Tíminn - 17.12.1975, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 17. desember 1975.
tíminn
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
»>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Glsla-
son. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhúsinu við Lindargöty,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur f Aðalstræti 7, simi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi, 19523. Verð j
lausasölu kr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
v' --— 'l>' BlaðaprentlT.f;'
Heilbrigðisþjónustan
Tveir læknar, sem nú eiga sæti á Alþingi, þeir
Sverrir Bergmann og Oddur Ölafsson, hafa nýlega
flutt á Alþingi athyglisverða tillögu um könnun á
vissum þáttum heilbrigðisþjónustunnar. í könnun
þessari skulu m.a. eftirfarandi atriði athuguð sér-
staklega:
að greiðsla til heimilislækna eftir gildandi núm-
erakerfi verði lögð niður, en þess i stað teknar upp
greiðslur fyrir beint unnin læknisstörf eingöngu,
að sérfræðileg læknisþjónusta verði i áföngum
eingöngu unnin á sjúkrahúsum, jafnt fyrir þá sjúk-
linga, er þar liggja, sem og hina, er slikrar þjón-
ustu þarfnast án innlagningar á sjúkrahús,
að sérfræðileg læknisþjónusta við sérstaka sjúk-
lingahópa verði fastur liður i starfsemi einstakra
sérdeilda við sjúkrahúsin og
að samanburður verði gerður á óliku rekstrar-
fyrirkomulagi sjúkrahúsa hérlendis sem erlendis
með tilliti til þess, af hverju rekstrarfyrirkomu-
lagi megi vænta beztrar og hagkvæmastrar nýt-
ingar tækja, aðstöðu og vinnuafls, miðað við is-
lenzkar aðstæður.
I greinargerð eru m.a. færð eftirfarandi rök fyr-
ir tillögunni:
,,1) Heilbrigðisþjónusta er dýr. Það er stað-
reynd, sem ekki er hægt að loka augunum fyrir.
Nær 35% af útgjöldum rikissjóðs ganga til heil-
brigðis- og tryggingamála. Þetta er vafalaust ekki
mjög óeðlilegt. Góð heilbrigðisþjónusta krefst
mikils og vel menntaðs mannafla, dýrra tækja og
góðs rýmis og nægjanlegs. Framfarir á sviði heil-
brigðismála eru örar og kref jast stöðugt aukinnar
þekkingar starfsliðs, ásamt með aukningu og end-
urnýjun tækja og aðstöðu. Ekkert menningarþjóð-
félag afsalar sér góðri heilbrigðisþjónustu eða
hættir á að dragast aftur úr i framþróun á þessu
sviði, enda er þetta einn af hornsteinum þess, að
um menningar- og velferðarþjóðfélag verði talað.
Hins vegar er mikilvægt, að meðferð mikilla
fjármuna sé vel skipulögð, þannig að engu sé á glæ
kastað, og þvi er áriðandi að kanna, hvort breytt
skipulag ýmissa starfsþátta heilbrigðisþjónust-
unnar leiði til bættrar þjónustu án kostnaðarauka,
og jafnvel með beinum sparnaði.
2) Kerfi það, sem nú er við lýði, viðkomandi
þeim þáttum heilbrigðisþjónustunnar, sem i tillög-
unni er getið, er að nokkru byggt á laga- og reglu-
gerðarákvæðum, en að öðru leyti til orðið vegna
atvikaþróunar. Það hefur i mörgu reynzt vel, en i
öðru miður. Enda þótt nú sýnist um sinn næsta ó-
hjákvæmilegt að nokkur töf verði á framkvæmd-
um á sviði heilbrigðismála, liggja þó fyrir áætlanir
um byggingu sjúkrahúsa eða stækkun þeirra, á-
samt með byggingu sérstofnana fyrir einstaka
sjúklingahópa, sem og fyrir aldraða. Þessu til við-
bótar risa svo upp heilsugæzlustöðvar. Má aug-
ljóst vera, að brýna nauðsyn ber til að hönnun
allra þessara stofnana sé með þeim hætti, að þar
verði við komið þvi skipulagi á fyrrgreindum þátt-
um heilbrigðisþjónustunnar er könnun leiði i ljós
að bezt sé: i fyrsta lagi með tilliti til gæða þjónust-
unnar og i öðru lagi með tilliti til hagkvæmni.
3) Á sviði heilbrigðisþjónustu er starfsskipulag,
sem tryggir beztu nýtni þekkingar, tækja og að-
stöðu, i senn forsenda góðrar og i raun ódýrastrar
þjónustu. Nauðsyn sliks skipulags er auðsæ i ljósi
þeirra miklufjármuna, sem óhjákvæmilega hljóta
að renna til heilbrigðisstarfseminnar. Ekkert kerfi
stendur til eilifðar, jafnvel ekki með lagfæring-
um, þótt góðar kunni að vera hver um sig. Timarn-
ir breytast og aðstæður allar og nauðsyn á könnun
nýskipunar er reglubundið fyrir hendi.” Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Gierek þykir hafa
náð góðum árangri
Hann hefur verið endurkjörinn til fimm ára
ÞAÐ vakti mikla athygli i sið-
astliðinni viku, þegar Bresjnef
flutti ræðu á flokksþingi
pölskra kommúnista i Varsjá.
Astæðan var ekki sizt sú, að
undanfarna mánuði hefur
gengið þrálátur orðrómur um
heilsuleysi Bresjnefs,-og hann
þvi verið talinn litt ferðafær.
För hans á flokksþingið i
Varsjá hefur að dómi kunn-
ugra haft tviþættan tilgang.
Annar var sá, að Bresjnef
vildi sýna, að heilsu hans væri
ekki eins illa komið
ogaf hefurverið látið. Hinn er
sá, að hann vildi sérstaklega
heiðra Edward Gierek, leið-
toga pólska kommúnista-
flokksins, en fimm ár eru nú
liðin siðan hann kom til valda i
Póllandi. Gierek hefur unnið
sér mikið álit á þeim tima og
mun nU vera sá flokksleiðtogi
kommúnista, sem nýtur mests
álits i bandalagsrikjum Sovét-
rikjanna i Austur-Evrópu.
ÖLLUM fréttamönnum er-
lendum, sem hafa heimsótt
Pólland að undanförnu, kemur
saman um, að efnahagslegt og
stjórnmálalegt ástand sé nú
allt annað i Póllandi en i
desembermánuði 1970, þegar
Gomulka var steypt af stóli.
Þá var mikill skortur nauð-
synja ilandinu, og bætti Gom-
ulka gráu ofan á svart með þvi
að samþykkja verðhækkun á
ýmsum neyzluvörum. Þá kom
til uppþota f mörgum pólskum
borgum, en þó hvergi meiri en
i Gdansk, þar sem bæði lög-
regla og her urðu að skerast i
leikinn. Valdhafar Sovétrikj-
anna áttu þá um það að velja
að skerast i leikinn og beita
valdi til að halda Gomulka i
sessi, likt og þeir höfðu gert i
Austur-Berlin 1953, Ungverja-
landi 1956 og Tékkóslóvakiu
1968, eða að láta Gomulka
falla og reyna að sætta al-
menning með þvi að fela nýj-
um manni starf hans. Siðari
kosturinn var valinn, og er nú
ótvirætt komið i ljós, að það
var rétt ráDið. Gierek hefur
sýnt i verki, að hann var þess
trausts verður, sem Rússar
báru til hans þá.
Á ÞEIM fimm árum, sem
Gierek hefur farið með völdin
i Pöllandi, hafa orðið þar hlut-
fallslega miklu meiri verkleg-
ar framfarir en áður. Gierek
hleypti af stokkunum áætlun
um stóraukna fjárfestingu og
uppbyggingu. Til þess að
koma þessum fyrirætlunum i
framkvæmd, leitaði hann
jafnt aðstoðar i austri og
vestri. Rússar hafa aukið að-
stoð sina við Pólverja á ýms-
um sviðum. Jafnframt hafa
Pólverjar tekiðstór lán vestan
tjalds og fengið þaðan marg-
vislega tæknilega hjálp. Það
dylstengum, er bersamaná-
standið nú og 1970, að Gierek
hefur náð miklum árangri.
Þess sjást merki á auknu
vöruvali i búðum og bættum
kjörum almennings. Þetta má
jöfnum höndum þakka hinni
auknu fjárfestingu og frjáls-
lyndari framleiðsluháttum,
sem Gierek hefur gripið til i
verulegum mæli. Ýmsir spá
þvi, að nú sé lika að koma að
skuldadögunum. Nú þarf að
fara að greiða hinar erlendu
skuldir, og aukin viðskipti við
Vesturlönd leiða til þess, að
þaðan gætir nú vaxandi verð-
bólguáhrifa. Gierek gaf lika ó-
tvirætt i skyn á flokksþinginu,
að nokkur verðhækkun á ýms-
um nauðsynjum yrði óhjá-
kvæmileg, en verðstöðvun
hefur rikt i Póllandi um nokk-
urt skeið. En Gierek taldi, að
sllkir erfiðleikar yrðu yfirunn-
ir, ef Pólverjar héldu áfram
framfarasókninni af sama
kappi og undanfarin fimm ár.
Samkvæmt áætlunum, sem
fjallað var um á flokksþing-
inu, á lika að vera komið á
fullkomið velmegunarástand i
Póllandi árið 1980. Þá á að
vera búið að útrýma hús-
næðisleysinu, búðir eiga að
vera fullar af neyzluvarningi,
og hver sem vill á þá að geta
keypt þvottavél og önnur
meiriháttar heimilistæki, sem
nú er hörgull á. Pólland á þá
að vera orðið eitt af mestu iðn-
aðarlöndum heims. En þetta
getur þó þvi aðéins orðið,
sagði Gierek, að þjóðin leggi
verulega á sig og verði sam-
hent um að ná þessu marki.
GIEREK hefur á ýmsan hátt
aukið frjálsræði almennings i
Póllandi frá þvi sem áður var,
og bæði á þann hátt og annan
vikið frá þeim kennisetning-
um, sem fylgt hefur verið i
Sovétrikjunum. Ef til vill
hefurþetta vakið nokkurn ugg
meðal rússnéskra ráða-
manna. Enþeir hafa ekki látið
á þvi bera og eru ef til vill
farnir að skilja það betur, að
sama reglan á ekki við alls
staðar, og að kommúnisminn
verður, eins og önnur stjórn-
arform, að laga sig eftir stað-
háttum, Gierek hefur lika
dregið úr þessum ótta þeirra.
ef hann hefur verið einhver.
með þvi að standa fast með
þeim út á við. Á þeim fundum.
sem kommúnistaflokkar i
Evrópu hafa haldið að undan-
förnu, hafa Pólverjar fylgt
Rússum skelegglega að mál-
um og beitt áhrifum sinum til
þess að fá þá stefnu sam-
þykkta, sem þeir hafa beitt sér
fyrir. Sama gildir um afstöð-
una til Kinverja. Þetta hefur
verið rússnesku valdhöfunum
mikilsverður stuðningur. sök-
um þess álits. sem Gierek
hefur unnið sér. Bresjnef hef-
ur þvi vel talið það ómaksins
vert að heiðra Gierek með
nærveru sinni á flokksþinginu.
Þar voru lika mættir leiðtogar
annarra kommúnistaflokka i
Austur-Evrópu, og notuðu þeir
tækifærið til þess að ræðast við
um alþjóðamálin. Gierek var
að sjálfsögðu endurkjörinn
leiðtogi flokksins, og gildir það
kjör til næstu fimm ára. Aliir
aðrir, sem áttu sæti i flokks-
stjórninni, voru endurkosnír.
nema Frantiszek Szlachcic. en
hann hefur verið talinn hugs-
anlegur keppinautur Giereks
og helzti talsmaður þess. að
Pólland taki upp óháðari
stefnu út á við. Eftir flokks-
þingið er staða Giereks talin
enn sterkari en áður. Hann
nýtur vaxandi álits heima
fyrir, og heimsókn Bresjnefs
sýnir, að hann nýtur fulls
stuðnings Rússa.
Þ.Þ.