Tíminn - 21.08.1975, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 21. ágúst 1975
TÍMINN
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu viö Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðalstræti 7, simi 26500-
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Áskriftargjald kr. 700.00 á mánuði.
Blaðaprent tí.f.
Bati í gjaldeyris-
málum
1 viðtali við Ólaf Jóhannesson viðskiptaráð-
herra, sem birtist i Timanum i dag, kemur fram,
að þróunin i gjaldeyrismálum, það sem af er þessu
ári, er hagstæðari en á sama tima i fyrra. Fyrsti
ársfjórðungurinn var erfiður, en á timabilinu
april-júni batnaði staðan talsvert, og á þvi timabili
voru gjaldeyriskaupin 7,3% meiri en gjaldeyris-
salan. Þegar litið er á sex fyrstu mánuðina, kemur
i ljós, að gjaldeyriskaupin eru 4% meiri i krónum
en á sömu mánuðum i fyrra.
í nýbirtri skýrslu frá Hagstofunni segir, að við-
skiptajöfnuðurinn fyrstu sex mánuði þessa árs
hafi verið óhagstæður um þrettán og hálfan mill-
jarð króna, en hafi ekki verið óhagstæður um
nema sjö og hálfan milljarð króna á sama tíma i
fyrra. í þessu sambandi bendir Ólafur Jóhannes-
son viðskiptaráðherra á, að við samanburð á töl-
um um útflutning og innflutning sé nauðsynlegt að
hafa i huga þær breytingar, sem orðið hafi á gengi
islenzku krónunnar. Ef tölur um útflutning og inn-
flutning fyrstu sex mánuðina 1974 væru færðar til
núverandi gengis, yrði viðskiptajöfnuðurinn fyrir
það timabil óhagstæður um rúma ellefu milljarða
króna, sem væri litt betri útkoma en fyrstu sex
mánuðina á þessu ári.
Þegar þetta dæmi er skoðað, verður einnig að
taka með i reikninginn hinar miklu sveiflur i út-
flutningi áls og innflutningi til álfélagsins. Ef þau
áhrif eru dregin frá heildartölum, yrði viðskipta-
jöfnuðurinn fyrstu sex mánuði ársins 1974 óhag-
stæður um tæpa 13 milljarða króna á núverandi
gengi, en ekki nema um ellefu og hálfan milljarð á
fyrstu sex mánuðum þessa árs. Þetta er einfald-
lega vegna þess, að útflutningur á áli hefur verið
minni það sem af er þessu ári en á sama timabili i
fyrra. Við það bætist, að innflutningur til álfélags-
ins er minni i ár en á samsvarandi timabili i fyrra.
1 viðtalinu við Ólaf Jóhannesson koma fram
ýmsar athyglisverðar tölur um útflutningsvöru-
birgðir. 1 lok júnimánaðar á þessu ári nam verð-
mæti þeirra tæpum 8 milljörðum króna, en á sama
tima i fyrra nam verðmæti þeirra tæpum 8,5 mill-
jörðum, miðað við núverandi gengi. Af þvi sést, að
tiltölulega litil hreyfing hefur orðið. Þó er skipt-
ingin milli vörubirgða ekki hin sama. T.d. eru
birgðir loðnumjöls verulega minni nú en á sama
tima i fyrra, og raunar hefur nú tekizt að selja allt
það loðnumagn, sem til var I birgðum i júnilok.
Hins vegar er iskyggilegt, hversu illa gengur með
sölu á rækju. Birgðir af rækju voru 520 tonn i júní-
lok á þessu ári, að verðmæti 286 milljónir króna, en
hins vegar voru rækjubirgðirnar ekki nema 37
tonn á sama tima i fyrra.
íslendingar eru háðir sveiflum á markaðsverði
útflutningsafurða. Ekki er hægt að tala um, að
hækkanir hafi orðið á útflutningsafurðum okkar
siðustu mánuði. Samt má merkja nokkurn bata i
gjaldeyrismálum okkar. Það er ekki sízt að þakka
aðhaldi i gjaldeyrismálum.
- a.þ.
Spartak Beglof, APN:
Evrópuróðstefnan var
til hags fyrir alla
Ávinningur Rússa ekki meiri en annarra
Rússneskir fjölmiðlar
halda áfram að ræða fram og
aftur um Evrópuráðstefnuna
og árangur hennar. Yfirleitt
eru þessar umræður i
svipuðum tón og eftirfarandi
grein Beglofs.
NIÐURSTOÐUR Evrópu-
ráðstefnunnar i Helsinki eru
með réttu taldar hinn mikil-
verðasti viðburður i sögu al-
þjóðasamskipta um allan
heim. Þær leiða glöggt i ljós,
hve góðum árangri má ná með
sameiginlegu átaki rikja með
mismunandi þjóðfélagsskipu-
lag i þvi að setja fram raun-
hæfa áætlun um aðgerðir til
þess að tryggja varanlegan
frið i álfunni, sem i aldanna
rás hefur verið vettvangur
hinna blóðugustu styrjalda.
Þýðing lokasáttmálans, sem
undirritaður var i Helsinki, er
framar öðru fólgin i þvi', að
þar eru skýrt og greinilega
settar fram meginreglur um
samskipti rikja, reglur sem
sprottnar eru af lærdómi sög-
unnar og sameiginlegri
reynslu sl. þrjátiu ár. Efa-
hyggjumenn og andstæðingar
samkomulagsins tala um að
meginreglurnar séu „orðin
tóm” og „skuldbindi engan”,
en þeim verður aðeins svarað
á einn hátt:
samningur hinna þrjátiu og
fimm rikja er sprottinn af hin-
um raunverulegu kringum-
stæðum, sem þjóðirnar hafa
þegar lifað við.
UNDANFARI Evrópuráð-
stefnunnar eru fjölmargir tvi-
hliða og marghliða millirikja-
samningar, sem gerðir hafa
verið á undanförnum árum.
Nú hefur lagalegt gildi þeirra
verið staðfest enn frekar með
sameiginlegum allsherjar-
samningi. Eins og allir æðstu
menn Evrópurikja sögðu
raunvérulega á ráðstefnunni,
þá er það einmitt þessi sam-
þætting fyrri samninga og
ótviræðar viljayfirlýsingar
þátttakenda i ráðstefnunni,
sem gefur samningnum hið
siðferðislega og pólitiska inni-
hald.
Litum á annan þátt i hinni
sameiginlegu reynslu Evrópu-
rikja, sem nú hefur leitt til
þess,aðsettarhafa verið fram
meginreglur um ný samskipti
þeirra — en það er einn af
uppistöðuþáttunum, sem sé
samvinnan i viðskiptum. Sem
kunnugt er mótaði
Evrópuráðstefnan stefnu og
raunhæfar ráðstafanir í sam-
vinnu á sviði viðskipta,
iðnaðar, landbúnaðar, visinda
og tækni, heilsuverndar, um-
hverfisverndar, o. fl. Þessi á-
ætlun byggist öll á raunveru-
legri reynslu og möguleikum,
sem þegar hafa komið i ljós i
viðskiptum og vísinda- og
tæknisamvinnu milli Austur-
og Vestur-Evrópu, eftir þvi
sem dregið hefur úr viðsjám
og þessi samskipti hafa aukizt
með árunum. Aukin verzlun
milli rikja með mismunandi
þjóðfélagsskipan á árunum
1970-1974, sem hefur i ýmsum
tilfellum tvöfaldazt, þrefald-
azt og jafnvel fjórfaldazt
(milli SSSR og Vestur-Þýzka-
lands), verður engan veginn
kölluð „abstrakt og táknrænt
fyrirbrigði” — eins og gagn-
rýnendur lokasamningsins i
Helsinki kalla hann við hvert
tækifæri, heldur þvert á móti
raunveruleg staðreynd.
Þannig er slökun spennu fylgt
eftir með raunverulegu efnis-
legu inntaki.
Sérkenni Evrópu er einmitt
fiað, að um álfuna liggja
Leonid Brézjnef
helztu vatnaskil andstæðrar
félags- og efnahagslegrar
þjóðfélagsskipunar. Við þess-
ar kringumstæður verður það
sérdeilis þýðingarmikið, að
rikin læri að vinna saman.
Þetta á ekki sizt við um
samskipti i menningarmálum,
menntun upplýsingastreymi
og gagnkvæm kynni
einstaklinga Það var mjög
erfitt og útheimti mikla vinnu
og nákvæmni af þátttakendum
I Evrópuráðstefnunni að setja
fram reglur um samskipti á
þessum sviðum, þar sem
diplómatar glimdu i fyrsta
sinn við það á alþjóðavett-
vangi að samhæfa og sam-
ræma ýmis mál, sem varða
beinlinis innanlands lifshætti
þrjátiu og fimm þjóða.
VIÐ ÞÆR AÐSTÆÐUR,
þegar slaknar á spennu,
skapast möguleikar til sam-
vinnu á sviðum, sem óhugs-
andi var á árum „kalda
striðsins”, en kjarni málsins
er einmitt sá, að allar
ráðstafanir verða að þjóna þvi
markmiði að efla frið og
treysta gagnkvæmt trúnaðar-
traust. Þess vegna hlýtur það
að vekja undrun að heyra enn
þann dag i dag enduróma frá
dögum „kalda striðsins”
staðhæfingar þeirra, sem leit-
ast við að túlka samkomulagið
varðandi aukin samskipti að-
eins sem „skilyrði”, og að það
sé aðeins „skylda hinna
sósialisku rikja að uppfylla
þau.” Niðurstöður ráðstefn-
unnar á þessu sviði eru alveg
jafn skuldbindandi fyrir alla
þátttakendur, svó sem niður-
stöður á öðrum sviðum. Og
það þýðir, að öll þrjátíu og
fimm þátttökurikin bera sömu
ábyrgð á því, að hinir nýju
möguleikar, sem nú hafa
opnazt á gagnkvæmum sam-
skiptum, þjóni gagnkvæmum
skilningi milli þjóða,
árangursrikari og skynsam-
legri hagnýtingu andlegra og
menningarlegra verðmæta,
sem þær búa yfir.
Þeir, sem ennþá halda
áfram að tala um „einhliða á-
vinning” Sovétrikjanna og
annarra sósialískra rikja af
ráðstefnunni, eru ekki aðeins
viðs fjarri sannleikanum,
heldur standa beinlinis gegn
vilja milljóna óbreyttra
Evrópubúa. Það er óhugsandi
að þjóðirriar i Vestur-Evrópu
meti rétt sinn til friðar minna
en þjóðirnar i austurhluta álf-
unnar. Og jafn fráleitt er að
hugsa sér, að annar hluti
Evrópu haldi áfram að lifa i
heimi raunveruleikans, en
hinn i heimi tálsýna.
L. Brézjnef lagði einmitt
áherzlu á það í ræðu sinni i
Helsinki, að samningurinn
væri árangur af vandlega
samþættu jafnræði hagsmuna
allra þátttökurikja. Og þess
vegna verður að framkvæma
hann með itrustu varfærni.
ÞESSI athugasemd er vel
þess virði, að þeir aðilar á
Vestur-löndum, sem enn eru
bundnir i fjötra fortiðarinnar
og kalda striðsins, leggi við
hlustir. Þessir aðilar leitast nú
við að túlka lokaniðurstöður
ráðstefnunnar sem „samning
til staðfestingar á þvi, að
Sovétrikin hafi unnið sigur i
heimsstyrjöldinni siðari og
náð undirtökum i þróun mála
eftir strið — en Vesturlönd
hafi endanlega lotið i lægra
haldi”. Með svona „rök-
semdafærslu” er auðvelt að
komast að þeirri niðurstöðu,
að það hafi alls ekki verið
fasisminn, sem var aðalóvin-
urinn i heimssty rjöldinni
siþari, að „hin vestrænu
lýðræðisriki” hafi ekki valið
sér „rétta” bandamanninn, og
loks að lif 50 milljón manna
hafi verið einskis vert gjald
fyrir hinn sameiginlega sigur!
Niðurstöður ráðstefnunnar
upphefja ekki andstæður i
hugmyndafræði og þjóðfélags-
Framhald á 15. siðu.