlersåt navssårineKartOK
islandimiut oicalugtuatoKait avKutaussut nunavtine OKalug-
fissårssuit sujugdlersåta KavdlunåtsiaKarfingmilo kitdlerme
inatsissartut atautsimitarfiata navssårineKarnerånut
sujornatigut iluagtftumik amalo i-
låne iluagtmgitsortumik islandimiut
OKalugtuatoKait „angalanerme ilisi-
massortatul“ atorneKartarsimåput,
nunaKarfit navssariniarneKarångata
angalanerit pivdlugit OKalugtuator-
icane nalunaerutit najorautaralugit
sordlo Vinlandimut angalassarnerit
pivdlugit nalunaerutit tusamassat
agssortussutigineKartartutdlo.
aussaK måna islandimut oualugtua-
toKait nalunaerssugaitdlo vikingit
nalånit ukiunitdlo akugdlernit pissut
navsuiautimik ugpernarssusiat kingu-
mut ugpernarsarKigsimavat, tåssa
Nup kangerdluane Kontume taimane
iliniartitsissussoK Rasmus Bjørgmose
iluagtitsivdlune uivssuminaKissunik
mardlussunik navssågaKarsimangmat
Kalåtdlit-nunåne Kavdlunåtsiait na-
lånit pissunik.
Rasmus Bjørgmose isumaKarpoK
navssårisimavdlugit Kavdlunåtsiauar-
fiup kitdliup inatsissartuisa atautsi-
mltarfiat åma Steinsnes kirke, tåssa
Kalåtdlit-nunåne taimalo silarssup
agfåne kitdlerme OKalugfissårssuit
sujugdlersåt. tamåna ilumorune ilisi-
matussutsip måna tikitdlugo isumai-
nut akerdliuvoK, kisiåne islandimiut
OKalugtuatoKåinut nalunaerssutito-
Kåinutdlo nalerKutdlune
Kavdlunåtsiait taigutait
navssånut avKutaussut
navssårneK sujorKutdlugo ukiup åi-
på KerKa atuagkane åssigingitsune i-
lisimatussutsimutdlo tungassutigut
agdlautigissartagkane Kavsine påsi-
niaineKarérsimavoK, påsiniainentdlo
tåuko tungavigalugit amalo Nup ka-
ngerdluata avaleKuterpagssuisa ilar-
parujugssuinut ilisimangnendgsårneK
tungavigalugo Bjørgmosip erKarsau-
timigut KavdlunåtsiaKarfingme kit-
dlerme Kavdlunåtsiait kangerdlung-
nut aterititait ingmikortiterniarssari-
simavai. isuma tamåna ukiup ataut-
sip matuma sujornatigut pilersineKar-
simassoK tamanut tusagagssångordlu-
go agdlauserineKarsimavoK atuagag-
ssiame „Grønland" julip normoruane,
atuagagssiardlo Det grønlandske Sel-
skab-ip Københavnime naKitertitaga-
rå.
erKarsauterssordlune nangmineK i-
sumane tungavigalugo navssårisima-
vå najugausimassoK Kavdlunåtsiator-
Kat „grønlænding“-inik ingmingnik
taissartut najugarisimassåt Hop i Ag-
nafjord (Agnafjordr), tåunalo Hans
Egedep nalånitdle ukiut 200 sivner-
dlugit matuma sujornatigutdle ujar-
neKartarsimavoK, pissutigalugo Kav-
dlunåtsiaKarfingme kitdlerme oKalug-
fit sisamåt måna tikitdlugo ilisima-
neKångitsoK téssane navssågssåusa-
ngatinarmat. OKalu'gfit avdlat pinga-
sut nalunaerutitorKat nåpertordlugit
KavdlunåtsiaKarfingme kitdlermitut
(tatdlimåt Straumsfjordr-imitoK må-
ne ilautineKåsångilaK Kavdlunåtsia-
Karfiup kitdliup avangnangåtsiånisi-
mangmat) ilisimaneKarput agssangne-
Karsimavdlutigdlo.
ukiut. ingerdlanerine oxalugfit sisa-
måt tåuna Hop i Agnafjord-imitOK
kisigssåungingajagtunik ujarneKartar-
simagaluarpoK, isumatdle amerdla-
sorpagssuit sarKumiuneKartarsimåput
tåuna „Hop" sumisanersoK, ouauseK
tåuna islandimiutorKat atortarmåssuk
OTcautiginiardlugo najugak tinimukar-
tume ulimukartumilo (Nup kanger-
dluane tinigtarnerup uligtarneruvdlo
åssigingissusiat 3 meter migssiliorpå)
kangerdlunguamut kangerdliumaner-
mutdlunit isåriå nivnitoK sarfartoru-
jugssuaK.
ukiut Kavsit ingerdlanerine isuma-
KartoKarsimavoK „Hop,, tåuna „su-
mivférussissaK" uj arneKartariaKartoK
tugtuteKarfiup Itivnerata (Amerag-
dlup kangerdliumarnisa ilåt) erKåne
Enalugialingme; kisiåne sumtvfigsior-
neKarnera KularnartuvoK téussuma
erKånguane kangerdlup igdluatungå-
ne Kapisilingne ilisimaneKarmat OKa-
lugférånguaK ivssunik Karmalik Kav-
dlunåtsiait nalånit pissoK. kisalo tåu-
ssuma sumivfigssarsineKarsimanera
kangerdluit arKe pivdlugit Bjørgmo-
sep isumånut nalerKutingilaK.
Bjørgmose isumane najoncutaralu-
go najugarineKarsimasorissaminut i-
ngerdlåinarpoK OKalugfigdlo naniv-
dlugo. — navssåvale tåssauginångilaK
OKalugfik ivssunik Karmagaussutut
nautsorssusimassane. navssårissåle
påsinarsivoic ilimagisinaussånit ang-
nerpåmit sule angnerussoK, tåssame
OKalugfik ujarKanik sanausimassoK
navssårisimagamiuk, åma inatsissar-
tut atautsimitarfiat Kavdlunåtsiaitdlo
naussorigsaissut nunaKarfé pingasut
navssågssausorineKartarlut sujornati-
gutdle ilisimaneKångitsut.
inatsissartut atautsimitarfiat
islandimiut OKalugtuatOKåne „Thor-
steini Geirnefjufostra“-me Kavsitigut
ugpernarsinåungitsutut isumaKarfigi-
neKartume nalunaerutigineKarsima-
vok Hop i AgnafjordimitoK tåssau-
ssok KavdlunåtsiaKarfiup kitdliup i-
natsissartuisa atautsimitarfiat.
Bjørgmosep navssårå igdlukorujug-
ssuax 4X6 meter migssåne angissusi-
lik ujarKanik 1 meteritut ivssussusi-
lingnik Karmalik, sananeKarsimassoK
kangianit kitånut sangmititdlugo å-
ma avangnånit kujatånut KarmaKar-
titdlugulo sikigigsarKigsågkanik me-
terip åipå KerKa portussusilingnik.
tåuna tåssausimasinauvoK perKumau-
sivik agssainertigut aitsåt iluamik på-
sissutigssarsineKarsinaussoK. tåuna
kaujatdlagsimaneKarpoK ujarKanit si-
kigigsunit 17X17 meteriussunit (titar -
tagaK fig. II) ilåtigutdlo nunamut i-
lauginartunit.
ungalut kangimut isuaningarnit
navssågssåuput ujaragssuit kfparig-
sut ardlagdlit ingmingnut Kanigtut,
angnerssåt 4X6 meter migssiliordlu-
go silissuseKardlune, Bjørgmosevdlo
navssårisimavai ikingnerpåmik 7 isu-
maKardlunile amerdlanerusassut.
Steinsnesip OKalugfissårssua
ujarKat tåuko nalermitdluf narput
taineKartartunut „tingboder" Islandi-
me inatsissartunit ilisimaneKartut. tå-
ssåuput igdluarKat ujarKanit ivssu-
nitdlo sanåt, tåukunanilo inatsissar-
tunut ilaussortat najugaKartarput u-
kiumortumik atautsiminermik nalåne.
tåssånga ungasingitsume kisiåne
tarrisimassume amalo orpigkanit eui-
massorujugssuarnit agdlåme orping-
nit 3—5 meteritut portutigissunit
hestivdlo niuatut siligtigissunik timi-
talingnit matuneKarsimassume Ras-
mus Bjørgmose iluagtitsivdlune OKa-
lugjikumik navssårpoK, tåunalo uiv-
ssuminartumik angissuseKarpoK sila-
tågut ugtordlugo 9X19 meter migssi-
lioramiuk (titartagaKfig. III). oualug-
figtaoK ujaragssuarnit 1,70 meter mig-
ssiliordlugo ivssussusilingnit sanau-
vok. ersserKigpoK oKalugfiup initå
Kårajungnertalik (tamåna tupingnar-
tuvdlune) amalo pårssuaussaKardlu-
ne, OKalugfiuvdlo iluata initå pissut-
sinut nalerKiutdlugo angiginartuvoK
6‘hXlO meter.
ugtutit tamåko pigssarsiarineKarput
migssiliussikånerdlune ugtuiniarneK
ajornakusormat orpigkat enimavat-
dlårnerat pissutauvdlune. taimaisiv-
dlunilo orpigkat eKimavatdlårtut åma
Karmat nåkåsimavatdlårnerat pissuti-
galugit iluamik påsivdluarneK ajor-
narpoK OKalugfiup isue Kårajugtusi-
manersut imalunit kiparigsusimaner-
sut. kisalo igdlukut tamarmik, pingår-
tumigdlo inatsissartut atautsimitar-
fiåne ivssuatsiånit agsut nauvfigine-
Karsimåput, ilånilo agssak tamåt ma-
ngutariaKartardlune inatsissartut a-
tautsimitarfiata atåne ujarnat nav-
ssåriniardlugit. agssainigssamut a-
kuerineKarsimånginama agssaisimå-
nginamalo nautsorssugkåka påsiner-
dluinernik angnikitsunik ilaKarsinåu-
put agssainikut taimågdlåt iluarsine-
Karsinaussunik.
OKalugfiup initåta sujorå ujarKanik
sisamanik teKerKulingnik kussanar-
tunik ikugtagaussunik ujarnersugau-
VOK.
tamatuma eruåne nunap pissusiata
Bjørgmose isumaKalersipå tåssaussoK
Steinsnes-ip OKalugfia, Kavdlunåtsia-
Karfiup kangigdliup Igalikume bi-
skopeK arfianik sujulerssuissoK is-
landimio, Ivar Baardsonip, 1349-me
KavdlunåtsiaKarfingmik kitdlermik i-
nueruterérsimassumik tikitsisimassup
agdlautigisså nåpertordlugo tåssausi-
måsassoK OKalugfik angisoK, Kalåt-
dlit-nunåta OKalugfissårssua sujug-
dlek biskopeKarfigtalik nuna nangmi-
nerssordlune 1165-ime biskopeKarfi-
ngormat (aussame tugdlerme ukiut
800-ngusåput!).
tamatumuna ilisimatussutsip måna
tikitdlugo isumai Bjørgmosep aker-
dlilerpai, tåssa ukiorpagssuarne isu-
maKartoKarsimangmat Sandnes Ame-
ragdlip kangerdluanitOK OKalugfi-
ssårssusimassoK (agdlåme „ugpernar-
sarneKarsimavoK" Sandnes tåssaugi-
narsimassoK Steinsnes!). isuma tamå-
na issigissariaKarpoK ilåtigut måna
tungavigalugo, KavdlunåtsiaKarfingme
kitdlerme Sandnes tåssausimangmat
onalugfit ilisimaneKartut angnerssåt,
kisiåne Steinsnes navssårineKartOK
angnerusasorinarpoK, OKalugfiuvdlo
nutåmik navssårineKartup erKåne nu-
nap pissusé ilåtigut ilisarnauteKarput
noKarmat ujaragtumik ateKautaussu-
mik, kisiåne Sandnes nungme siorau-
ssumitdlune.
kisalo isumaKåsavdlune tugdluar-
tusaoK inatsissartut atautsimitarfiat
OKalugfissårssuardlo ingmingnut Ka-
nigsimåsassut, tamarmigdlo avati-
mingnit ingmikut ftumik avigsårute-
Karput. tamatuma avatåne kilomete-
rip KerKa migssiliorunardlugo unga-
sigtigissume Kavdlunåtsiait naussorig-
saissut igdlukorujugssuat ilisimane-
KartoK misigssorneKångisåinartordle
ipoK, ilåtigut biskopimut najugausi-
masinaussoK imaKalunit inatsissartut
sujulerssuissuånut, imaKalunit kuisi-
mångitsunerup nalåne pigdlissartuv-
dlunilo høvdingiussup najugarisima-
sså. suliniarnerme tungavigssatut tai-
neKarsinauvorme „inatsissartune nau-
ssorigsaissup igdlorssua".
taima isumaKarnermut tapertauvoK
naussorigsaissup igdlorssuata erKåne
amalo igdlukut nutåmik navssårine-
Kartut erKåne „nalinginaic tikeruu-
ssåungitsume“ navssågssaungmata
Kalåtdlit-nunåne pissutsinut nalerm-
utdlugit narssautit angnertorujug-
ssuit, kvadratkilometerimit angnertu-
nerussoK ujaraiarsimasorinarpoK. su-
le takuneKarsinauvoK KdKap tungå-
nut avKusininguaK hestertarfiusima-
ssok, amalo inuit nangmingneK sanå-
mingnik imerterusiarujugssuat nar-
ssautinut atugagssiaK. påsigssåungi-
laK sok nalivtine tamåna naussorig-
sainermut nerssutauteKarnermutdlo
piukunauteKaKissoK sianigineKanging-
mat!
igdlorssuit pingasut?
kisalo ilimanarpoK Kanigtuane „nu-
tåt" pingasut erssersineKarsinåusa-
ssi't,, tåssa Kavdlunåtsiait naussorig-
saissuisa igdlorssue måna tikitdlugo
sule ilisimaneKångitsut erKartorne-
Kartumit kilometererpålungnik unga-
sissusigdlit. tåuko naussorigsaissup
igdlorssuaruj ugssuanut atåssuteaarsi-
masinåuput. naluneKångilarme aki-
marnit, åma ukiune akugdlerne, a-
merdlasorpagssuarnik atdleautaKar-
tariaKartartut igdlume ikiortaussor-
pagssuit uvdlumikut pissariaKartita-
nit amerdlaneroKissut pissutigalugit,
sume tamaisa nangmingneK suliari-
ssugssaugamikik.
erKarsautigssauvortaoK naussorig-
saissup igdlorssuata Kanigtuaningmat
uvdlumikut kalåtdlit sårugdlingnut
bundgarnerssortarfisa pitsaunerpåt i-
låt. Kavdlunåtsiåime nunanut avdla-
nut tunissartagaisa pingårnerit ila-
gait sårugdlit panertut. tunissagssior-
tauserdlo tåuna uvdlumikut kalåtdlit
Norgemit ilikarsimavåt ukiut ikigtu-
nguit matuma sujornatigut!
Vinlandiliartut autdlåviat
isuméka ilumorpata måne Kavdlu-
nåtsiaKarfingmut kitdlermut pingår-
nerssaviusimassoK navssårineKarsi-
måsaoK, KavdlunåtsiaKarfiup „igdlo-
Karfisa pingårnerssåt", tåssa Kavdlu-
nåtsianarfik kitdleK ukiune akugdler-
ne Kalåtdlit-nunåne „nålagauvfigtut
atåssuteKarfigissatut" issigineKartari-
aKarmat sanigdliussaKåsagåine. måna
tikitdlugo KavdlunåtsiaKarfingme kit-
dlerme nålagkersuineK inatsiseKar-
nermutdlo tungassut ilisimaneKarpat-
dlångitdlat, agdlåme ilisimaneKångit-
dlat, méssa taimane KavdlunåtsiaKar-
fik kitdleK europamiut kulturiata kf-
mut isordlersarigå — tåssame måna
Amerikamik taineKartartume sivisu-
jåmik inuiaKatigigtut inåssoKarsima-
nersoK ilisimaneKångilaK. najugausi-
massume téssane misigssuinertigut i-
maKa ilåtigut påsissutigssarsineKar-
sinåusaoK aperKutinut nalorninartor-
pagssuarnut ilisimaneKångitsunutdlo.
navssut nuiåt matumuna pingårtu-
mik soKUtiginardluinarput najorKU-
tagssaussunit avdlanit ilisimaneKar-
mat Marklandimut Vinlandimutdlo
måna Amerikamitunut angalassarne-
rit KavdlunåtsiaKarfingmit kitdlermit
autdlarnertarsimassut. ilimanarpoK
navssårniardlune angalassarnerit ta-
måko tusåmassat agssortussutaussar-
tutdlo najugkamit tåssånga pissarsi-
måsassut, tåssångånitdlo åma autdlå-
veKartarsimåsavdlutik måna Thuleu-
ssup avangnånut piniariardlune anga-
lassarnerit. inatsissartune, tuniniai-
nermigtaoK ilaKartineKartartume, o-
KatdlisigineKartarsimåput misigissat,
navssåt åmalo sivisumik angalassar-
nerit ukiunik mardlugsungnik sivisu-
ssuseKarsinaussut sujorKutdlugit ki-
ngornatigutdlo pilerssårutit, angala-
nigssaK sujorKutdlugo OKdlugfingme
pivdluarKuneKartarsimåput ajoratig-
dlo tikikångamik Kujaniumik KUt-
dlartitsissardlutik tikingitsortutdlo er-
Kainiartardlugit.
tamåko tamarmik nungusimåput —
sunarpiaK pissutigineråt ilisimaneKå-
ngitsumik — imaKa najugkame téssa-
ne agssainerit KavdlunåtsiaKarfingme
kitdlerme KanoK pissonarsimanera
pivdlugo ersserKingnerussumik ilisi—
måssutigssaKalersitsisinåuput, tåssa-
me Jeppe Åkjæritut OKåinarsinauvu-
gut: „inunerup nalunartuata ilamini-
nguanik påsingnilersisinaugånga".
* * *
ilisimassagssarsiorneK, tamatumane
OKalugfik inatsissartutdlo atautsimi-
tarfiat navssårineKardlutik, pivoK 4.
juni ukioK måna tamånåinardlo su-
junertaralugo iluarsartuneKarsimav-
dlune. tamånalo pivoK atordlugo u-
miatsiåraK sukasuliaK KaleKångitsoK
atordlugo, ingerdlåneKartOK angatdla-
tip pigingnigtuanit, kalåleK Kalipai-
ssok Amos Geråe nungmio. autdlar-
simalernerme sikut ajornakusortitsi-
put, angerdlamutdlo unuaK nåvdlugo
atorneKarpoK, tåssa sujugdlermik
sarfaK såkortoKissoK maligtalik ag-
ssorneK ajornarmat, kingornalo pu-
jorssuarmik tåmartarpugut sineri-
ssavdlo ilåne akunerpagssuarne uni-
ngassariaKartardluta ikumatitsivdluta
Kiaersertardluta.
W\LTEI? J E55EN &.G&
Danasvej 26—30 København V.
Telegramadresse: Waltjessen
Hårdtræ — Trælast — Krydsfiner
Isoleringsplader — Plasticplader
finerlt mångertut — Kissult krydsfi-
nerlt — OKOrsautlgssat cellodexlkut
åsslgissaltdlo — plasticpladit
Udstedet K’ornoK I Godthåbs!jorden, hvor Rasmus Bjørgmose niuvcrtoruscnarfik K’ornoK Nup kangerdluane, Rasmus Bjørg-
virkede som skoleleder. mosep skolelcderltut sulivligisimasså.
Den skønne Godthåbsfjord, hvor Vesterbygden i sin tid lå. Nup kangerdlua alianaitsoK, itsan Kavdlunatsianarfik kitdleK.
ti