Tíminn - 11.12.1975, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 11. desember 1975.
TiMINN
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhúsinu við Lindargötu,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur I Aðaistræti 7, slmi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verð I
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
J Blaðaprent K'.f.
Mikilvægi ullariðnaðarins
Forustumenn Félags islenzkra iðnrekenda
ræddu fyrir skömmu við þá þingmenn, sem eiga
sæti i iðnaðarnefndum Alþingis. Margt fróðlegt
bar þar á góma. M.a. var þar rætt um ullar- og
skinnaiðnaðinn, en það er sú iðngrein, sem hefur
eflzt langmest siðustu misseri og virðist eiga
bjartasta framtið, ef rétt er á málum haldið. Á
þessu ári mun útflutningur á ullarvörum nema 1.4
milljarði króna, en útflutningur á skinnavörum 600
millj. króna. Samtals er hér um að ræða tvo mill-
jarða króna. Þá er salan innanlands áætluð um
einn milljarður króna. Samtals aflast erlendur
gjaldeyrir eða sparast um þrjá milljarða króna á
ári vegna þessara iðngreina. Vaxtarmöguleikarn-
ir eru þó enn miklir, einkum á sviði ullarvaranna.
Sérfróðir menn, sem hafa kannað þessi mál, telja
t.d. að hægt eigi að vera að tvöfalda útflutning
ullarvara, þannig að hann nemi um 3 milljörðum
króna á ári. Þá er reiknað með þvi, að sauðfjár-
stofninn verði óbreyttur, en ullin komi betur til
skila en nú. Sökum þess hve ullarverðið er lágt,
kemur ullin ekki eins vel til skila nú og ella myndi
vera. Það sem hér þarf að gera, er að greiða
hærra verð fyrir ullina, en lækka þá t.d. i staðinn
útflutningsuppbætur á kjöti. Hér væri aðeins um
tilfærslu að ræða, sem ætti að geta orðið öllum til
hags.
Það er einn af kostum ullariðnaðarins, að hann
veitir tiltölulega meiri atvinnu en margar aðrar
iðngreinar. Hann hefur lengi verið þýðingarmikil
atvinnugrein á Akureyri, en er nú orðinn það á
mörgum stöðum viða um land. Hann er sú iðngrein
sem einna bezt hentar til að verða lyftistöng fyrir
dreifbýlið.
Mikilvægi ullariðnaðarins virðist dyljast mörg-
um þeim, sem ræða um það af takmarkaðri þekk-
ingu, að draga beri saman sauðfjárræktina. Slikur
samdráttur gæti orðið til þess að kippa meira eða
minna fótum undan þeirri iðngrein, sem nú virðist
eiga einna blómlegasta framtið hérlendis.
Niðurgreiðslur
Nokkurt umtal er nú um það að breyta fyrir-
komulagi á niðurgreiðslum. Eðlilegt er, að slik
mál séu eins og önnur tekin til endurskoðunar öðru
hvoru. í þessum efnum er lika hyggilegt að hafa
hliðsjón af erlendri reynslu. Segja má, að viðast
erlendis sé það rikjandi stefna, ef gripið er til
niðurborgana á vöruverði, að fyrst og fremst inn-
lendar vörur séu niðurgreiddar. Þetta er t.d.
stefna sósialdemókrata i Sviþjóð og Noregi.
Ástæðan er sú, að með þessu næst ekki aðeins það,
að verðlag sé lækkað i þágu neytenda. Með þessu
næst einnig það, að þetta ýtir undir atvinnu i land-
inu og dregur úr gjaldeyriseyðslu, þvi að yrði
neytendastyrkur ekki bundinn við ákveðnar vörur,
gæti það alveg eins ýtt undir kaup á erlendum vör-
um og innlendum. Á timum þegar hætta er á at-
vinnuleysi og gjaldeyrisskortur er mikill, er ekki
sizt ástæða til að hafa þetta i huga.
Fyrir íslendinga skiptir nú höfuðmáli að styðja
innlenda framleiðslu sem mest. Þannig á það að
vera skylda, að menn taki innlendar iðnaðarvörur
fram yfir útlendar. Rétt er að minna á, að félög
iðnverkamanna hafa birt áskoranir um þetta,
enda er þeim ljóst að hér getur atvinna þeirra ver-
ið i húfi.
ERLENT YFIRLIT
Kekkonen þvingar
saman ríkisstjórn
AAikill klofningur í finnska Alþýðubandalaginu
Kekkonen, sem varð 75 ára I haust, er enn hinn brattasti. Hér
sjást Miettunen og hann skála i tilefni af stjórnarinynduninnl.
FYRRA sunnudag kom til
valda ný rikisstjórn i Finn-
landi. Þá var liðið nokkuð á
þriðja mánuð frá þingkosning-
unum. Kekkonen forseti hafði
unnið ötullega að stjórnar-
myndun allan þann tima. Eftir
að hafa hlerað flokkana vand-
lega, fól hann 68 ára gömlum
flokksbróður sinum úr Mið-
flokknum, Martti Miettunen,
að mynda stjórn. Martti hafði
verið mjög handgenginn
Kekkonen áður en hann varð
forseti, en siðan höfðu yngri
menn i Miðflokknum látið
meira til sin taka og Miettun-
en horfið i skuggann. Tveir
þeirra hafa keppt um forust-
una i flokknum, þeir Akti
Karjalainen og Johannes
Virolainen, og eðlilegast hefði
verið að fela öðrum hvorum
þeirra stjórnarmyndun, ef
Miðflokksmanni var falið það
á annað borð. Kekkonen mun
hinsvegar hafa viljað komast
hjá þvi að gera upp á milli
þeirra. Hann fól þvi Miettunen
stjórnarmyndunina og lét þá
Karjalainen og Virolainen
jafnframt vita, að hann óskaði
eftir, að þeir yrðu utan stjórn-
ar að þessu sinni. Hvorugur
þeirra á þvi sæti i nýju stjórn-
inni. Það er annars eitt helzta
einkenni hinnar nýju stjórnar,
að aðeins 6 ráðherrar af 18
hafa áður átt sæti i rikisstjórn.
1 Finnlandi hefur verið sagt
með verulegum rétti, en
stjórnarskipti hafa verið þar
nokkuðtið: Rikisstjórnir falla,
en ráðherrar standa. Þetta
hefur verið byggt á, að sömu
mennirnir hafa verið i flestum
stjórnunum.
EINS og oft hefur verið rak-
ið áður, fór utanþingsstjórn
með völd meðan kosningabar-
áttan stóð yfir i sumar og hélt
hún þeim áfram unz hin nýja
rikisstjórn tók við fyrra
sunnudag. Ætlun Kekkonens
var að mynda rikisstjórn á
sem breiðustum grundvelli og
hafði hann þá i huga, að Al-
þýðubandalagið finnska tæki
þátt i stjórninni aúk þeirra
fjögurra flokka, sem oftast
hafa verið i stjórn áður, þ.e.
Miðflokksins, Frjálslynda
flokksins, Sænska þjóðar-
flokksins og sosialdemokrata.
Rökstuðningur Kekkonens var
sá, að sökum óvenjulegra
efnahagslegra erfiðleika yrðu
flokkarnir að taka höndum
saman. Hægri flokkurinn eða
Sameiningarflokkurinn, eins
og hann kallar sig, var þó tæp-
ast talinn með, þar sem
stjórnarþátttaka hans hefði
getað valdið erfiðleikum i
sambandi við Sovétrikin, en
Rússar hafa grunað hann um
græsku i þeirra garð.
Miettunen vann mjög kapp-
samlega að stjórnarmyndun-
inni, og lagði fram langt upp-
kast að stjórnarsamningi, en
bæði Alþýðubandalagsmenn
og Sosialdemokratar höfnuðu
þvi. Einkum var andstaða
kommúnista i Alþýðubanda-
laginu mjög hörð gegn
þátttöku þess i rikisstjórn.
Fyrir atbeina þeirra óskaði
Alþýðubandalagið eftir a.m.k.
10 daga fresti rétt fyrir
mánaðamótin til þess að geta
ihugað þessi mál betur. Þá var
Kekkonen nóg boðið. Hann
flutti ræðu i sjónvarpi og út-
varpi, þar sem hann gaf ótvi-
rætt til kynna, að yrðu
flokkarnir ekki búnir að
mynda stjórn innan tveggja
eða þriggja daga, myndi hann
taka málin i sinar hendur og
fela utanþingsmönnum að
fara áfram með stjórnina.
Kekkonen sagðist krefjast
þess að þingið myndaði stjórn
til að ráöast gegn hinu sivax-
andi atvinnuleysi, sem yrði
mesta vandamál þjóðarinnar
á komandi mánuðum, ef þing-
1
ið tæki ekki myndarlega á
þeim málum. Þá benti hann á,
að viðskiptahallinn út á við
væri geigvænlegur og verð-
bólgan héldi alltaf áfram að
magnast. Færi hinsvegar svo,
að þingið treysti sér ekki til að
glima við þennan vanda, yrði
forsetinn að taka málin i sinar
hendur og fela utanþings-
mönnum forustuna. Slikt yrði
stórfelld uppgjöf og niðurlæg-
ing fyrir þingið.
ÞESSI boðskapur bar til-
ætlaðan árangur. Stjórn
Miettunen var komin á
laggirnar þremur sólarhring-
um eftir að Kekkonen flutti
ræðuna. Timi hafði ekki unnizt
til að ganga frá stefnuskrá
hennar, en gert er ráð fyrir, að
stjórnin verði búin að fullmóta
stefnuna fyrir janúarlok og
verði þá fyrst ljóst, hvort hún
á lengra lif fyrir höndum. En
margir spá henni skammlifi,
enda segir eitt finnsku blað-
anna, að Kekkonen hafi flýtt
fæðingunni með keisaraskurði
og sé ósýnt, hvort barnið muni
lifa.
Fimm flokkar standa að
hinni nýju rikisstjórn. Mið-
flokkurinn á fjóra ráðherra i
henni, Sosialdemokratar
fimm, Alþýðubandalagið
fjóra, Sænski þjóðarflokkur-
inn tvo, Frjálslyndi flokkurinn
einn og tveir ráðherrar eru
viðskiptahöldar, sem telja sig
utan flokka. Annar þeirra er
talinn standa mjög nærri
hægri flokknum og sama gild-
ir um annan ráðherra Sænska
þjóðarflokksins. Enginn
þekktur flokksleiðtogi á sæti i
stjórninni, nema Kalevi Sorsa,
sem er utanrikisráðherra.
Fjármálaráðherrann, sem fær
það erfiða hlutverk að semja
ný fjárlög, er úr hópi Sosial-
demokrata. Vinnumálaráð-
herrann, sem fær það megin-
hlutverk að vinna gegn at-
vinnuleysinu, tilheyrir Al-
þýðubandalaginu.
Þótt 150 þingmenn af 200 alls
standi formlega að baki
stjórninni, er hún talin ótraust
i sessi. Einkum stafar þetta af
þvi, að kommúnistar i Alþýðu-
bandalaginu eru andvigir
stjórninni og munu beita sér
gegn henni. 1 flokksstjórn Al-
þýðubandalagsins var
stjórnarþátttakan samþykkt
með 20:14 atkvæðum. For-
maður bandalagsins, Aarne
Saarinen, hefur látið svo um-
mælt, að stjórnarþátttakan
hafi enn aukið sundurlyndið i
flokknum og virtist það þó
vera nægilegt fyrir. Margir
leiðtogar bandalagsins láta
það óspart i ljós, að stjórnin
muni ekki verða langlif. Það
getur hinsvegar orðið hægara
sagt en gert fyrir bandalagið
að skorast undan ábyrgð úr
þvi að það hefur á annað borð
tekið hana á sig. Það á lika við
slyngan taflmann að glima,
þar sem Kekkonen er.
Þ.Þ.
Kekkonen — mynd þessa birti Hufvudstadsbladet I Helsinki
nýlega.
Þ.Þ.