Atuagagdliutit - 26.01.1999, Page 14

14 • TIRSDAG 26. JANUAR 1999
ATUAGAGDLIUTIT
Nunarput qinersivik ataaseq,
sullisivik ataaseq
Qinersingajalerpugut, ullullu aggersut qularutissaanngitsumik oqaatsit oqariartuutaasut
nuamersut, isumalluarsaarutaasut, neriorsuutaasullu tusamaalissavagut, Nikolaj G. allappoq.
Inuutissarsiomikkut
periarfissagut annertusarlik
Nunatsinni qinersiuviup a-
taasinngornerani arlalitigut
aarleqqutigineqartoq malun-
narpoq, isorliunerusuni iser-
titaqartoqanngitsoortoqaralu-
arpat, ilaatigut kiffaartuussi-
neq qinikkat tungaanniit tusi-
attoqalersinnaanera.
Tamanna aallaavigalugu
kaammattuutigerusuppara i-
sorliunerusuni qinersisartut
piukkussaminnik isorliune-
rusuninngaaneersunik qiner-
siniarumaartut, nunaqqatigi-
nera kisiat eqqarsaatigin-
ngikkaluarlugu.
Taavalu nunatta sinnerani
najugaqartuusut arlaqaqisut
isorliunerusuni pissutsinut
toqqaannartumik ilisimaarin-
ninngikkaluarlutik, isorliu-
nerusuni ineriartomeq ilaati-
gut nunatsinnut tamarmiusu-
mut assingulluni ineriartor-
nissaa illersugarisarpaat,
aammalumi tamanna pissu-
sissamisoorpoq.
Isorliunerusuni qinikkatut
sullissisussaq isumaqarpu-
nga isorliunerusuni nunaqar-
finnilu pissutsinik ilisimaa-
rinnittuusariaqartoq, peqqu-
tigalugu taakku nalinginnaa-
sumik ulluinnarni atugaat pe-
riarfissarisinnaasaallu pillu-
git illersuisuusartussaamma-
ta, pissutsit piviusut aallaa-
Nunatta ukiut 30-it 40-it ma-
tuma siornatigut ineriartor-
tinneqaleruttorfiani utoqqar-
tagut akiluttorfigisaallutik
sulisinneqarsimasut sooq u-
toqqalineranni akiluttorfi-
geqqissavagut.
Utoqqartatta ullumikkut a-
tugaat sussaanngilluinnartut
isiginngitsuusaarlugillu tu-
saanngitsuusaaginnarsin-
naanngilagut. Utoqqaq aap-
paqarsimaguni aappamisulli
naleqartitaalluni ilanngar-
tuunneqarani tamakkiisumik
utoqqalinersiaqartinneqartari
aqarpoq. Utaqqalinersiuteqa-
lersimasoq sulilu sulerusut-
toq utoqqalinersiutisiaanik i-
lanngartuunnagu utoqqali-
nersiaqartinneqartariaqar-
poq, akissarsiamigummi aki-
leraaqataanermigut nunatta
aningaasaqamiameranut ilu-
aqusersueqataammat. Utoq-
qartatta utoqqalinersiaasa
aaqqiivigineqarnissaannut
danskit naalagaaffiat, utoq-
qartatta akiluttorfigisaallutik
sulisinneqarsimanerannut a-
kisussaaqataasoq akileeqa-
taasariaqarpoq, tamannalu i-
sumaqatigiinniarnikkut a-
nguniartariaqarpoq.
Utoqqartatta utoqqalinersi-
utisiaasa aaqqiiviginissaat u-
kiuni 20-iugallartuni atuut-,
tussanngorlugu aaqqinniar-
neqartariaqarpoq, taamanik-
kummi utoqqalinersiuteqa-
vigalugit.
Assigiimmik akeqartitsi-
nerup peerneqarsinnaanera-
nut sulisoqarnera!
Assigiimmik akeqartitsi-
nerup kingumut qineqqu-
saamermi oqallisaanera nu-
annaarutigaara, kisiannili o-
qaatigerusunnarpoq taamatut
isummersornitsinni uanga
suleqatigiisitaliap sulereer-
nissaa utaqqerusunnginnak-
ku isummernissannut.
Taamatullu oqariatuute-
qaminni peqqutigaara maan-
nakkut assigiimmik akeqar-
titsineq isorliunerusunut a-
tuutsinneqanngereermat assi-
giinngitsutigut, tamannalu i-
sumaqarluinnarpunga isum-
merfigisariaqartoq aaqqivigi-
nissaanut, suleqatigiisitaliap
sulinera utaqqiinnamagu.
Ukiuunerani taamatut ni-
oqqutissat akitsortamerat na-
limmassaanikkut aaqqinne-
qarsinnaapput aaqqittariaqar-
luinnarlutillu, piaartumik i-
nuit nunatsinni atugarisaat
assigiisinniarlugit aaqqiine-
russammat tamanna.
Erseqqissaatigilaarusuppa-
rattaaq Siumut siunertaani i-
laatigut imatut allassimasor-
qarmat, Siumut anguniagaa:
1. Nunatsinni innuttaasut
naligiimmik pineqarnissaat
lemissamut aningaasat toq-
qortikkat (pensionsopspa-
ring) aningaasatigut isumal-
luutinut ilannguttussaassam-
mata.
Timersoqatigiiffiit peqati-
giiffiillu aningaasaqamiame-
rat koruuninik millionilik-
kaanik aningaasaliinikkut!
Nunatsinni timersoqati-
giiffiit akissaliinnaat siunis-
sami unammersuartineqar-
tassanngippata timersoqati-
giiffiit aningaasaqamiamerat
tapiissutaassartut ilanerisigut
aaqqiivigineqartariaqaler-
poq. Nunatsinni timersuutiti-
gut pissartanngomiuttamerit
ilaasa aningaasatigut sipaa-
ruteqamissaq pissutiginerul-
lugu nunatta qeqqani inger-
lanneqartamerat allanngortit-
tariaqalerpoq. Nunatta kuja-
taani, avannaani tunumilu ti-
mersoqatigiiffeqarpoq pis-
sartanngomiunnemut aaqqis-
suussisinnaasunik. Nunatsin-
ni timersomikkut unammer-
suartarnerit timersornerup
soqutigineqarnerulernissaa-
nut aqqutissiuussilluartarput,
taamaattumik unammersuar-
titsisamerit qeqqanut kater-
suutsiinnarnagit siamma-
kaannissaannut pimoorullu-
gu aqqutissiuunneqartaria-
qarpoq, tamannalu pimoorul-
lugu sulissutigineqartariaqar-
poq.
Nunatsinnuinnaq atuuttus-
periarfissaqartinneqarnisaal-
lu.
4. Sumi inunngorsimaneq,
arnaaneq angutaanerluunniit
qanoq ittumilluunniit upperi-
saqameq tunngavigalugit nu-
natsinni inunnik assigiinngi-
sitsisoqanngisaannamissaa.
Tamannalu aallaavigalugu
Siumut siunertaanut naleq-
qutinngilluinnaqqissaarso-
raara inuiaqatigiit assigiin-
ngitsumik maannakkut nioq-
qutissanik peqqinnartunik u-
kiuunerani pisiassaqartitaa-
sarneri ilaatigut atuummat,
soorlu youghurt-i ataaseq
isorliunerusuni pisiarigaanni
nalingata assinganik pinga-
sut-sisamat illoqarfinni angi-
nerusuni pisiarineqarsinnaa-
sartut, aammalu taamatut ip-
put naatitarpassuit.
Qularinngilara inuiaqati-
giit nunatsinni sumiiffinni ta-
mani assigiimmik pineqar-
nissarput kissaatiginartikkaat
pissusissamissoortillugulu,
taamaattumik piaartumik na-
limmassaanikkut tamatuma
aaqqiivigineqarnissaa sulis-
sutigisariaqarluinnartuulluni.
Jens Napatoq
Isorliunerusuni
Siumut sinnerlugu
qinigassanngortittut ilaat
samik aaqqiissuteqassanngi-
lagut, aammali timersortartut
kattuffii aqqutigalugit nunat-
ta nunanut allanut unammi-
sartuisa aningaasatigut ta-
piiffigineqartarnerat koruu-
ninik millionilikkaanik tapii-
nikkut aaqqiivigineqartaria-
qarpoq.
Tamatumani tapiissutigi-
neqartussat nunatsinni soda-
vandit tunisat aqqutigalugit
aaqqiivigineqarsinnaapput.
Assersuut: nunatsinni so-
davandit tunineqartut 1 ko-
ruunimik akitsuusemerisigut
timersornermut aningaasa-
liissutissat qularnaarneqar-
sinnaapput. 1998-imi soda-
vandit tunineqartut 16,5 mil-
lioniusut eqqarsaatigissa-
gaanni timersomermut atu-
gassanngorlugit aningaasa-
liissutigineqartussat 16,5
millioner koruuniusapput.
Tamannali assersuutaanna-
voq.
Ukiumut 2000-inut ikaar-
saarnitsinni timersomikkut
pissartanngomiuttamerit nu-
natsinnut siammakartigit, ali-
annaartussammi nuannisar-
tussallu ikittuinnaanngillat.
Tamakkuupput Atassut tu-
nuliaqutaralugu qinigassan-
ngortinninni pingaartillugit
anguniagassama ilassaat.
Edward Geisler.
Atassut.
Qinersingajalerpugut, ullullu
aggersut qularutissaanngitsu-
mik oqaatsit oqariartuutaasut
nuannersut, isumalluarsaaru-
taasut, neriorsuutaasullu tu-
samaalissavagut.
Kalaallit Nunatsinni ullu-
mimut allaat suli inuutissar-
siutit pingaarnersaraat aali-
sameq. Aalisameq naak uki-
orpassuarni inuutissarsiutini
pingaamersaagaluarluni taa-
maattoq ilaat ukiuni makku-
nanerpiaq aalisariutikillisaa-
nertalimmik ingerlanneqar-
poq. Taama ingerlatsisoqar-
poq, illuatungaatigut oqalun-
niannguaraluarluni aalisar-
neq ineriartortinneqassasoq.
Kalaallit Nunarput tassaa-
voq Nunarsuarmi aalisamik-
kut periarfissarinnerpaanut i-
laasoq, taamaakkaluartorli
periarfissaqalinngisaannarsi
masoq inuiaat allat periarfis-
samigut naligisami aalisar-
nikkut nioqqutissiornerinut
naapertuutikannersumik ni-
oqqutissiulemissaminut.
Taama sanngiitsutut pissu-
seqamermut pissutaasorillu-
innarpara Nunatsinni partiit
aalisamikkut piniarnikkullu
inuutissarsiutit pillugit ersa-
rissumik politikkeqalinngi-
saannarsimaneri.
Aap, saarullik qimaguk-
kallarnikuuvoq, kapisillillu
avatitsinniit tatineqarnerput
pissutigalugu annikitsuinnar-
mik aalisarsinnaalerpagut,
aalisakkalli allat tamassar-
suugaluit.
Norge imartatsinnut assi-
ngusumik imartaqartoq ukiu-
mut 40 milliartit nalinginik
aalisamikkut nioqqutissior-
tarpoq, Nunarpulli 2,5 mili-
aartit missarpiaannaanni ni-
oqqutissiortarluni, ila niki-
nganeq annertoqaaq.
Tassuuna ersarilluinnartu-
mik takusinnaavarput periar-
fissamik atorluarsinnaasara-
luatsinnik qanoq atuilluan-
ngitsigisugut. Tamassa sine-
riassuatta naqqa tamarmi
saattussanik aalavoq, uiluip-
passuit aamma taamaapput.
Eqqusat ila amerlalluinna-
qaat, allallu iluaqutiginia-
raanni atorluarsinnaasorsuit
piginnguaraluarlugit asuli pi-
gaagut atomagillu.
Manna allagarisara politik-
kerinit atuameqaruni qularu-
tissaanngilaq ingasattumik
periarfissarsiomertut oqaati-
giumaneqarsinnaasoq, pi-
ngaartumik politikkerit aali-
sarnikkut misilittagaatsut,
aammalu biologinik upperin-
nippallaarlutillu ataqqinnip-
pallaartut taamaakkumaar-
put.
Ataguli assersuutigilara
saattussanik ukiuni makku-
nani aalisarsinnaatitaanerput
taamaallaat annertussuseqar-
mat 1000 tonsinik marlus-
sunnik, uffali akitsinni naala-
gaaffiit allat 100.000 tonsit
sinnikaallugit imminnut uki-
umut pisassittartut.
Assersuutip taassumaan-
nannguup takutippaa aalisar-
nikkut nioqqutissiomitta an-
nertuumik annertusarsinnaa-
nerigaluanut qanoq immit-
sinnut matusimatigisugut.
Pingaartumik nunatta ku-
jasissuani saarulliup qima-
gukkallamera aalisartunut o-
qimaatsorsiorfioqaaq. Taak-
kununngami taarsiullugit aa-
lisameqarsinnaasorpassuuga
luit anguniagalimmik aali-
samikkut politikkeqanngin-
nitta ukiorpanngortuni maa-
ngaannartittuarmagit, taa-
maattumik aalisamikkut er-
sarilluinnartumik anguniaga-
limmillu siunissami politik-
keqalersariaqarpugut. Angu-
niartariaqalerparput nunatta
malunnarluinnartumik aali-
samikkut piniarnikkullu tu-
nisassiomerata qaffassamis-
saa. Allaat oqarsinnaasaria-
qarpugut nunatsinni pisuus-
sutinik uumassusilinnik nii-
vemikkut ukiumut pissarsia-
risartakkagut, ukiut qulit i-
ngerlaneranni marloriaatin-
ngortariaqarpagut.
Taamaattumik aalisariuti-
killisaanerit unitsinneqartari-
aqarput, taarsiullugulu aali-
sartut nukillaartitaasimaqi-
sut, inuusuillu aalisamermik
periarfissaqammasut periar-
fissikkumallugit politikkik-
kut uummarissaaneqartaria-
qalerpoq, uummarissaaneq
piviusunik tunngavilik, paa-
sisimasalinnillu aqunneqar-
toq atorlugu. Aatsaat taamaa-
liomtta nunatta aningaasarsi-
omera inuussutissarsiomera-
lu ilorraap tungaanut saatis-
sinnaavagut. Qununeq nal-
ominerlu atorfissaqanngillat.
Nikolaj G.
t
Qujassut
Anaanap, ningiutta, ningioqqiitta Frederik-
ke Petersen-ip toqunerani sulisunut, ilisa-
risimasaanut, misiginneqattaasorpassuamut
naasorpassuamullu qujalluta inuulluaqqusi-
vugut.
Pania, emutai, emutaqqiutai ningaavilu
Utoqqalinersiutit
timersomerlu
Nunatta ineriartortinneqarnerani nammattuusimaneq
pissusissamisoortumik akilerneqarli!
ASS./ FOTO-ARKIV: AG