Tíminn - 19.09.1975, Side 8
8
TÍMINN
Föstudagur 19. september 1975.
Ingólfur Davíðsson
Danmörku
— 1 dag skulum við skoða
Jesperhus-Blomsterpark og
„bibliugarð” Kristensens,
sögðu þau dóttir min og tengda-
sonur fagran sunnudagsmorg-
un. Þú ert ekki búinn að sjá allt
á Mors enn. Og það reyndist orð
að sönnu. Garðurinn nær yfir
stórt svæði og gróður i honum er
ótrúlega fallegur og fjölskrúð-
ugur. Þar eru brekkur og hólar
vafin i blómum alls konar, en
lim og lauf trjánna skýlir fyrir
vestanvindinum. Þarna eru stór
gróðurhús með suðrænum
blómum og mikil vatnsbúr með
dýrum og jurtum. Veitingar á
borð bornar i bjálkahúsi, en
smáhús i gömlum stil, tigul-
steinshús með stráþaki auka
fjölbreytnina. Krakkar geta
brugðið sér á hestbak eða ekið
um i dvergjárnbrautarlest. Já,
það er margt að sjá og skoða i
blómagarði Jespersens á Mors,
enda er þangað sifelldur
straumur ferðamanna.
„Bibliugarður” Kristen-
sens er af öðru tagi, en forvitni-
legur eigi að siður. 1 honum
standa margar likneskjur eða
myndverk Kristensens og sýna
ýmsa atburði úr ritningunni, á-
samt orðskviðum og skýring-
um. Er þetta mjög athyglisvert
og sérkennilegt. Við hliðið var
sjálfsala á jarðarberjum o.fl.
aldinum, en enginn kaupmaður
á verði. Menn taka bara
skammt af berjunum og láta
peningana niður um rifu á
kassaloki. Kvað varla kcma
fyrir að menn „svindluðu” á
þessu. Slikir, sjálfsalar” eru við-
ar og menn yfirleitt áreiðanleg-
ir i þessum viðskiptum.
Við komum lika á hrossa-
markað.Þar var glaumur og
gleði og annað andrúmsloft, svo
mér flugu i hug visuorð Stefáns
Ólafssonar: „Þá grannar vorir
hittasthér, hver þá öðrum bjóða
fer hestakaup og hrossa”
o.s.frv.
Tveir stútungskarlar hölluð-
ust upp að bil, dreyptu á öli og
röbbuðu saman. — Hefurðu les-
ið klögumálin i „Ekstrablað-
inu” nýlega, sagði annar, — ibú-
ar i ferðamannabæjunum á
vesturströndinni hafa ekki næt-
urfrið lengur, siðan sum veit-
ingahúsin fóru aö hafa opið til
kl. 2 eða 3 á nóttu. Þeir öskra á
nóttunni, miga upp við dyr og
æla úti fyrir. — O-jæja, segja
veitingamennirnir, ferðamenn
eru ferðamenn — og við þurfum
lika að lifa. — Satt er það, sagði
hinn karlinn, — Danir hafa stor-
tekjur af ferðamönnum. Margir
útlendingar, einkum Þjóöverj-
ar, kaupa eða leigja sér sumar-
hús á vesturströndinni. Þeir eru
góðir viðskiptavinir og kaupa
mikinn mat, einkum kjöt, brauð
mjólk o.fl. Sviar kaupa meira
vin. Mér er sagt að bezt sé aö
tala ensku i búðum, þá er keppzt
um að afgreiða mann, ekki 'sizt i
Kaupmannahöfn. Mesta pen-
inga virðast Amrikanar hafa.
Þeir kaupa mikið af silfurgrip-
um og alls konar skrautmunum
og spyrja sjaldan um verð! —
Meira heyrði ég ekki til hesta-
mannanna á Mors, en þriflegir
virtust sumir klárarnir. Hestar
eru orðnir sport i Danmörku
eins og hér.
Brátt skyldi haldið til Kaup-
mannahafnar og fyrst i lang-
ferðabil frá Nyköbing á Mors til
Skive, þvi að engin járnbraut
liggur þá leið. Það var mjög
heitt i veðri. Tvær virðulegar
frúr, Stine og Metta, roguðust
með stórar töskur upp i vagninn
og dæstu við. Raunar var vagn-
stjórinn hjólliðugur að hjálpa
þeim. Þær settust skuggamegin
i vagninn, sem fljótlega rann af
stað. Nei, þetta sæti er of mjúkt,
andvarpaði Stine. Það er miklu
betra fyrir bakið að sitja yfir
hjólinu. — Ég skal skipta við
þig, sagði Metta — en nú ætla ég
að opna gluggann, það er drep-
andi hiti hér inni. — Nei, gerðu
það ekki, svaraði Stine, þvi að
þá fæ ég kvef — og svo er loftið
kæfandi mengað úti, sérðu ekki
mökkinn frá verksmiðjunni?
Um þetta jöguðust þær góða
stund og hallaðist ekki á. — Ég
er orðin þurr i hálsinum, sagði
nú Stine, elsku náðu i eitthvað
handa mér að drekka, þú ert
grönn en ég er þung á mér og
eldri. Jú, Metta sótti drykk
handa þeim báðum á næstu
stöð. Afram hélt vagninn, far-
þegar lásu blöð og þurrkuðu af
sér svitann, hálf dofnir af hitan-
um. — Eitthvað verður maður
að gera, sagði nú Stine og dró
i Jesperhusbiómagarði
Viö bæ Kristians á Mors
súkkulaðiöskju upp úr hand-
tösku sinni. — En þetta er bráð-
fitandi, umlaði i Mettu. — Jú, en
holdin tálgast af manni i hita-
svækjunni. Og báðar átu. —
Maðurinn minn er farinn að
vinna á nóttunni, mælti Metta,
það var ólift i verksmiðjunni
vegna hitans. Þeir byrja nú að
vinna kl. 3 að nóttu og liður
miklu betur. Og mörg skólabörn
fá „hitafri”, enda er það sjálf-
sagt. Ég var i Frederiksberg-
have nýlega, sagði Stine, þar
lágu margir i grasinu og sóluðu
sig, ein lá með ber brjóstin, þar
sem engan skugga bar á af
trjánum., „Bara að hún brenni
nú ekki af sér allt skrautið”,
heyrði ég að myndarlegur karl-
maður sagði. — 0, nei, hún virð-
ist vera um þritugt og ætti að
hafa vit fyrir sér, svaraði félagi
hans brosandi.
1 þessum dúr röbbuðu þær
stöllurnar alla leiðina. Sumir
ræddu um útlendu verkamenn-
ina i Danmörku, en margir lita
þá hornauga, nú þegar margir
ganga atvinnulausir.
— Þetta viðhorf er engin ný
bóla, sagði kennari einn, ég skal
nefna dæmi. Fyrir nær 450 árum
náði Kristján kóngur annar i
allmarga hollenzka bændur og
fékk þeim jarðnæði á Amager.
Þeiráttu að kenna Dönum garð-
yrkju og reyndust margir vel,
en Hafnarbúar höfðu ýmugust á
þeim og litu niður á þá. Enn búa
allmargir afkomendur þeirra á
Amager og þykja prýðisgarð-
yrkjumenn.
Um 1750 voru fengnir all-
margir bændur sunnan úr Rin-
arlöndum og settir niður á józku
heiðarnar. Þetta var i fyrstu um
1000 manns, en það var æði
harðbýlt á lyngheiðunum, svo
sumir sneru heim aftur, en um
60 fjölskyldur þraukuðu og
ræktuðu smám saman mikið
land. Þeir kunnu m.a. betur til
kartöfluræktar en Danir á þeim
tima og voru kallaðir „kartöflu-
Þjóðverjar” og heldur fyrirlitn-
Framhald á bls. 19
i dýragaröinuni i Odense < 1975)
Við hæinn Uyngholm i Elsö á Mors
/1 i / \mm mú\