Tíminn - 21.08.1975, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 21. ágúst 1.975
TÍMINN
13
Tannbroddar —
Gostönn —
Gaddur
Guömundur P. Asmundsson
frá Krossi skrifar:
„I fyrsta ritsins „Hesturinn
okkarr’” i ár 1975, á bls. 33 má
lesa „Spurðu dýralækninn” Pál
A. Pálsson, Keldum. 1. spurn-
ing: Hver eru helztu einkenni
tannbrodda i hrossum, og
hvernig má lækna þann kvilla?
Svar: Tanngallar eru ekki mjög
fátiðir i islenzkum hrossum.
Eftir öskufall af völdum eldgosa
ber alltaf mikið á tannskemmd-
um i ungum hrossum, sem beitt
hefur verið á öskumengað land..
Tannskemmdir af þessu tagi
fylgja hrossum ævilangt og eru
nefndar gostönn bg gaddur.
Algengasti tanngalli i hross-
um hér á landi, eru sennilega
svonefndir tannbroddar, sem
myndast á brúnum jaxlanna,
einkum á fullorðnum hestum.
begar tyggihreyfingar hestsins
eru ófullkomnar slitna jaxlarnir
ekki eða litið á brúnunum, i efri
kjálka a ytri brún, i neðri kjálka
á innri brún, og myndast þá
hvassir broddar, sem særa
tungu og kinnar.
Afleiðingin er sú, að hesturinn
veigrar sér við að éta af fullum
krafti, en étur dræmt, og er
lengi að ljúka við fóðrið úr
jötunni, eða leifir af fóðrinu. Sé
honum gefið korn, dettur sumt
af þvi út úr honum meðan hann
tyggur það, og oft slefar hestur
með tannbrodda óeðlilega mikiö
i jötuna „bleyta fóðrið”
(tilvitnun lýkur)
Við þetta vakna spurningar.
Kemúrþetta misslit jaxla hvergi
fyrir nema á öskufallssvæðum,
og að þeim nýafstöðnum? Eru
til sannindasvör við þessu? Eru
likur til annarra ábendinga? Til
dæmis erfðalög ættkvislanna,
svo sem höfuðbeinabygging?
En jaxlar eru nátengdir þeim
hluti þeirra, afstaða þeirra
hvers til annars, niður úr
efrigóm, tel jaxlana uppúr
neðrigróm, það má varla muna
broti úr millimetra svo missliti
geti valdið.
Um tannbrodda, gostönn og
gadd i hrossum hefur undir-
ritaður ekki reynslu að nokkru
nemi. Lýsing, sem heyrzt hefur
og lesa má, i tilvitnaðri grein,
má taka sem skyldleika við það
sem nefnt er gaddur i sauðfé
okkar, og sagt að sé af ösku og
öðru er dreifist frá eldfjöllum,
eða dreifist vitt yfir bithaga
með veðrum og vindum.
t máli okkar tslendinga eru
ýmis orðatilbrygði (ábending-
ar), svo sem „ekki er allt sem
sýnist,” „þögn er sama og
samþykki”, „að hafa barn til
blóra, og kenna þvi um”.
Gaddur i sauðfé okkar er ekki
af gosefnum eldfjallanna ein-
vörðungu, heldur er þar um erfð
að ræða. Erfð má bæði magna
og minnka, ef foreldrarnir eiga
eitthvað sameiginlegt i lit, vexti
hreyfingum, erfir afkvæmið
það, oftast glöggt. Ef ekki, þá
dulið vegna annarra erfða ætt-
anna. Þetta gildir um skinn
kindarinnar og allt innan þess,
þar með talið höfuðbeina-
byggingu, tennur og jaxlar.
Misslit jaxla sauðkindarinnar,
stafar af misstæði eða mis-
þroska jaxlanna i munni
kindarinnar. Oft ber mest á
þessu að augntannajaxl (er ég
kalla) i efri góm, er þykkari en
mótbróðir hans i neðri gróm.
Kindur með slika jaxlbyggingu
fá alltaf misslit jaxla áður en
þær ná umtalsverðum aldri.
Hitt er svo rétt, að sanddust i
högum eða heyjum, flýtir fyrir
missliti svo kindur verða ekki
ásetningshæfar, dauðadæmdar
af gaddi, ungar (6-8 ára).
Sagnir mætra manna liðinna
kynslóða, er urðu fyrir jaxl-
skemmdum á bufé, eftir eld-
stöðvaspýju á ' bithaga
fénaðarins og/eða heyöflunar-
svæði. Þeir sáu breytingarnar á
jöxlum, þegar þeir borðuðu af
sviðnum hausum felldra kinda,
eða fundu þá holdfletta i hög-
um, (beinagrindur) En gættu
ekki að jöxlum lifandi kinda á
sama aldrei, er ekkert bar á, þó
hefðu sömu haga og hey, né litu
til erfiöa. Okkar • kynslóð tók
þetta sem sannindi án allrar at-
hygli.
Það er óumdeilanlegt að búfé
okkar hefur orðið fyrir miklum
breytingum á siðari ára;-
tugum. Tilbreytnisþrá og
auraþorsti getur verið annað en
verðmætisauki og þjóðhollusta
til ófæddra kynslóða landsins.
Ekki er efandi að menn vilja
gjöra allt sem bezt til hagsbota
ókomnum kynslóðum landsins.
Frumbyggjar forfeðra okkar
höfðu framfæri sitt af búfé.
Hross sem farartæki, m m.naut-
gripi, sauð- og geitfé, sem
matar og fatnaðargjafa, Ekki
gátu þeir náð fiski úr sjó til
matarauka, hvað þá til
viðskipta, án búfjármiðlunar.
Ef við viljum ekki vera ætt-
lerar, er okkur skylt að vernda
það sem eftir er af þessum ætt-
stofnum. Varla er rétt að kenna
yðraþrumu eldfjallanna um
gadd i sauðfé, né tannbrodda i
hrossum, né annað misstæði i
jöxlum. Ætterni veldur meiru
Ef einhver les framanskráð,
en er svo þjóðhollur að efast, —
vilji það sem sannara er — hver
sem er, ættu að festa skoðanir
sinar á blað til birtingar, það
gæti skapað þjóðholla þekkingu,
af henni er aldrei of mikið.”
Við minhisvarða
Bólu-Hjálmars.
Foröum kólu fyrirheit,
fauk úr skjóli vonin.
Hjálmars Bólu litlu leit,
langt að drjóli kominn.
Kristinn Magnússon.
O Grundartangi
Landssamband Vörubilstjóra og
svo málmiðnaðarmenn. Hefðu
þessir aöilar veriö að biða þess að
ná fundi forráðamanna Málm-
blendiverksmiðjunnar, sem hefðu
verið erlendis. Væri nú boðaður
fundur á fimmtudagsmorgun i
þeirri von, að úrbætur gætu feng-
izt á þessum málum og það fljót-
lega. Annars væri ekki um neitt
annað aö gera en taka ákvörðun
um hvort boöa skal til verkfalls
eða ekki.
— Og sú ákvörðun verður ekki
dregin fram yfir helgi, sagði Skúli
að lokum.
FRAM OG
VÍKINGUR
— í úrslitum
Vfkingar og Framarar mætast i
úrslitaleiknum i islandsmótinu i
handknattleik utanhúss, sem fer
fram við Mýrarhúsaskólann á
Seltjarnarnesi I kvöld kl. 7.
O íþróttir
JónDiðriksson, tsl. 1:55.6
Július Hjörleifss. ísl. 1:59.9
Spjótkast: m
óskar Jakobsson, Isl. 75.68
C. Harrison, Skotland 65.36
D. Birkmyre, Skotland 61.58
Snorri Jóelsson, Isl. 60.10
5000 m hlaup: mfn.
J. Dingwall, Skotland 15:02.3
J. Brown, Skotland 15:02.3
Sigfús Jónsson, Isl. 15:25.9
Gunnar Jóakimss. Isl. 15:37.6
3000 m hindrunarhlaup: mfn.
I. Gilmour, Skotland 9:01.6
Agúst Asgeirsson, Isl. 9:10.2
J. Evans.Skotland 9:12.5
g. Sigurðss. ísl. 10:00.2
”ta"garstökk: m
N. Donachie, Skotland 4.20
Elias Sveinsson, ísl. 4.20
Valbjörn Þorlákss. tsl. 3.70
D.Martin.Skotland 3.00
Þrístökk: m
W.Clark.Skotland 15.22
(vindur 2.0)
Friörik Þ. Óskarss. Isl. 14.98
(vindur 0.0)
P. D. Knowles, Skotland 14.30
(vindur 0.0)
Pétur Pétursson, Isl. 13.58
(vindur 0.0)
Slfeggjukast: m
T. Campell, Skotland 55.78
Erl. Valdimarsson, Isl. 55.10
Þórður B. Siguröss. Isl. 44.00
W. Gentleman, Skotland 43.8R
4x400 mhlaup: min.
SveitSkotlands 3:20.0
Sveit Isiands 3:23.4

BÍLALEIGAN
BRAUTABHOLTI 4, SfMAR: 28340-37199
Ford Bronco
Land/Rover
Range/Rover
Blazer
VW-sendi’biiar
VW-fólksbilar
Datsun-fólks-
bilar
AAest selda
sláttu
þyrlan
i Evrópu
Tvær stæröir: T,35 og 1,65 m — AAeiri sláttuhraði engar
tafir — Aðeins 4/6 hnitar auðveld hnífaskipting — AAest
reynzla í smíði sláttubyrla — Islenzk eigendahandbók
slóttuþyrlu
STORLÆKKAÐ VERÐ
4 stærðir — Vinnslubreidd 2,6 til 6,7 m — Geysileg f latar-
af köst — Nýjar og sterkari vélar — AAest selda búvélin á
islandi — Eigendahandbók á íslenzku.
Islandsaften i Nordens hus
Torsdag den 21. august kl. 20:30
Forfatteren SIGURÐUR A. MAGNÚSSON
causerer (pa svensk) om moderne islandsk
litteratur.
Kl. 22:00 Filmen ISLANDS TRE ANSIGT-
ER (med norsk tale).
Den danske kunstner ALFHILD RAM-
BÖLL har netop abnet en udstilling af
billeder i stof i foyeren.
Udstillingen HÚSVERND (Bevaring af
bygninger) er aben i udstillingslokalerne i
kælderen.
Kafeteriaet og biblioteket er abne.
VELKOMMEN!
NORRÆNA
HÚSIÐ
AUGLÝSIÐ í TÍAAANUAA
UMBOÐIÐ hf.
Hefur til sölumeðferðar
skuttogara frá einni
þekktustu skipasmíðastöð
í Noregi — til
afhendingar strax
Útgerðarmenn - skipstjórar
Skuttogari
SÖLUAAÖGULEIKAR Á ELDRA
SKIPI í ÞESSU SAMBANDI
Upplýsingar
á skrifstofunni
Klapparstíg 29,
3. hæð,
Sími 28450.
Skipasmíðastöðin hefur kaupanda að fiskiskipi ca. 80-110 feta, ekki eldra en 7 óra