Tíminn - 07.02.1976, Blaðsíða 9

Laugardagur 7. febrúar 1!>7H.
TÍMINN
9
Baumberg
A myndunum hér að ofan sést glögglega hversu skýr þau kort verða, sem gerð eru með nýju myndkortavélinni. Neöri myndin sýnir kort
gert með þeirri aðferð, sem notuð hefur verið fram að þessu.
kvæmni grunnkortsins var ekki
hæf til þeirra nota.
Framhald þessara rannsókna
var þvi undir þvi komið, að unnt
væri að mæla ný grunnkort. Þvi
varð það úr, að komið var á sam-
starfi þeirra stofnana, sem helzt
hafa með þessi mál að gera, þ.e.
Landmælinga Islands, Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins,
Landnáms rikisins og Yfirfast-
eignamatsnefndar rikisins,um að
koma þvi verki i framkvæmd.
Var með aðstoð frá sjö manna
nefnd þeirri, er fjallaði um land-
nýtingu, hafizt handa til undir-
búnings þess, með útvegun nýrra
tækja til mælinga, og söfnun
heimilda.
Að sögn Ágústar Böðvarssonar,
forstjóra Landmælinga fslands,
hafa stjórnvöld sýnt góðan skiln-
ing i sambandi við öflun nýju
tækjanna, en einnig hefur smá-
styrkur fengizt frá Sþ. Með nýju
vélunum er unntað gera mjög ná-
kvæm kort, allt niður i mæli-
kvarðann 1:10.000. Nú er verið að
þjálfa menn i notkun þessara
tækja, undir umsjón Ólafs Ás-
geirssonar deildarstjóra, en hann
hefur þó aðeins tvo menn til
þessara starfa, sem eru reyndar
ráðnir að stofnuninni i óleyfi, að
sögn forstjórans.
Til þess að gera nýtt kort af öllu
landinu, með þessari nýju aðferð,
sem kölluð hefur verið ,,nyt-
myndakortagerð” á islenzku,
þarf að gera um fjögur þúsund
kortblöð, en um átta klst. tekur að
gera hvert kort.
— Verkefni þessu væri hægt að
ljúka á sjö árum, ef hægt væri að
vinna á fullum styrkjum, og ef við
hefðum lOmannsvið þessa vinnu,
sögðu forráðamenn Landmælinga
á blaðamannafundi nýlega, en
með þeim vinnukrafti sem við
höfum til umráða, þ.e. þrem
mönnum, væri hægt að pressa
það i gegn á um 20 árum.
Tæknin við gerð kortanna
byggist i stuttu máli á þvi, að
tveimur loftmyndum af sama
svæði, teknum frá mismunandi
sjónarhorni, er stillt saman i svo-
nefndum stereoplanigraph, þann-
ig að módelið sést i þrividd. Er þá
hægt að greina hæðarmismun á
landinu, sem skráður er á sér-
staka plötu eftir ákveðnum þver-
skurðarbrautum. Elektróniskur
lesari umreiknar þessa hæðar-
þverskurði og stýrir eftir þeim
sjálfvirkri teiknun hæðarlina og
aðlögun loftmyndar að réttum
kortgrunni.
Framleiðandi tækjanna er Carl
Zeiss i Vestur-Þýzkalandi, en um-
boð hér á landi hefur fyrirtækið
Haukar h.f.
Ólafur Ásgeirsson deildarstjóri við eitt nýju tækjanna, elektróniska lesarann, sem umreiknar hæðar-
þverskurði.

Einn af þeim þrem starfsmönnum, sem vinna við nýju myndkortatækin, sýndi fréttamönnum notkun
þess. Timamyndir: Róbert
-
Landmælingar
Islands:
Ný mynd-
kortatæki
tekin
í notkun
-
gébé Rvik — Landmælingar Is-
lands hafa fengið nýjan tækja-
búnað til gerðar myndkorta, og er
vonazt til að unnt verði að taka
þau i notkun fljótlega. Tæki þessi
eru framleidd i V-Þýzkalandi, en
kostnaðarverð þeirra frá verk-
smiðju, fyrir utan tolla og annað,
er um sextiu milljónir króna.
Tækin eru af allra fullkomnustu
gerð sem nú er til á heims-
markaðnum, þ.e. að frátöldum
þeim, sem ekki eru á almennum
markaði og eru i Bandarikjunum
og Kanada. Þessi nýi tækja-
búnaður hentar mjög vel til
grunnkortagerðar fyrir skipu-
lagningu og áætlanagerð i strjál-
býli og visindalegar rannsóknir.
Miklar breytingar hafa orðið i
kortagerð hér á landi, nú er unnið
með tölvum og fullkomnum tækj-
um, en áður var allt handteiknað
og mælt. Hér á eftir fer stutt
lýsing á þróuninni i þessum mál-
um hér á landi.
Um aldamótin siðustu hófst
danska herforingjaráðið handa
um nýja gerð korta af tslandi. Ar-
ið 1920 var lokið mælingu u.þ.b.
þriðjungs landsins, en þá var
verkinu frestað vegna fjárhags-
örðugleika. 1930 var aftur tekið til
við verkið, þá af dönsku land-
mælingastofnuninni sem stofnsett
var tveimur árum áður. Siðustu
mælingarnar fóru fram árið 1940.
Er striðinu lauk, höfðu Danir gef-
ið út kort af öllu Islandi i mæli-
kvarða 1:100.000, Atlasblöðin.
Þessi kort eru ennþá gefin út, nú
af Landmælingum Islands, sem
sjá um alla endurskoðun og út-
gáfu Islandskorta. Árið 1959
gerðu Landmælingar Islands og
bandariskiherinn (AMS) með sér
samning um mælingar og kort-
lagningu Islands i mælikvarða
1:25.000. Var strax hafizt handa
og tekið fyrir suðvesturhorn
landsins. Gefin voru út 11 kort-
blöð í mælikvarða 1:50.000, en
vegna strjálbýlis landsins var
mælikvarða kortanna breytt.
Framkvæmd þessa samnings var
ekki timabundin, heldur háð að-
stæðum AMS. Frá þvi þessi 11
kortblöð voru gefin út, hefur
verkið legið niðri og ekki fengizt
vissa fyrir þvi, hvenær hafizt
verður handa að nýju.
Undanfarin 17 ár hafa Land-
mælingar Islands teiknað gróður-
kort fyrir gróður- og beitarþols-
rannsóknir Rannsóknarstofnunar
landbúnaðarins. Sem grunnkort
fyrir þetta verk var notað herkort
það i mkv. 1:50.000, sem banda-
riski herinn gerði af landinu á
árunum 1945-’49, og voru kortin
stækkuð i mkv. 1:40.000. Til
þessa hafa verið gefin út 55 kort-
blöð af hálendinu, en lokið hefur
verið við að kortleggja mestan
hluta af miðhálendinu og nokkuð
af hálendi, skögum og útnesjum.
Er unnið að útgáfu korta af þeim
svæðum.
Fyrir sjö árum hófst Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins
handa um að rannsaka gróður- og
ræktunarskily rði i byggðum
landsins. 1 þvi sambandi var
nauðsynlegt að setja inn landa-
merki jarða á kortin, i þvi skyni
að mæla stærð þeirra og gildi til
ræktunar og beitar. Slik jarðakort
hafaaldrei verið gerð hérá landi,
og hefur þvi skort örugga vit-
neskju um stærð jarðanna og
tölulegar upplýsingar til þess að
byggja jarðamat á, og enn frem-
ur kort til skipulagningar land-
búnaðar i sveitum landsins.
Til reynslu voru gefin út nokkur
kort af byggðum Borgarfjarðar,
byggð á sama grunnkorti og há-
lendiskortin, en nú þurfti að
stækka mælikvarðann upp i
1:20.000, og kom þá i ljós, að ná-