Tíminn - 21.08.1975, Blaðsíða 9

TÍMINN
Fimmtudagur 21. ágúst 1975
Fimmtudagur 21. ágúst 1975
TÍMINN
9
Jónas Halldórsson
Haukur Halldórsson

■
Tíminn heimsækir Sveinbjarnargerði á Svalbarðsströnd
. ■

EITT NYTIZKULEGASTA
BÚ NORÐAN HEIÐA
Ungar hjá Fjöreggi
ASK-Akureyri. A Svalbarðs-
strönd við Eyjafjörð eru, eins og
kunnugt er, margar af beztu bú-
jörðum landsins. Eða hver hefur
ekki heyrt að það „drjúpi smjör
af hverju strái” I Eyjafirði. A
Svalbarðseyrinni sjálfri er kaup-
félag, en nokkru ofar kirkjustað-
urinn Svalbarð, sem var og er
gamalt höfuöból. Fæðingarstaður
Bólu-Hjálmars, Ilallandi, er svo
innst á Svalbarðsströnd.
En það var ekki ætlunin að telja
upp einhverja runu af bæjarnöfn-
um, heidur að kynna fyrir lesand-
anum eitt nýtizkulegasta bú norð_-
an heiða. Það er Sveinbjarnar-
gerði á Svalbarðsströnd, en þar
búa þeir bræðurnir Jónas og
Haukur Halldórssynir. Það
myndi ef til vill hljóma kunnug-
legar ef nefnd væri í sömu and-
ránni alifuglabúið Fjöregg, en I
Sveinbjarnargerði fer starfsemi
þess fram undir stjórn Jónasar.
Eina klukkustund
að gefa 160 skepnum
Viö hliðina á nýbyggðu fjósi i
Sveinbjarnargerðj, hitti TÍMINN
Hauk Halldórsson, og við spurð-
um hann fyrst hvenær lokið hefði
verið v'ð fjósbygginguna.
— Það var byrjað á þvl — auk
hlöðunnar — vorið 1973, en skepn-
ur voru fluttar hingað I april á
siðastliðnu ári.
— Fjósið og hlaðan eru á ýmsan
hátt frábrugðin þvi,sem venja er
til?
— Já það má segja það. 1 hlöð-
unni eru svonefndar flatgryfjur
fyrir vothey, þurrhey og graskök-
ur. Gryfjurnar eru þrjár talsins,
30 metra langar og 6 metra breið-
ar, og koma meðal annars i stað
súrheysturnanna, sem algengast-
ir eru, en I tvær af gryf junum set
ég vothey. Gryfjurnar auövelda
mjög mikið alla vinnu og gera það
að verkum, að möguleiki er á að
nota vélar við fóðrunina. En hing-
að til hefur það staðið aukinni
votheysverkun nokkuð fyrir
þrifum, að vélvæðing við gjöf á
votheyi hefur verið litil og likam-
leg vinna mikil. 1 þessari hlöðu
notum við til dæmis traktor við að
taka votheyið úr stæðunum, en
hann er með sérstaka skurðar-
hnifa að aftan, og skera þeir einn
rúmmetra i hvert skipti. Siöan er
ekið inn i fjós og þar dreift úr hey-
inu, en það tekur okkur um eina
klukkustund að gefa 160 skepn-
um, eins og voru hér á fóðrum
siðastliðinn vetur. Reyndar má
segja, að á allan hátt hafi verið
reynt að gera líkamlega vinnu
eins litla og möguleiki var á,
strax og farið var að hugsa fyrir
byggingunni.
— Hvernig er skiptingin milli
einstakra tegunda af heyi ef svo
mætti segja?
— í sumar reikna ég með aö
taka um þaðbil 40% i vothey, 25%
I graskökur og afganginn þurrka
ég á gamla mátann. Sem sagt, ég
reyni að vera eins óháður veðri og
nokkur kostur er. Samtals verða
þetta um 3.500 til 4.000 hestar. —
Óneitanlega er það kostur, að
geta þjappað svona saman fóður-
einingunum, og koma þvi fleiri
fóðureiningum I skepnurnar og
spara á þann hátt meðal annars
innflutt kjarnfóður, en vothey og
ekki sizt graskökurnar eru mun
rikari af fóðureiningum, en þurrt
hey sé miðað við rúmmetra.
— Þú talar um graskökur, er
ekki frekar litið um að bændur
notfæri sér þá kosti, sem þær
virðast hafa?
— Jú ég held að mér sé óhætt að
fullyrða það. Notkun á slikum
heykökum gerir það mögulegt
fyrir bændur að vera enn óháðari
veðri og vindum, en framleiðslan
fer þannig fram, að heyið er tekið
hrátt af túninu og hitað, og siðan
pressað i þar til gerðri vél. Þá er
ekkert annað eftir en að aka þvi i
hlöðu. Hins vegar er sá galli á
gjöf Njarðar, að olia er notuð viö
hitunina, sem nú upp á siðkastið
gerir framleiðsluna fjárhagslega
óhagkvæmari en áður var. Það
væri i þvi sambandi gott að það
kæmi fram, að rangt var hjá út-
varpinu, að við hér á Svalbarðs-
strönd notuðum svartolíu á véla-
samstæður, — hið rétta er að á-
hugi var á þvi, en engin fyrir-
greiðsla fékkst hjá stjórnarvöld-
um. Það hefur aftur á móti veriö
reiknaö út, að kostnaður við I-
setningu svartoliukerfis myndi
borga sig á einni vertið. Ég á til
dæmis ekki von á þvi að taka
meira en 75 tonn af graskökum i
ár, en það er mun minna en á sið-
astliðnu ári og bein afleiðing af
hækkuðu oliuverði. Til frekari
samanburðar má geta þess, að i
fyrra voru framleidd um 400 tonn
af kokum, en fyrirsjáanlegt er að
það verði um 100 tonnum minna i
ár.
— Hefur ekki verið rætt um að
nota þá rafmagn við vélasam-
stæðuna?
— Um það hefur verið rætt, þvi
rafmagn væri það lang hagstæð-
asta, ekki bara fyrir okkur heldur
og fyrir þjóðarbúið. En það er
ekki möguleiki fyrir eigendurna,
sem eru fimm bændur, að kaupa
rafmagnið á þvi verði, sem það
býðst i dag, nema þá á einhverju
stóriðju- eða Straumsvikurveröi.
Hins vegar er það skoðun min, að
væri skilningur fyrir hendi hjá
viðkomandi ráðamönnum, væri
hægt að fá rafmagn á ódýru verði
yfir sumarmánuðina þegar þörfin
til húsahitunar er litil.
Sérstakt mjaltafjós
— En hvað um fjósið, er það ekki
einnig frábrugðið hefðbundnum
byggingum?
— í fjósinu er sérstakt mjalta-
fjós, og er það eitt út af fyrir sig
mjög þægilegt, fjósið er fjórstætt
og eru 24 kýr i hverri röð. Þær eru
bundnar þannig, að mjaltamað-
urinn opnar frá á einum stað, og
ganga kýrnar siðan I mjaltafjós-
ið. Meðan á mjöltun stendur, þá
tekur mjaltamaðurinn i sérstaka
snúru og gefur kúnni i fat sem
stendur fyrir framan hana, þann-
ig getur hann mismunað þeim
eftir nythæð. Þegar mjöltun er
lokið heldur kýrin áfram inn fjós-
ið og rambar á sina röð i bás er
lokar hana sjálfkrafa inni. Við
mjöltunina er notað svokallað
kútakerfi, en aðalkosturinn viö
það er að mjaltamaöurinn sér
alltaf nyt hverrar skepnu, og
mjög auðvelt er að taka fitupruf-
ur. Nú er ég meö þetta 85—90
mjólkandi kýr og það má segja,
að það taki 2 1/2 klukkustund að
mjólka þær á morgnana, og eitt-
hvað skemmri tima á kvöldin. Við
vinnu i fjósinu er svo einn fast-
ráðinn maður, en yfirleitt erum
við tveir sem störfum þar.
— Hver var svo kostnaðurinn
við bygginguna?
— Hann varð um það bil 20 mill-
jónir, en ég tel að þeim peningum
hafi verið vel varið eins og
reynslan hefur sýnt.
— Að lokum Haukur, hvernig
eru heyskaparhorfur i sumar?
— Þær eru sæmilegar, fleátir
eru langt kómnir með að heyja,
en gras er misjafnt að gæðum,
eftir þvi hve snemma menn byrj-
uðu. Að visu er uppskera heldur
lélegri en i fyrra, en miðað við
aðra landshluta held ég að við
bændur við Eyjafjörð getum ver-
ið mjög ánægðir með okkar hlut-
skipti.
Þrjátiu þúsund stykki
á ýmsum aldri
Þá ræddi TIMINN við Jónas
Halldórsson, en eins og fyrr sagði
þá er hann forstjóri FJÖREGGS.
— Hver er meðalframleiðslan
hjá Fjöreggi?
— Ætli það láti ekki nærri, að
slátrað sé um 3000 kjúklinguni á
viku, af heildarfjöldanum, sem er
rétt um þrjátiu þúsund lifandi
hausar á öllum aldri.
— Hefur þú marga starfsmenn
við búið?
— Hér heima erum við 3, sem
störfum við kjúklingabúið, en viö
sláturhúsið eru þetta 6—7 manns
þrjá daga I viku. Sláturhúsið er
aftur á móti niður á Svalbarðs-
eyri, en þar leigi ég aðstöðu af
kaupfélaginu.
— Er næg eftirspurn eftir fram-
leiðslunni?
— Það er ákaflega misjafnt og
veltur á ýmsu með eftirspurnina.
Þessa stundina er hún næg og
markaðurinn biður um meira, en
til dæmis I fyrra kom afturkippur
i framleiðsluna, er skapaðist
vegna niðurgreiðslna rikisins.
Það hefur jafnað sig og eftirspurn
er orðin eðlileg á ný. Hins vegar
háir þaö mjög framleiðslunni, aö
ekki er möguleiki á að gera nein-
ar áætlanir, þvi rikið getur kippt
fótunum undan þessari búgrein
með þvi einfaldlega að auka nið-
urgreiðslur á öðrum búvörum, en
kjúklingaframleiðendur njóta
ekki niðurgreiðslna af neinu tagi.
— Finnst þér ekki kjúklinga-
framleiðendur ættu að njóta
sama niðurgreiðslukerfis og t.d.
kvikfjárræktunarbændur?
— Nei, ég get vel sætt mig við
Framhald á bls. 15.
Texti og myndir: Áskell Þórisson
1 fjósinu
Graskökuverksmiöjan
[ % m ^ J|j Jg
iffti:á
Stofninn hjá Fjöreggi
Graskökur i hlöðu.