Fréttablaðið - 12.10.2005, Page 36

Ísland er eitt minnsta gjaldmiðlasvæði heims
og því hafa margir spurt sig hvort hagkvæmt
sé að hér sé notaður sérstakur
gjaldmiðill. Helst hefur verið
horft til kosta og galla þess að
ganga inn í myntbandalag Evrópu
(EMU) í því samhengi og taka hér
upp evru sem gjaldmiðil. Þó hægt
sé að taka upp evru einhliða sem
lögeyri á Íslandi án þess að ganga
inn í Evrópusambandið finnst
hagfræðingum sem Markaðurinn
talaði við það óráðlegt og ótrú-
verðug leið. Stofnanaleg aðkoma
íslenskra stjórnvalda að banka-
ráði Seðlabanka Evrópu yrði ekki
fær og Alþingi gæti ekki krafist
ábyrgðar af hendi bankans –
hvort sem hlustað yrði á þær
raddir eða ekki. Af þeim sökum
verður því að ræða um leið aðild
Íslands að Evrópusambandinu í
þessu samhengi, sem er skilyrði
fyrir aðild að myntbandalaginu.
Sú spurning snýr fremur að póli-
tík en hagfræði.
Umræðan um það hvort Ísland
eigi að taka upp evru hefur að mestu leyti
snúist um þrennt.
Í fyrsta lagi er spurt hvort hagsveiflan á
Íslandi sé sambærileg hagsveiflu svokall-
aðra evrulanda. Í því sambandi velta hag-
fræðingar og aðrir fyrir sér hvort vaxta-
stefna Seðlabanka Evrópu muni vera í sam-
ræmi við hagsveifluna á Íslandi. Sem dæmi
eru vextir í dag mjög lágir í Evrópu en háir
á Íslandi. Miðast vaxtastefnan þá oft við
stóru evrulöndin, Frakkland og Þýskaland,
þar sem lágir vextir eiga að ýta undir eftir-
spurn í hagkerfi þessara landa og fleiri.
Þessu er öfugt farið á Íslandi þar sem Seðla-
banki Íslands reynir að draga úr eftirspurn
til að slá á verðbólgu. Eins og staðan er núna
er hagsveiflan því ekki samhverf í þessum
ríkjum.
ATVINNA HANDA ÖLLUM
Jafnframt er spurt um hvort vinnumarkað-
urinn á Íslandi sé nógu sveigjanlegur til að
þola það að sjálfstæðar peningamálaaðgerð-
ir Seðlabankans yrðu engar. Þó markmið
Seðlabankans sé að halda hér verðstöðug-
leika er það mikið kappsmál stjórnmála-
manna að halda atvinnuleysi í algjöru lág-
marki og undir því sem telst æskilegt fyrir
jafnvægi í efnahagslífinu. Meðal annars
sagði Halldór Ásgrímsson forsætisráðherra
í Kastljósi Ríkissjónvarpsins í síðustu viku
að hann væri ekki svo ósáttur við verðbólg-
una því nær allir hefðu vinnu. Það væri það
mikilvægasta í hans huga. Með upptöku evr-
unnar yrði þetta líklega að snúast við því at-
vinnuleysi þyrfti til svo sveigjanleiki launa
yrði tryggður og þau gætu lækkað þegar á
þyrfti að halda. Annars gæti orðið hér svo-
kallað kreppuatvinnuleysi þegar launa-
kröfur eru ekki í samræmi við efnahags-
ástand á hverjum tíma.
Þriðja atriðið sem oft er nefnt í þessu
sambandi er viðskiptakostnaðurinn við að
halda úti sérstökum gjaldmiðli sem Ingi-
björg Sólrún sagði vera eins og hverja aðra
viðskiptahindrun í tilviki krónunnar. Það
tengist líka vaxtamuninum við útlönd. Það
síðarnefnda hefur verið mjög til umfjöllun-
ar meðal starfsfólks fjármálafyrirtækja að
undanförnu þar sem erlendir fjárfestar nýta
sér mikinn vaxtamun til að ávaxta háar fjár-
hæðir á íslenskan mælikvarða. Þessi munur
stafar af því að hér á landi eru vextir háir til
að slá á þenslu en lágir í Evrópu eins og áður
sagði. Hafa verið gefin út skuldabréf erlend-
is í íslenskum krónum fyrir um áttatíu millj-
arða króna. Ekki er enn ljóst hvaða áhrif
þessi útgáfa hefur til lengri tíma á gengi
krónunnar þegar umsvifin í hagkerfinu
minnka og gengið lækkar aftur.
MIÐVIKUDAGUR 12. OKTÓBER 2005 MARKAÐURINN12
Ú T T E K T
Það vakti athygli þegar Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, formaður Samfylkingarinnar, sagði það jafngilda hverri a
halda í íslensku krónuna og rétt væri að taka upp evruna. Ummælin virðast ekki mæta eins harðri andstöðu o
krónunnar, mikill vaxtamunur við útlönd og óstýrilát verðbólga kunna að vera skýringarnar á því að mati Björ
Til þess að fullyrða megi
að Ísland sé hagkvæmt
gjaldmiðlasvæði þarf að
sýna fram á svo að hafið
sé yfir vafa að þjóðhags-
legur ávinningur af sjálf-
stæðri peningastefnu sé
ekki aðeins jákvæður
heldur vegi hann þyngra
en ávinningur þess að
ryðja úr vegi þeirri við-
skiptahindrun sem
óstöðugur gjaldmiðill er,
segir Arnór Sighvatsson,
aðalhagfræðingur
Seðlabanka Íslands.
Krónan er viðskiptahin