Tíminn - 10.01.1976, Side 7

Laugardagur 10. janúar 1970.
TÍMINN
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
í>órarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Rit-
stjórnarfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri:
Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gisla-
son. Ritstjórnarskrifstofur i Edduhúsinu við Lindargötij,
simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aðalsjræti 7, simi 26500
— afgreiðslusimi 12323 — auglýsingasimi, 19523. Verð I
lausasölu tr. 40.00. Askriftargjald kr. 800.00 á mánuði.
Blaðaprent IT.L
Upphlaup Þjóðviljans
Hér i blaðinu hefur nokkrum sinnum verið farið
viðurkenningarorðum um kjarasamningana, sem
voru gerðir i júnimánuði siðastl. Þessir samningar
hafa byggzt á glöggum skilningi beggja aðila á
erfiðleikum efnahagslifsins, enda hafi þeir átt
góðan þátt i þvi að tryggja næga atvinnu og
minnkandi verðbólgu á siðari helmingi siðastl. árs.
Þjóðin geti gert sér góðar vonir um, að hægt verði
að sigrast á efnahagsvandanum, ef haldið verði
áfram á þessari braut.
Ýmsum kann að þykja það undarlegt, að
Þjóðviljinn skuli ekki þola þessi viðurkenningarorð
um kjarasamningana i fyrra, en viðbrögð hans eru
þau, að hann ræðst með miklu offorsi á ritstjóra
Timans. Undrun manna stafar að sjálfsögðu af þvi,
að flestir helztu verkalýðsleiðtogar, sem fylgja
Alþýðubandalaginu að málum, stóðu að þessari
samningsgerð og áttu sumir drjúgan þátt i henni.
Þegar nánara er aðgætt, þurfa þessi viðbrögð
Þjóðviljans þó ekki að koma neinum á óvart.
Þjóðviljinn var á öndverðum meiði við verkalýðs-
leiðtoga Alþýðubandalagsins á siðastl. vori. Hann
skrifaði þá um það dag eftir dag, að nota ætti kjara-
samningana til að reyna að fella rikisstjórnina. Það
varþeim sem réðu Þjóðviljanum ofar i huga, en að
tryggja hag láglaunafólks á sem skynsamlegastan
hátt, eins og gert var. Samningarnir urðu ráða-
mönnum Þjóðviljans mikil vonbrigði. Þess vegna
æsast þeir upp i hvert skipti, sem viðurkenningar-
orð eru sögð um samningana.
í umræddum gremjuskrifum þeirra Þjóðvilja-
manna gætir þess mjög, að reynt sé að gera sem
minnst úr þeim erfiðleikum, sem glimt er við. Útúr-
snúningar þeirra og blekkingar um þau mál, hagga
þó ekki þeirri staðreynd, að á siðasta ári rýrnuðu
þjóðartekjurnar um 9% á mann og er það meiri
rýrnun en hér hefur orðið á einu ári um 40 ára skeið.
Þessa rýrnun má fyrst og fremst rekja til versnandi
viðskiptakjara. Siðan i heimskreppunni miklu hefur
þjóðin ekki orðið fyrir meiri efnahagslegu áfalli á
einu ári og hlýtur öllum, sem eitthvað hugsa, að
vera ljóst, hvilikan vanda slikt skapar.
Það er vitanlega ljóst, hvað vakir fyrir
Þjóðviljanum, þegar hann er að reyna að gera sem
minnst úr efnahagsvandanum. Formaður Alþýðu-
bandalagsins fór heldur ekki dult með það i ára-
mótaboðskap sinum. Þeir, sem nú ráða i
Alþýðubandalaginu, eru við sama heygarðshornið
og á siðastl. vori. Það á að nota kjarasamninga-
gerðina nú til þess að reyna að fella rikisstjórnina.
Aðrir menn fara nú með forustu Alþýðubanda-
lagsins en þeir, sem reyndu að spyrna gegn óheilla-
afleiðingum kjarasamninganna i febrúar 1974.
Þess verður hins vegar að vænta, að verkalýðs-
leiðtogarnir, sem fylgja Alþýðubandalaginu, láti
stjórnast meira af hagsmunum láglaunafólks en
æsiskrifum Þjóðviljans, eins og þeir gerðu sér til
mikils sóma á siðastliðnu vori.
Áróður Breta
Það er bersýnilegt, að brezk stjórnarvöld
skammast sin fyrir framkomu brezka flotans á ís-
landsmiðum. Þess vegna reyna þau að kenna is-
lenzku varðskipunum um hana. Þetta er gamal-
kunnug brezk áróðursaðferð. En ekki mun hún bæta
hlut Breta að þessu sinni, heldur gera þá hlægilega,
þvi að öllum er ljóst, að hér eru það Bretar, en ekki
íslendingar, sem geta látið kenna aflsmunar, enda
er það óspart reynt. -Þ.Þ.
Joseph C. Harsch, The Christian Science AAonitor:
Sterk öfl andvíg
batnandi sambúð
Ford forseti hefur látið undan síga
Henrv Jiu'kson
TVEIR atburðir, sem hafa
mikil áhrif á heimsmálin,
gerðust í Washington um
miðjan desember s.l. i fyrsta
lagi varð það ljóst, að Gerald
k’ord forseti hafði heldur dreg-
ið úr ,,detente”-stefnunni
(stefnu batnandi sambúðar),
sem undanfarið hefur verið
rikjandi i utanrikismálum
Bandarikjanna. 1 öðru lagi
gerðist það einnig i Washing-
ton, að utanrikisráðuneyti
Bandarikjanna hefur hafið
mikla herferð til þess að fá
stjórn israelsrikis til að hefja
samningaviðræður við Pales-
tinuaraba.
Það er ekki hægt að segja,
að þessi tvö atriði séu sam-
tengd. — og þó er ýmislegt
sameiginlegt með þeim.
Aðalástæða Fords forseta
fyrir þvi, að hægja á fram-
gangi ..detente”-stefnunnar er
að það hentar nú pólitiskum
hagsmunum hans. Hins vegar
getur sú ákvörðun hans, að
þröngva israelsstjórn til við-
ræðna við Palestinuaraba orð-
ið honum til erfiðleika i stjórn-
málabaráttu hans i þinginu.
svo að útkoman verður sú fyr-
ir hann, að þetta vegur hvað
annað upp.
STUÐNINGSMENN israels
i Bandarikjunum hafa verið
ágengir i kröfum sinum um að
hægja á detente-stefnu, en
verið mótfallnir og unnið gegn
sérhverri viðleitni til sam-
komulags við Palestinumenn.
Fyrstu og þýðingarmestu
áhrif stefnubreytingar Fords
forseta yrði liklega það, að
hafa snögg áhrif á gang
stjórnmála i Moskvu. Sagt er
að Leonid Bréznjev hafi mik-
inn áhuga á að geta sýnt um-
talsverða framför i samskipt-
um Sovétrikjanna og Banda-
rikjanna, og að sá árangur
komi á áhrifarikan hátt i ljós á
25. flokksþingi Kommúnista-
flokks Sovétrikjanna, sem
halda á i febrúar. Nú, eftir
þessa stefnubreytingu, yrði
Bréznjev að greiða ,,hærra
verð” fyrir betri samskipti, en
hann hafði búizt við upphaf-
lega. Vissulega munu ekki
verða neinar SALT-viðræður
fyrir þann tima, og eru ólik-
legar á árinu 1976, nema
Henry Kissinger geti haft
áhrif á Ford forseta i þá átt, —
og fengið hann til að koma
með tillögu, eða tilboð, sem
væri — það sem kallað er i
Washington ..Jackson-tryggt”
(Jacksonproof).
Hvorki Helsinki-samkomu-
lagið siðastl. sumar, né sam-
komulag SALT I-fundarins
1972. eða árangur framhalds-
viðræðnanna i Vladivostok
fyrir einu ári, voru ..Jackson-
proof”, eins og bandariskir
stjórnmálamenn kalla það. Að
baki þeirrar nafngiftar felst
það, að Henry „Scoop” Jack-
son. öldungadeildarþingmað-
ur i Washington hefur ráðizt á
allar þessar samþykktir, og
gert litið úr þeim (og látið sig
einu skipta kosti þeirra), og
hefur með þvi haft gevsileg
áhrif i bandariskum stjórn-
málum.
EINNA ákveðnast og skýr-
ast hel'ur álit bandariskra
stjórnenda i Pentagon komið i
ljós. þegar James Schlesinger
varnarmálaráðherra var sett-
ur af. Um miðjan desember
s.l. gekk Elmo R. Zumwalt,
fyrrum yfirmaður bandariska
sjóhersins. lengst i árásunum,
er hann sakaði Kissinger um
að hafa leynt þvi fyrir banda-
risku þjóðinni og ekki sizt
Ford forseta. að Sovétmenn
hafi rofið ýmsa samninga og
samþykktir, bæði SALT I- og
Helsinki-yfirlýsinguna.
Henry Kissinger hefur sagt
ásakanir Schlesingers og
Zumwait ósannar og tilefnis-
lausar, en Ford forseti fyrir-
skipaði honum að fresta
fyrirhugaðri för sinni til
Moskvu. Kissinger hafði áætl-
að að skreppa til Moskvu i
sambandi við ferðalag sitt um
Vestur-Evrópu i desember s.l.
Nú hefur heimsóknin til
Moskvu verið ráðin einhvern
tima i janúarmánuði, en — að
þvi að sagt er bak við tjöldin —
aðeinsef Rússar íallast á. eða
koma með tillögur um aðrar
SALT-viðræður.
BRÉZNJEV veit fullvel. að
detente-stefnan er ekki lengur
vinsæl i Bandarikjunum. og er
reyndar orðin hálfgerð byrði
fyrir Ford forseta. og stendur
jafnvel i vegi fyrir pólitiskum
framtiðarvonum hans. f opin-
berri ræðu, sem Bréznjev hélt
i Varsja i Póllandi snemma i
desemtier, lýsti hann yfir þvi.
að ..ahrifarik öfl a Vesturlönd-
um" hafi eitrað hið alþjóðlega
andrúmsloft i Helsinki. Þessi
skilgreining Bréznjevs er
kreddukennd. en lvsir samt i
hnotskurn stjórnmálaástand-
inu i Bandarikjunum.
Það eru reyndar ..áhrifa-
mikil öfl" — bæði i Banda-
rikjunum og i öðrum löndum.
sem hafa sinar ástæður til að
vantreysta og vera á móti de-
tente-stcfnunni. og gera þvi
það sem i þeirra valdi stendur
til að stöðva hana eða hiiídra.
1 þeim hópi ber mest á Kin-
verjum. sem hafa mesta
ástæðu margra hluta vegna til
að halda Bandarikjunum og
Sovétrikjunum aðskildum og
sundurþykkum. og sýna þeir
mikinn áhuga á þvi að koma i
veg fyrir hvers konar sam-
komulag þeirra i milli.
i öðru iagi eru það aðilar.
sem Eisenhower forseti kall-
aði ..samsteypu vigbúnaðar
og stóriðju". En þvi lengra
sem detente-stefnan nær. þess
betur gengur með af-
vopnunarsamninga. og það
fellur þeirri samsteypu ekki
vel.
Þriðju aðilarnir eru þeir.
sem vilja sem mesta fjárveit-
ingu og stuðning frá Banda-
rikjunum lsraelsriki til handa.
og vilja þvinga eftir mætti
stjórnmálamenn i Moskvu til
að leyfa frjáisari flutning
Gyðinga þar úr landi.
Þessi samfylking: Kinverj-
ar. hernaðar-stóriðjusam-
steypan. og stuðningsmenn
tsraels i Bandarikjunum er
vissúlega ..áhrifarik öfl". eins
og Bréznjev talaði um.
Fremsti talsmaður þessara
afla er Jackson öldunga-
deildarþingmaður. og árásir
hans beinast mest að Kissing-
er. Og Ford forseti hefur látið
undan álaginu og hægt á de-
tente-stefnunni.
Þessi stefnubreyting á eftir
að ráða miklu um þróun de-
tente-mála. i stórum dráttum
má segja. að tvö sjónarmið
séu nu ráðandi: Gagnrýnend-
ur detente segja. að sú stefna
hafi auðveldað ráðamönnum i
Moskvu að hagnýta sér ýmsa
veikleika i bandarisku stjórn-
malalifi. Stuðningsmennirnir
halda þvi hins vegar fram. að
aðsta'ðurnar. sem mestu eru
ráðandi.séu til komnar vegna
margs konar þverbresta i
fjármala- og iðnaðarkerli
Sovetrikjanna.