Tíminn - 23.08.1975, Blaðsíða 9

Laugardagur 23. ágúst 1975
TÍMINN
9
undirritaður sér þó skylt að gera
lesendum blaðsins grein fyrir ör-
fáum atriðum.
1. í iðnrekstri og markaðsmál-
um iðnaðar er útflutningur og
þjónusta við erlenda markaði al-
mennt talið flóknasta verkefnið.
Þróun flestra iðngreina er sú, að
hafin er frámleiðsla, sem miðuð
er við þarfir heimamarkaðar, þar
sem framleiðslan þróast i sam-
ræmi við þarfir og óskir neyt-
enda. Þaðer ekki fyrr en ákveðnu
stigi er náð, að atvinnurekandi
fer að þreifa sig áfram með um-
framgetu sina á erlendum mörk-
uðum, og liður þá oft langur timi
áður en fótfestu er náð. Þessu er
varla til að dreifa i uppbyggingu
islenzks iðnaðar (þótt islenzki
lagmetisiðnaðurinn byggi að ein-
hverju leyti á heimamarkaði).
Islenzka verksmiðjan verður að
glima við það verkefni að byggja
upp iðnað og framleiða fyrir
markað, sem hún fjarlægðarinn-
ar vegna hefur ónóga snertingu
við og oft takmarkaða þekkingu
á. Þetta er einn aðalvandinn, sem
islenzkur útflutningsiðnaður á við
að etja og sést það bezt á þvi, að
þar sem visir er að stóriðju, er
ætið höfð samvinna við erlenda
dreifingaraðila. Með þetta i huga
langar mig til að gera stutta grein
fyrir söluárangri S.L. og þeim
ytri aðstæðum, sem hún hefir
starfað við.
ursson á við, er hann segir: ,,S.L.
hefir engin ný markaðslönd fund-
ið fyrir lagmeti” (nema hann
meini að við eigum að senda Liv-
ingstone út til nýrra landfunda!)
Hvað varðar val okkar á um-
boðsmönnum eða samstarfs-
mönnum á hinum erlendu mörk-
uðum, verður að játa, að mis-
munandi vel hefir til tekizt. Það
eitt að byggja upp traust umboðs-
mannakerfi eða annað form, sem
valið er i samstarfi við hina er-
lendu aðila er mikið verkefni.
Reynslan sýnir, að það er margra
ára starf, þar til bezta lausn er
fundin. Sú hefir einnig orðið raun-
in á hjá öðrum útflytjendum. Við
raunsætt mat verður einnig að
viðurkenna, að núverandi sam-
keppnisgeta iðnaðarins gerir
hann ekki eftirsóknarverðan
samstarfsaðila i augum erlendra
umboðsmanna.
2. Vegna athugasemdar i grein
Páls Péturssonar, tel ég rétt að
gera lftilsháttar grein fyrir stöðu
okkar á Bandarikjamarkaði.
I marzmánuði 1974 kom fyrir-
tæki í New York að máli við S.L.
og bauðst til að taka að sér dreif-
ingu á islenzku lagmeti. Þegar
þetta gerðist höfðu fulltrúar S.L.
átt viðræður við ýmsa aðila i
Bandarikjunum um dreifingu á
lagmeti, án þess að fá viðunandi
undirtektir. S.L. svaraði þessari
málaleitan á þann veg, að hún
Útflutningstafla (Verömæti i 1000 kr.):
Ár Kapitalisk Aukn. % Meðalgengi Sósialisk Verðmæti
lönd 1971 = 100% á US $ lönd Isl. kr.
1971 111.744,0 65.510,0 177.254,0 87,61 100%
1972 45.295,3 184.482,0 229.777,3 87,37 130%
1973 177.643,6 115.856,4 293,500,0 89.67 166%
1974 395.783,3 95.016,8 490.800,0 99,84 243%
Lifur skorin niður
(Hér er ekki tekinn með út-
flutningur i tonnum, þar sem
breytingar á samsetningu út-
flutningsins gefa ekki rétta mynd
af magnbreytingum). Árið 1971
var litill útflutningur á lagmeti til
V-Evrópu, Japan og Bandarikj-
anna að undanskildum sildarflök-
um til Bandarikjanna, sem Norð-
urstjarnan framleiddi fyrir
norska fyrirtækið Christian Bjell-
and, en það nam helmingi af út-
flutningi ársins til þeirra landa.
Segja má að árið 1973, fyrsta
heila starfsár S.L., hafi verið
hagkvæmt viðskiptaár. Á þvi ári
og framan af árinu 1974 náði S.L.
mjög góðum söluárangri með
stórum sölusamningum i Japan,
Bretlandi, Frakklandi og Italiu.
Einnig seldist mikið til Banda-
rikjanna, en að þvi verður vikið
sérstaklega. S.L. lagði sérstaka
rækt við viðskipti i þessum lönd-
um, einkum i V-Evrópu og i
Bandarikjunum.
Þó sagt sé, að allir timar séu
hinir siðustu og verstu, má full-
yrða að ýmis ytri skilyrði hafi
siðan verið óvenju óhagstæð og
hamlaðmjög sölustarfinu og leyfi
ég mér að nefna eftirfarandi at-
riði:
— sildveiðibannið takmarkaði
magn þeirrar vöru, sem var
uppistaðan i viðskiptum við
Sovétrikin.
— Oliukreppan og i kjölfar henn-
ar efnahagskreppan lokaði
sem næst fyrir allan innflutn-
ing til Japan. Af sömu
ástæðum voru sett innflutn-
ingshöft og verðstöðvun i
ýmsum viðskiptalöndum, t.d.
á ítaliu, i Finnlandi og Grikk-
landi.
— Hin almenna efnahagskreppa
hefir haft miklu alvarlegri
áhrif á smásölu neyzluvarn-
ings i Bandarikjunum en
menn almennt gera sér ljóst.
Kemur þetta ekki sizt fram
hjá norsku niðursuðuverk-
smiðjunum. Þar hefir útflutn-
ingur dregizt saman sem
nemur 52% það sem af er
þessu ári og eru einungis
starfræktar 25 niðursuðuverk-
smiðjur og flestar tímabund-
ið, á móti 36 verksmiðjum,
sem starfræktar voru i fyrra.
— .Háir tollar i Efnahagsbanda-
lagslöndunum samfara
stækkun bandalagsins (Bret-
land og Danmörk), sem ásamt
sérsamningum keppinauta
okkar um stiglækkandi tolla
hafa svo gott sem dæmt is-
lenzkt lagmeti úr leik á mörk-
uðum Evrópu.
I ljósi ofangreindra staðreynda
er erfitt að skilja hvað Páll Pét-
væri reiðubúin til samstarfs, ef
viðkomandi aðilar tryggðu lág-
markskaup á lagmeti á árinu 1974
og næstu árum. Samningur var
undirritaður og var hann laga-
lega bundinn þvi lágmarksmagni,
sem tiltekið var i samningnum.
S.L. hafði kynnt sér, að fyrirtæki,
þetta var ekki sérhæft i niður-
suðuvörum, en var með umfangs-
mikil viðskipti i ýmsum öðrum
sjávarafurðum. Árið 1974 keypti
fyrirtækið lagmeti fyrir u.þ.b. 150
milljónir króna á þágildandi
markaðsverði og var varan að
fullu greidd, áður en hún var send
úr landi. Hér var um miklar sölur
að ræða, sem skapaði þónokkur
verkefni fyrir verksmiðjurnar.
Fyrirtæki þetta náði ekki tökum á
sölunni og dreifingunni og er þvi
meirihluti vörunnar óseldur i
Bandarikjunum. Astæðuna er
erfitt að skýra, en hún liggur m.a.
i hinni almennu efnahagskreppu,
sem herjar i Bandarikjunum, og
mistökum kaupanda i markaðs-
setningu vörunnar. En birgðir
þessar hafa gert S.L. mjög erfitt
fyrir um alla sölu og starfsemi á
Bandarikjamarkaði á þessu ári.
Hvað hefur áunnizt?
Þótt erfitt sé að benda á aðra
afmarkaða áfanga i starfi S.L. til
sönnunar þeim árangri, sem
náðst hefir, en aukna §ölu sam-
kvæmt markaðsskýrslum, er
augljóst að mikið starf hefir veriö
unnið fyrir framtiðina. Meiri
bjartsýni rikir nú meðal fram-
leiðenda en áður var og a.m.k. 4
verksmiðjur vinna nú að upp-
byggingu og endurbótum. Þá er
einnig hafin framleiðsla á ýmsum
nýjum vörutegundum, en vöru-
þróun á vegum S.L. hefir áður
verið kynnt i fjölmiðlum. Sam-
staða og eining rikir meðal fram-
Á það hefir oft verið bent, að
sjávarafli landsmanna verði vart
aukinn frá þvi, sem nú er. öllum
ætti þvi að vera ljóst mikilvægi
aukinnar verðmætasköpunar að
tilstuðlan nýrra greina i full-
vinnslu sjávarafla i islenzkum
lagmetisiðnaði. Lagmetisiðnað-
urinn er nú á timamótum þar sem
ný tækni i umbúðum, neyzluvenj-
ur og kröfur neytenda móta þró-
unina. En það er einmitt réttur
timi til að hefja uppbyggingu
iðnaðarins, ef Islendingar ætla
sér i framtiðinni að halda sæti
sinu sem forystuþjóð i matvæla-
framleiðslu.
leiðenda um samtök þeirra. Við
höfum þá trú, að efnahagskrepp-
unni muni brátt linna og sam-
komulag nást um tolla i Evrópu
og er þó iðnaðurinn betur i stakk
búinn til nýrrar sóknar en áður
var.
ICEL4ND
LWSTERS
ICEL4ND
MatERS
PACKtC! FOK
iCtíAHQ 'WATEHS CK>np
HEYKiíAVHt- tCtlAfW
&E IÖHT3K02.
skr amcj
ICEUND
mnus
ICEL4ND
MÆTERS
MACJÍIN#í>f.K)s*«
0 ICELAND
M«TERS 1 llj

Umbúöir, sem fslenzk framleiösla er sett f.