Tíminn - 05.11.1975, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Miðvikudagur 5. nóvember 1975
Félagsmálaskóli þjóðarinnar
Sá félagsskapur, sem er hvað fjölmennastur
hvarvetna um landsbyggðina, eru ungmenna-
félögin. Viða hefur sá félagsskapur markað djúp
spor og veitt mörgu æskufólki ómetanlega þjálf
un fyrir lifsins ólgusjó. Mörg framfaramál hefur
hreyfingin látið til sin taka, og ófá mál hafa náð
fram að ganga vegna ötuls stuðnings ungmenna-
félaganna.
Þvi er oft haldið fram, að starf ungmennafélag-
anna heyri til liðinni tið. Það segja þó aðeins þeir,
sem ekki hefur auðnazt að verða virkir þátttak-
endur i ungmennafélögunum, eða haft gæfu til að
fylgjast með þróttmiklu starfi þeirra á hinum
ýmsu stöðum landsins.
Hinir eru miklu fleiri, sem telja ungmenna-
félögin ekki siður ómissandi i nútima þjóðfélagi,
en þau voru á fyrstu áratugum þessarar aldar.
Þeirra biði hvarvetna verkefni, og þau þurfi að
efla á sem flestum stöðum.
Á siðari árum hefur starf félaganna viða um
land stóreflzt. Viða eru þau komin með launaðan
starfsmann, sem skipuleggur starfsemina, og
annast daglegt skrifstofuhald. Það er segin saga,
að þar sem sú leið hefur verið farin, hefur starf
sjálfboðaliðanna lika stóraukizt.
Þar eru haldin margs konar iþróttamót, og
þjálfarar fara á milli félaganna og leiðbeina ung-
lingunum i iþróttum. Unnið er að ýmsum menn-
ingarmálum, svo sem útgáfu menningarrita,
gróðursetningu, landgræðslu og á siðustu þremur
árum hefur ungmennafélagshreyfingin haldið
rúmlega eitt hundrað félagsmálanámskeið. Þau
hafa verið opin öllum sem i þeim hafa viljað taka
þátt. Haldnar eru kvöldvökur og gengizt fyrir
menningardagskrám og skemmtisamkomum.
Leikrit eru sett á svið og svona mætti áfram telja.
Þeir eru ófáir, sem þannig taka beint og óbeint
þátt i starfi ungmennafélaganna og hafa af þvi
mikinn lærdóm fyrir starf sitt i þjóðfélaginu siðar
meir.
En öll þessi starfsemi kostar mikið fé. Laun
starfsmanna, ferðakostnaður iþróttafólks, skrif
stofuhald og fjölmargt fleira er þar þungt á
vogarskálinni. Verða þvi félögin að beita öllum
tiltækum ráðum til að afla fjár.
Fjölmörg sveitarfélög hafa sýnt þessari starf-
semi ungmennafélaganna mikinn skilning, og
lagt verulegt fjármagn af mörkum til að efla
hana og auka. Sveitarstjórnarmenn fylgjast náið
með árangri þessa starfs hinna frjálsu félaga og
meta það að verðleikum.
Mætti þvi einnig ætla, að rikisvaldinu fyndist
ástæða til að leggja sitt af mörkum og veita sann-
gjarna upphæð til ungmennafélaganna. Fjarri
fer þó að það sé gert. Og ekki er oss grunlaust um
að ungmennafélögin afli rikissjóði meiri tekna
með starfsemi sinni, en úr rikissjóði rennur til að
efla starfsemina.
Má t.d. minna á að fjölmargar fjáröflunarleiðir
ungmennafélaganna, eins og t.d. skemmti- og
menningarsamkomur eru söluskattsskyldar. Af
þeim fær rikissjóður miklar tekjur.
Viljum við þvi hvetja fjárveitingarvaldið til að
taka til rækilegrar athugunar, hvort ekki sé
ástæða að stórauka fjárframlög til ungmenna-
félaganna. Þvi fé sem til þeirra rennur er vel var-
ið. M.Ó.
Umsjónarmenn:
o o
Helgi H. Jónsson
og Pétur Einarsson
Sólveig Guðmundsdóttir:
Staða kvenna á
Norðurlöndum og í
þróunarlöndunum
— sagt frá ráðstefnu N.L.R.U., þar sem lýzt var yfir
einhuga stuðningi við okkur í landhelgismálinu
Frá ráöstefnu N.L.R.U. Nord-
ens Liberale og Radikale Ung-
domsforkund í Sviþjóö dagana
10.-12. október, þar sem sam-
þykktur var einróma stuöningur
viö útfærslu fiskveiöilögsögunn-
ar i 200 milur.
Dagana 10.-12. okt. siðast liö-
inn var haldinn ráöstefna
N.L.R.U. aö Lökeberg í Sviþjóð,
og var fulltrúa S.U.F. boöin
þátttaka sem áheyrnarfulltrúa.
Kjörorö ráöstefnunnar var jafn-
rétti kynjanna og voru haldnir
margir fyrirlestrar um stööu
konunnar á Noröurlöndum og i
þróunarlöndunum, einkum I
Saudi-Arabfu og Egyptalandi.
Einna mesta athygli vakti
fyrirlestur Per Gahrtons um
stööu konunnar i Saudi-Arabiu.
Hin saudi-arabiska kona er með
öllu réttlaus mannvera i þjóö-
félagi sem er gegnsýrt þvf sem
hann nefndi „skirlifismaniu”,
sem svo aftur veldur kynferðis-
legri og andlegri undirokun
hennar. Lýsing haiís á hrotta-
legri og ömannúðlegri meðferð
stúlkubarna i þessu samb. vakti
almennan óhug þátttakenda
ráðstefnunnar. Sagt var frá
bréfum nokkurra arabiskra
stúlkna, sem voru neyðaróp til
valdalausra kvennasamtaka
landsins (ef samtök skyldi
kalla) og skýrt frá svörum
þeim,er þærfengu. Svörin voru
öll mörkuð vonlausri aðstöðu
konunnar i þessu þjóðfélagi.
Þar var enga hjálp að fá
Studdu 200 milur
Ýmis mál voru tekin fyrir á
ráðstefnunni, og voru þau
undirbúin i hinum ýmsu nefnd-
um. Þar sem áheyrnarfulltrúi á
ekki sæti i nefndum, fór ég þess
á leit við forseta samtakanna,
að útfærslan i 200 milur yrði tek-
in fyrir, og var þvi vel tekið. Var
siðan unnið að stuðningsyfirlýs-
ingu við málstað Islendinga og
hún samþykkt einróma á ráð-
stefnunni. önnur mál, sem tekin
voru fyrir, voru þessi:
1. Aftökurnar á Spáni
2. Dauöarefsingar.
3. Málefni og staöa Græn-
lendinga.
4. Orkumál Noröurlanda.
5. Staöa þróunarlandanna.
6. Staða konunnar.
7. Afstaða til EBE.
Ráðstefna NLRU lýsti yfir
fullum stuðningi við ákvörðun
islenzkra stjórnvalda að færa
fiskveiðilögsöguna i 200 mílur.
Rikisstjórnir Norðurlanda voru
hvattar til annarrar og jákvæð-
ari afstöðu en þær sýndu, þegar
fiskveiðilögsagan var færð i 50
milur. I svo miklu lifshags-
munamáli fyrir norræna þjóð
væri nórræn samstaða mjög
mikilvæg.
Fordæmdu aftökur
á Spáni
Ráðstefna NLRU fordæmdi
aftökurnar á Spáni og krafðist
þess m.a. að allir pólitiskir
fangar yrðu látnir lausir.
Dauðarefsingu var undir öllum
kringumstæðum mótmælt.
Sovétrikin, Iran, Chile, og
Spánn voru tekin sem dæmi um
lönd, sem leyfðu dauðarefsing-
ar.
Ráðstefna NLRU studdi kröfu
Grænlendinga um fulla þátttöku
i norrænu samstarfi, varað var
viö vistfræðilegum afleiðingum
námurekstrar á Grænlandi og
hvatt til byggðastefnu og út-
færslu fiskveiðilögsögu i 200
milur.
Ráðstefna NLRU krafðist
breytinga í orkumálum Norður-
landa. Stemmt yrði stigu við
sifelldri þennslu i orkunotkun og
tekið tillit til vistfræðilegra
vandamála, sem af þvi leiði.
Leitað verði nýrra leiða i orku-
málum og Norðurlönd verði
ekki háð kjarnorkuverum um
orku. Athyglisvert var að sjá og
heyra, hversu orkumál hinna
Norðurlandanna voru alvar-
legri og annars eðlis en orkumál
okkar fslendinga.
Ráðstefna NLRU krafðist
þess, að Norðurlöndin vinni i
sameiningu að því að styrkja
stöðu þróunarlandanna, bæði
efnahagslega og stjórnma-
lega. Þaðolli mér nokkrum von-
brigðum, að ekki skyldi gefin
út sameiginleg yfirlýsing um
málefni kvenna i þróunarlönd-
unum og hvatt til norræns sam-
starfs i svo aðkallandi
mannúðarmáli.
Vel heppnuð ráðstefna
Ráðstefna NLRU ályktaði, að
eins og kvenréttindamálin
stæðu nú, væru þau ekki hafin
yfirpólitiskardeilur. Marxistar
teldu kvenréttindabaráttu og
stéttarbaráttu óaðskiljanlega
og ihaldsöflin teldu mögulegt að
leysa kvenréttindamálin innan
rikjandi þjóðskipulags. NLRU
telur, að stefna beri að þvi að
ekki verði litið á þátttöku i at-
vinnulifi og félagslega að-
stoð/umhyggju við börn,
gamalmenni og sjúka sem tvö
aðskilin fyrirbæri. Það verði að
koma á kerfi, sem veiti bæði
tima til þátttöku i atvinnulifi og
að geta veitt félagslega um-
hyggju. Slik stefna mundi ganga
þvert á hinar hefðbundnu stefn-
ur i kvenréttindabaráttunn.
Yfirlýsingin um afstöðuna til
EBE fannst mér ekki fastmót-
uð, en þó er ljóst, að NLRU er á
mótí því, að einstök riki Evrópu
einangri sig með mjög nánu
innbyrðis samstarfi frá öðrum
rlkjum. Þar eigi öll lýðræðisriki
Evrópu að vera þátttakendur
eða engin.
Ráðstefna NLRU var i alla
staði vel heppnuð, og skipulagn-
ing öll til fyrirmyndar. Þarna er
samankomið ungt fólk, sem allt
hafði það sameiginlegt að hafa
mikinn áhuga á mannréttinda-
og þjóðmálum. Mikill áhugi
rikti á málefnum íslands, og
fannst mér þekking ráðstefnu-
manna á málefnum okkar uhdr-
um sæta, og er auðsýnt, að þar á
Island marga góða stuðnings-
menn.