Atuagagdliutit - 01.10.1986, Blaðsíða 10

10
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 40 1986
GRØN LANDSPOSTEN
Kakkattorsuit
kakkannginnerusullu
P.M.P. Qoornormiukuusimasut nunaqarfigisimasaminni qanoq
iliuuseqaqqikkumallutik saaffiginnittalermatali ilippaginnginne-
qartuarsimapput. Nunaqarfikumi tassani Nuup kommunianiittu-
mi najugaqarsimasut nunaqarfigisimasaminniit aalisaqqittaleru-
mallutik saaffiginnittuartarsimapput.
Nuup kommunalbestyrelsiata suliassaq paamaarulluinnarlu-
gu ingerlassimavaa. Annernarpallaanngitsumik itigartitsissutis-
sarsiorlutik piffissarujussuaq atorsimavaat, naluneqanngilarli
nunaqarfiusimasoq inuneqqitsinneqassagaluarpat aningaasar-
tuutaajumaartorpassuit annilaangassutigigaat.
Kalaallit Nunaannili kisiartaasussaagaluartumik inunitsitseq-
qittoqarsimanngilaq. Nuummili aalisakkanik suliffissuaq aalisak-
kanik nunaqarfiusimasumut tulaassuisitsilluni misiliiumallerpoq.
Piginneqatigiiffillu Qoornoq neqerooruteqarpoq misiliilluni aali-
sartitsinerup nalaani inuussutissanik pisariaqartunik nunaqar-
fimmiittut pilersorumallugit.
Qanorlu pisoqarpa?
Ilippaginninngitsut tamarmik qussitinneqarput. Aalisartut ili-
magisaateqquuppoq. Tulaassukkat ilimagisamilluunniitamerla-
nerupput. Qoornumiittut tamarmik nuannaarput avatinngua-
minni aalisarsinnaaleramik. Tulaassukkat Nuummi tulaassat ar-
finileriaataannik naleqarput.
Qoornumi pisimasoq naalakkersuinermik suliaqartut ilinniuti-
gisariaqarpaat, taakku isumaqartarmata inunnit ajornartorsiuti-
nik atuisuusunit ilisimasaqarnerullutik.
Qoornumi pisimasoq inuinnannguit ilisimasaqarluartorsuar-
nut ajugaaneraat.
Qoornumi pisimasoq aqqutigalugu naalakkersuinermik
suliaqartut ilikkartariaqarpaat, inuinnaat inuunertik naallu-
gu ajornartorsiutinik atuisuusimasut naliliiniartarnerminni
tatigisinnaalluaritik. Neriuppugut Qoornumi pisimasoq ima-
tut ilikkaatigisimatigissagaat allaat misiliinerup iluatsilluar-
tup aappaagu ingerlateqqinneqarnissaa akuersissutigiu-
maarlugu. Aammalu Qoornumi pisimasutut ittunik allani
aalajangiisoqarniartillugu paasisimasaqarluartut isumaat
tusaaniarneqartarumaartut.
Qoornormiut pilluaritsi. Iluatsitsinersi tamatta nuannaa-
rutigaarput.
Fagfolk og amatører
P.M.P. Der har hele tiden været stor skepsis omkring projektet
Qoornoq. Et projekt, hvor tidligere beboere i den nedlagte bygd
i Nuuk kommune gang på gang har udtrykt ønske om atter at
komme til at fiske fra deres gamle bygd.
Kommunalbestyrelsen i Nuuk har listet om sagen som katten
om den varme grød. Der har været brugt utallige undskyldninger
for at finde frem til i det mindste et høfligt afslag, men bag hele
facaden har ligget frygten for de udgifter, der ville komme, hvis
man besluttede at genbefolke bygden.
En sådan genbefolkning — som i parentes bemærket ville
have været den første i Grønlands historie — er ikke sket. Der-
imod gik Godthåb Fiskeindustri med på et eksperiment, hvor
man arrangerede indhandling i bygden. Andelsforeningen Qoor-
noq påtog sig i denne sammenhæng at forsyne bygden med de
mest elementære livsfornødenheder.
Og hvad skete der så?
Jo, alle såkaldte ekspertudsagn blev gjort til skamme. Fisker-
ne fik ret. Indhandlingen har til dato overtruffet selv de mest op-
timistiske forventninger. Folk i Qoornoq er glade og tilfredse, for
de kan hente fisken så at sige lige uden for døren. Og indhand-
lingsværdien er seks gange så høj som i Nuuk.
Eksemplet Qoornoq er et lærestykke for politikere, der tror, at
de har bedre greb om tingene end de mennesker, som selv sidder
midt i problemerne.
Eksemplet Qoornoq blev de praktiske menneskers (fagfolke-
nes) tårnhøje sejr over bureaukraterne (amatørerne).
Politikerne må lære af eksemplet Qoornoq, at man roligt
kan stole på de folk, der gennem et langt liv har vundet erfa-
ring om tingenes sammenhæng. Vi håber, at man af ek-
semplet Qoornoq er blevet så klog, at succesen forsøges
gentaget også næste år. Og at man også andre steder væl-
ger at høre på fagfolk, når der skal træffes afgørelser i stil
med dem, der er blevet truffet omkring Qoornoq.
Til lykke, Qoornoq-folk. Jeres succes må glæde os alle
Isumaliutersuut • Kronik ____________
Amernik tarajorteril-
luni tunisassiomeq pe-
riarfissaqarluarpoq
Allattoq: Borgmester Vilhelm Kristiansen, Upernavik
Piniartut Ukiual 1987« piareersarneqalcreerpoq. Matumuuna ilanngup-
parput Upernavimmi borgmeslerip Vilhelm Kristiansenip piniartut ukiu-
anni suliniutissatut kommunalbestyrelsemi oqallisissiaa. Tamatumani
tunngavigineqartoq naatsumik oqaatigalugu imaappoq: A vannaani kom-
muneqarfiil ilaannit sisamanit 1985-imi januari qaammataagaa tikeraarto-
qarpoq Rieberip Norgemi ammerivissuanut. Tassani ammereriaatsit nu-
taaliaasut paasisassarsiorfigineqarput, tamatumalu kingunerisaanik U-
pernaviup kommunea misiliisitsivoq amminik tarajorterinermik. Misilii-
neq iluatsilluarpoq. Ammit qaammatini 9-ni containeriniitinneqareerlutik
suliarineqarput. Periaaseq tamanna periaatsinit maannamut atorneqartu-
nit pisariinnerujussuuvoq, pingaartumik piniartup nuliaanut oqilisaataa-
rujussuarsinnaalluni.
Ilisimaneqareersutut qangaaniilli
Kalaallit Nunaanni amernik pas-
sussisarneq qapiarluni illuni anger-
larsimaffinni ingerlanneqartarpoq.
Pissuseq tamanna ulloq manna a-
ngullugu piniartuniit ingerlanrie-
qarpoq — tassa illu nammineq pigi-
saq suliffittut atorneqarluni amer-
nut KNI-mut tunisassiassanut. Illu-
milu arnartaasut pisussaasutut mi-
sigisimajuarput puisit qanorluun-
niit amerlatigigaluarpata nammin-
neerlutik suliarissallugit.
Piniartoq puisinniassaaq, arnal-
lu illuni angerlarsimaffinniittut
ammerisassapput. Tassa tamanna
kulturikkut inuusaatsimut pulasi-
mavoq ileqqunngorluni ikioqatigi-
innermi pilersuisooqatigiinnermi-
lu.
Piniarluartorsuit angerlarsimaf-
fimminni sulisussanik arnanik ami-
gaateqartut eqqugaasarput. Taak-
ku ullumikkut ikiuisarnikkut allati-
gullu inatsisinik periarfissinne-
qanngillat ikiorserneqarsinnaaner-
minnut peqqutigalugu namminer-
sortuunertik. Tamatumalu malitsi-
gisaanik piniarnermikkut aningaa-
sarsiornermikkullu annertuumik
eqqugaassutigisarlugu sulisussa-
qannginnertik.
Aammalu pilersuisooqatigiinni
nuliaasoq napparsimasaraangat
meeqqat uiusorlu eqqugaasarput
aningaasarsiornikkut. Nuliaasup
napparsimmavimmiinneratigut su-
lissussisussaaruttarput arnat pik-
korissut amigaataajartuinnarmata.
Aqqutit allat atorlugit
Ammit qapiaannariarlugit paner-
tillugit tunisassiarineqartarnerat
qangalili qaangiussimavoq. 1960-
ikkut naajartorneranni ameemiar-
nermi piumasarineqartut sukan-
nernerulerput. Ammip suliarillua-
gaanerunissaa piumasarineqaler-
poq, taamalu ameq ataaseq nalu-
naaqquttap-akunnerpassuini sulia-
reqqaanngikkaanni tunineqarsin-
naajunnaarpoq, taamalu ajornaan-
nerusumik qanga ammerisarneq qi-
manneqarluni.
Assersuutigalugu natsiup ataat-
sip amia nal. ak. 92-it ingerlaneran-
ni suliarineqaqattaarsimanngikku-
ni tunineqarsinnaanngilaq.
Arnat ammerisartut sulerulullu-
tik ammerisariaqalerput. Suliaq o-
qimaatsunngorsimavoq, allaat ar-
nat ukiumut amerlavallaanik am-
merisartut timiminni ujalulunner-
mik nappaateqassutigilersarlugu.
Taamaattumik uanga kommune-
qarfiga Upernavik kalaallit nunat-
sinni qangaaniilli puisinniarnikkut
inuussutissarsiornermik annertoo-
rujussuarmik tunngaveqartoq ilu-
ngersuuteqalersimavoq pissutsit pi-
niartunut ilaqutariinnut kikkun-
nulluunniit nunatsinniittunut oqili-
sarneqartariaqalermata ammeralu-
ni suleruluttarneq tamakkiisuun-
ngikkaluartumilluunniit peerlugu
aqqutit allat atorlugit.
Periaatsit Norgemi atorneqartut
takusarpakka siullermik 1978-imi
(allamik sammisaqarlunga nunat-
sinnut ministereqarfiup peqataati-
taanik ilaqarlunga), aappassaanillu
1985-imi januarimi kommunet ar-
lallit — tassa Tasiilap, Maniitsup,
Uummannap Upernaviullu — aal-
lartitaat peqatigalugit.
Misiliineq
Tamakku tamarmik kinguneri-
saannik containerit tallimat misili-
ivigineqarput 1985-ip naalernerani.
Natsiit, allattuut aataarsuillu amii
tarajorterneqarput. Qaammatillu
qulaaluat qaangiunneranni contai-
nerit sisamat iluatsilluarput, ataa-
serli matuneqarnermini silaanna-
qarsimagami ajorluni. Taamaalil-
luta takusinnaalerparput nunatsin-
ni amernik tarajorteraluni tunisas-
siorsinnaaneq periarfissaqarluar-
toq.
Tarajorteraluni ameerniarnermi
piniartumut aalisartumullu piuma-
sarineqartut imaapput:
1. Ameq iluameersumik qassassi-
massaaq orsortaqartinnagu. 2. Aa-
viarlugu errortorluarneqassaaq
taavalu tunillugu.
Tarajorterisup pisisup suliassai
ukuupput:
1. Ammit ullumiummat pisiaasi-
masut ittujaarsarlugit peqqissaa-
rullugit tarajorterlugit. 2. Orsor-
taajarnerlutat sapinngisamik orso-
qarneri peerlugit.
Misiliinermi paaseqqaagassaq si-
ulleq iluatsippoq. Ammit asiunatik
tunisassiarineqarsinnaanerat paa-
sineqarpoq.
Tamatuma malitsigissavaa illuni
angerlarsimaffinni sulisarnérup
nunaqarfinni illoqarfinnilu illunut
suliffiusunut nuunneqarnissaa.
Nunatta Ammerivia
Sulisut aningaasalersornerannut
tunngatillugu ullumikkutut sulif-
fissaqartitsiniarnermi pissutsit ma-
lillugit aningaasalersuinissaq inner-
suussutiginarpoq, tamatumattaaq
Upernaviup borgmesteria Vilhelm
Kristiansen (Siumut).
tunisassiat suliffissaqartitsissutigi-
neqarnissaat pilersissammagu.
Aningaasaq apeqqutaasussaa-
voq. Aallaqqaammut ullumikkutut
aaqqissuussinermi amermut ataat-
simut aningaasartuummik taane-
qartartoq 1979-imi juunimi 65 ko-
ruuniuvoq, taassumalu saniatigut
amernik erroqqitsitsinermi ammit
tunineqartut taamanikkut 65 pro-
centii ataaseq 20 koruunilerlugu su-
liariteqqinneqartarput.
Taamanikkut 1979-imi ammit
kattaassinikkut tunineqartut
32.936-it aningaasartuuteqarput
qulaani marlunni taasani ataatsi-
mut 2.569.000 koruuninik. Anin-
gaasartuutit tamakku nunatsinni
piniartunut iluaqutaaniaraluar-
pumrrii, ilarparujussuili nunatta a-
vataani suliffissaqartitsinermut a-
torneqarlutik.
Taamaattumik manna siunner-
suutigaara: Kalaallit Nunaata Am-
merivia amernik suliassaminik nu-
natta sinneraniit piortorli tamakki-
isuunngitsumik, nunallu sinnerani
puisit ameerniarfiit tarajorteraluni
ameemiarfinngorlit, aammalu su-
liffeeqqanik pilersorneqarlit amer-
nik tarajortersimasunik tunisassi-
assanngorlugit suliareqqiisunik.
Tamatuma malitsigissavaa pini-
artut aalisartullu qimannagit tuni-
sassiaasa suliffissaqartitsissutigi-
lernissaat inunnut pineqartunut ila-
qutaannullu iluaqutaasussamik.
Kalaallit Nunaata Ammerivia a-
tisassiorfittut ilaatigullu suliffittut
illoqarfinnit qanitaanit pilersorne-
qarluni atorneqarli.