Atuagagdliutit - 21.06.1978, Blaðsíða 21

Alfred Toft
NUK.NUUK
Kanga månalo_
1737
1737: Stach Københavnimit uter-
poK anersåkut timikutdlo nutå-
mik sapissuseKalersimavdlune,
timikut, tåssa inussutigssanik
pigssarsisimagame.
Katéngut Bohnisch ingipoK ajo-
Kersuineruvdlo måna tikitdlugo
ingerdlanera agdlauseralugo, taig-
dlatut pissusiligkamik. kingoma
tugsiutingorsimavOK tusåmassaK.:
verse kingugdleK imaikånerpoK:
tåssauvutit inuit tarnerpålungue,
suniarnivut silarssup igdlautigiu-
éinarsinauvai
aperalunilo, uvagut sångitsut Ka-
låtdlit-nunåne
sunersugut.
umiatsiårarput Kasuersertiniångi-
larput,
igdlulo sernigssomiarparput uma-
ssorujup
perKUSersiorneranut,
kuisimångitsutdlo pivdluartu-
ngortiniarpavut.
måna imailisåput.
tugsiut inerneKarsimångilaK, ti-
larneK kingugdleK amigautausi-
mavoK, ukiumile tugdlerme ilå-
nguneKarpoK.
1738 — K’åjarnaK
ukioK tugdleK — 1738 — tuping-
nardluinartumik pissoKarpoK:
K’åjarnaK, kalåleK ilisimaneKå-
ngitdluinartoK ilisimassaKångit-
sordlo Jisusip åniarneranik toKu-
neranigdlo oKalugtuaK atuarne-
Kartildlugo eKérsagauvoK ugper-
tungordlunilo.
„KanoK-una“?
K’åjamaK Kimatsangårdlune o-
KarpoK nautsivingme Getsemane-
me pisimassoK tusaramiuk,
„— tusarKigdlara, uvangdtaox
piv dluartungorusugkama
tamatumalo kingorna Jisusip å-
niameranik toKuneranigdlo OKa-
lugtuaK Katångutigingniat ajoKer-
suineråne KitiulerpoK:
„Kanormitauvauna pissoKartoK?
eruarsautise måna uvavtinut
nalerKutdluinalerput. Gute Sma
Adame Evalo OKaluseriudina-
ratdlaravsigik ima erKarsartar-
pugut: uvanga susavarput?...
taima oicalugtarnise avångusu-
tigåvut. månale tusarpugut u-
mdme inilitoKarsinaussoK, ta-
mdnalo nunarxativta påsisi-
nauvdluarpåt".
taima OKarput nungmiutsialag-
ssuit.
ukiox eKérsaivik
ukioK 1743 Nordlerne eKérsaivig-
SSUVOK.
taimåitumik Katångutigingniat
aulaniatåKalutik iluamérsumik
OKalugfiliulerput. Chr. David u-
torKalisscK atarKinartordlo tikiu-
poK sanassungordlunilo (sanassu-
tume atorfeKarérpoK).
torKavigsså ilineKarpoK 5. juli
1747, åmalo 16. oktober nåpainer-
siorput. nagdliutorsiorneK tåuna
naggaserneKarpoK kalåleK Jona-
than umåmit pissumik Kinussing-
mat.
Nordleme mana arfinilingnik
igdlorujugssuaKalersimassune i-
nuit 180 sivnigdlit najugaaarput
(134 kuisimassut) niuvertoKarfing-
milo 100 sivnigdlit, katerssukå-
ngamigdlo OKalugfiup iluane inuit
300 angumangajagtarpait!
kuisitugssat pivdlugit piuma-
ssarineKarpoK ukiunerane ajoKer-
suissoKarfingme najugaKåsassut.
taimåitumik Nordlerne kalåtdlit
igdlue igdloKarfingmisutdle ing--
mingnut Kanigtigaut, agdlåme
„avKusernit“ nardlusut kigdli-
ngåne iluarsartusimavdlutik, tai-
maingmatdlo issikua niuvertoKar-
fingmingarnit kussanarnerujug-
ssuvdlune
Walløe ima oKalugtuarpoK:
Walløep oKalugtuå
„ajoKersuiartortitat Mæhrini-
miut Nup eruåne niuvertoKar-
fiup kujatåtungåne kangerdliu-
manerme najuganarput; Grøn-
bek (Grønbek 1724—67. Walløep
suleKatå). uvangalo tikitdluar-
Kuvdluta KaerKuvåtigut nerisit-
dluaualutalo.
Karmardluagkamik igdluliorsi-
måput silatå Kissulersordlugo
suvdlulingni&dlo Kalia xagdliu-
serdlvgo.
KernampoK inerujugssuaK ila-
gigsitigdlo nålagiartarfiat.
ine ulivkårångat ilait ualianu-
kartariaKartarput;
tauvalo Kilåme angmartartoru-
jugssuaK angmarneKartarpoK,
onalugtutdlo tusåsinaussarpait.
Katångutigingniat ajoKersuiar-
tortitat ikigtuinåuput, kisiåne
miserratigssåungilaK kuisimd-
ngitsorpagssuamik sångniartit-
sisimangmata;
nautsorssutigineKarpoK ilagig-
sait taimane tdssaussut kuisi-
massut 400 migssait.
igdlup teKernuine ajoKersuiar-
tortitat ilaKutarit tamarmik
ingmikut ineuarput (titartagaK
takuk).
inerssuarmit tdukununga isåria-
KarpoK. tduko saniatigut igdlo
uiggiuteKarpoK puilassuliarta-
lingmik åmalo ilaKUtaringnut
ineKardlune, uviussoK nuliau-
ssordlo igassussarput nerissag-
ssiortardlutigdlo. igdlorssup
kigdlingane ungalussamik ku-
ssanartumik nautsivenarpoK".
1752-ime Nordlit puigunaitsumik
tikerårteKarput, nalivtine mini-
sterip biskorpivdlunit tikerårne-
ranut åssingussumik.
Wattewille
tåssalo Katångutigingniat biskor-
piat Wattewille. Kåumatit 2 inger-
dlaneråne kalåtdlit ilagit tovKe
igdluilo tamaisa pulaorpai.
såkortumik kajumigsårutigå
kalåtdlit ajoKit atomeKarKuvdlu-
git sujunersutigalugulo kujasing-
nerussume ajoKersuiartortitaKar-
fik nutåK pilersineKåsassoK. (ajo-
KersuissoKarfik Akunåt 1758-ime
pilersineKarpoK).
siaruarnigssaK
ilagit taima siaruamerat iluaKu-
taussugssauvoK, pingårtumik pui-
ssiniarneK pissutigalugo, taima
CKarpoK.
peKatigiåt
ukioK tåuna ugpertut ingmikor-
titerneKarput „peKatigiånut" ima-
lunit atautsimortunut, Kavsinik
ukioKarneK, erKardlit sussuserdlo
maligdlugit. peKatigiåt katitdlutik
30-uput: mérKat, åmalo Katångu-
tit angutit arnatdlo åipaKångitsut
åipagdlitdlo, uvigdlarnerit nulér-
neritdlo ingmikortitdlugit.
Katdfit åssigingitsunik
Kalipautigdlit
taimanernit nagguveKarpoK iler-
kok una, arnat Kilertimikut åssi-
gingitsunik Kalipautilingnik Kale-
Kartardlutik. nivissat uveKångit-
sut augpalugtunik, arnat uveKå-
ngitsut méragdlit Korsungnik, ar-
nat uvigdlit tungujortunik uvig-
dlarneritdlo Kernertunik.
taimåisaorme.
titartagkamut nalunaerssutit:
I. ilagit igdluat
1. OKalugfiup initå
2. niviarsiarKat atuarfiat
3. nerissarfik
II. inuit inåt (ine KutdleK)
1. nukagpiarKat atuarfiat
2. nukagpissat inåt
III. inuit inåt (ine atdleK)
1. puilassuliaK
2. kissarssut igavfik
3. kissarssut igfiorfik
4. peKusivik
IV. igdlorssup agfardlia
1. perKumautit
2. Kissuit
3. peKusiorfik
4. savat inåt
V. nautsivik
VI. iliveKarfik
VII. angatdlatinut Kangatsivfik
VIII. kalåtdlit igdlue
a. Katångutit angutit igdluat
b. Katångutit arnat igdluat
c. uvigdlarnerit igdluat
d. perKumautit
e. inigssiat.
Drachard
Christen Drachard niuvertoKar-
fingme Nungme ajoKersuiartorti-
tat eKiasuinerpåt ilagåt — ajora-
luartumik!
1739-mit 1751-imut sulivoK.
palase tåuna inuk mikissoK, ni-
paerdluk ilungersortordlo pissut-
sit nåpertordlugit ajoraluartumik
ima erKarsauteKalersimavoK: ka-
låtdlit tamaisa katerssorniardlu-
git ilagingordlugi atausinait.
— ajoKutåle tåssauvoK umatå
Nordlemikame.
„Nungme ajoKersuinen Dra-
chardip sujugdlermik iluamik
ingerdlapå... kisidne ukiuane
kingugdlerme sut tamarmik i-
lagtorsimåput",
kingcrårtaisa ilåt Thorhallesen
taima OKarpoK.
Jutdle 1747
Nordlit OKalugfissårssuåne jut-
dliarKame nålagiarput Jisusi-
nguaK BitdlimimitoK OKalussi-
ssutigalugo åmalo tyskisut kalåt-
dlisutdlo jutdlisiutinik tugsiardlu-
tik.
tauvalo kalåtdlit igdlumingne
unuarssuarmut nangiput.
Jutdlerujugssup uvdlåvane nal.
3 '/2 KardlortartoKartitdlugo nåla-
giariartorKusserKigput, tunissuti-
siagssatdlo Tysklandimit nagsiu-
ssat avguåuneKarput,
tamatuma kingorna nålagiat ta-
marmik niuvertOKarfingmukarput
tåssanilo najugaKartut itersardlu-
git tugsiardlutik Kardlortardlu-
tigdlo, tauvalo niuvertoKarfiup o-
Kalugfiane jutdlisiutinik tugsia-
Kåtårdlutik.
kisalo niuvertoKarfingme kuisi-
massut NordlernukaKatåuput, tå-
ssanilo OKalugfik pinersameKarsi-
mavoK uitdlutdlo Kaleruåinik igi-
nermik imalingnik KåumarKuser-
sorneKarsimavdlune.
kalåtdlit jutdlip unuåne silata-
ngiaiisarnerat jutdlisiomermit tå-
ssånga nagguveKarpoK. (H. Oster-
mannip agdlauserissånit OKalug-
tuarerKitaK).
Rosina
1745-me palase tåuna inuk miki-
ssok Tysklandime Hermhut-imér-
sumik (imeråunerup kingoma)
nuliarpoK atilingmik Rosina, nå-
parsimalermatdlo mardluvdlutik
niuvertoKarfiup igdlorssuånit Ka-
tångutigingniat igdlutaisa ilånut
sanardlåmut nugterput.
„tamatuma nalåne Kavdlunåt
ajoKersuivfidne iluarissartik
malinardlugo iliorput, mérarpå-
lui t kuivdlugit atorfiligtutdlo
suliagssat avdlat kalåtdlinut su-
liaralugit, ilaKutarit ilait ing-
mingnut nugtitdlugit, tåukulo
ilagåt kalåleK ajone tusåmassaK
ilisimaneKardluartordlo
Abraham
Abraham, Hr. (ajotcip) Laer-
senip nuliata uatångutå...“
Hans Egede tunuarpoK
Biskop Egede ilungersortumik
norKailerpoK Drachard angerdlar-
terKuvdlugo, ajoKersuiartortitse-
Katigitdlo taimaisiorumångingma-
ta Kalåtdlit-nunåne ajoKersuiner-
mit tunuarpoK åmalo 5. januar
1747 KinuteKardlune København
Kimagkumavdlugo, akuerineKar-
dlunilo. *)
*) tunuarame Hans Egedep ator-
fingmine taigune pigtnarpå ajo-
Kersuiartortitatdlo nalunaemtait
tigoncartuardlugit, tåukulo pi-
r.gårnersiordlugit ajoKersuiartor-
titseKatigingnut nalunaertarpai.
1751-ime Rosina toKungmat
Drachard Herrnhut-imut Tysk-
landimitumut autdlarpoK tåssani-
lo Kalipaissutut inussutigssarsior-
dlune.
(nangisaoK)
GRØNLANDSPOSTEN
• landsdækkende
• to-sproget
• er bladet, som læses1 i
næsten alle grønlandske
hjem
nat-stop
Bekvem overnatning før
og efter flyrejsen
Enk. vær. fra kr. 90,-
dobb. vær. fra kr. 180,-
incl. morgenkomplet,
betjening og moms.
hotel Flyverbo
kun 400 meter fra
Københavns Lufthavn
Alleen 73 . 2770 Kastrup
Tlf. (01) 50 21 23
„inoKutigit pisut igdluånit11. Rinkip atuagkiånit „Danish Greenland“imit.
„Interiør fra et rigt hus“. Fra Rinks „Danish Greenland".
21