Tíminn - 13.04.1976, Blaðsíða 10

10
TÍMINN
Þriðjudagur 13. april 1976.
Þriðjudagur 13. april 1976.
TÍMINN
11
Formaður stjórnar Bifreiðastjórafélagsins Frama, tJlfur Markússon,
skoðar mælinn.
Iðntækni hefur fjölda-
framleiðslu á raf-
eindatækjum
í vinnustofu Öryrkjabandalags íslands
SJ-Reykjavik Iðntækni h.f. hefur
hafið fjöldaframleiðslu á raf-
eindatækjum i vinnustofu ör-
yrkjabandalags tslands, Hátúni
10. Fjórir öryrkjar starfa við
frain lciðsluna ems og er, ásamt
einum starfsmanni frá Iðntækni.
Þau tæki, sem framleidd eru á
vegum Iðntækni eru algerlega is-
lenzk hönnun og framleiðsla og
hafa þegar verið fullreynd við
þær aðstæður og kröfur, sem is-
lenzkur markaður gerir. Sum
tækin er búið að reyna i allt að
þrjú ár og eru þvi að dómi Iðn-
tæknimanna vel búin undir þá
fjöldaframleiðslu, sem nú er að
hefjast hér á landi, enda stefnt að
þvi að sinna þörfum bæði innlends
og erlends markaðar. Mestur
hluti framleiðslu næstu 6-8 mán-
aða er þegar seldur.
Tækin, sem framleidd eru i
vinnustofunni, eru gjaldmælir,
sem byggist að öllu leyti á raf-
eindatækni, fyrir sex mismun-
andi gjaldskrár. Þegar eru um
300 mælar seldir, en þeir kosta
hver 129,600 kr. Mælirinn er ætl-
aður i leigu og sendibifreiðir, en
einnig væri hægt að nota hann
fyrir afgreiðslugeyma bensin-
stöðva, rafmagns-, hitaveitu- og
vatnsnotkun svo dæmi séu nefnd.
Finnur Torfi Guðmundsson er
höfundur mælisins i núverandi
mynd.
Þá er vélgæzlukerfi, sem Jón
Sveinsson hefur þróað, sem fylgj-
ast með vélbúnaði i skipum, verk-
smiðjum og virkjunum og til-
kynna um bilanir. Þessi kerfi
hafa verið pöntuð i svo til alla þá
mýsmiði i skuttogara, sem fer
fram á næstu árum hérlendis, svo
og i ýmis eldri skip. Þá bauð
fyrirtækið i vélgæzlubúnað fyrir
Kröfluvirkjun nýlega en óvist er
hvort þvi tilboði verður tekið þar
sem það er um 8% hærra en tvö
erlend tilboð er bárust.
Á næstunni verða framleiddar
200 einingar (8 meðalkerfi) eða
460 ef tilboð i Kröflu næst.
Loks er afgasmælir sem fy
á sjálfvirkan hátt með útblás
hita dfselvéla og þar með þvi
hvort olia fari til spiilis eða um
bilun sé að ræða. Jón D. Þor-
steinsson og Richard O. Brian
þróuðu mælinn. Verð afgasmæla
er frá kr. 500 þús. Framleiða á
30 mæla á næstunni og eru 11
þegar seldir.
Samsetningarvinnan er fram-
kvæmd á vinnustofu öryrkja-
bandalagsins og er framleiðslu-
deildin rekin sem hvert annað
fyrirtæki en ekki sem öryrkja-
vinnustofa. Þar eru greidd sömu
laun og hlunnindi og gerist á al-
mennum vinnumarkaði, enda
hefur það fólk er starfað hefur að
undirbúningi framleiðslu hér hjá
öryrkjabandalaginu, siðan i
september staðizt samkeppni við
almennan vinnumarkað að öllu
leyti.
Jón Óskar:
Nokkrar athugasemdir vegna bók-
menntaskrifa Gunnars Stefónssonar
Gunnar Stefánsson birtir i
Timanum 2. marz s.l. grein um
siðustu ljóðabækur Kristjáns
frá Djúpalæk og Þorsteins
Valdimarssonar. t grein sinni
vitnar hann i nýjustu bók mina,
Kynslóð kalda striðsins.á þann
hátt að ég get ekki stillt mig um
nokkrar athugasemdir.
Greinarhöfundur lætur sem
bók min verði honum tilefni
þess að draga fram kvæðasafn
Kristjáns frá Djúpalæk sem út-
gefið var fyrir tiu árum, en i það
safn valdi Bjarni frá Hofteigi úr
þeim bókum Kristjáns sem þá
voru út komnar, og þar segir
Gunnar að nú gefist kostur á
,,að glöggva sig á framlagi
Kristjáns...” Hgnn þykist siðan
hafa gert það og kveður upp
sinn dóm, og er þá orðið litið úr
Kristjáni, hann er ekki lengur
skáld. Ekki gerir greinar-
höfundur ráð fyrir að bók-
menntagagnrýnanda geti
skjátlazt i vali sinu, að það hljóti
ekki að vera óaðfinnanlegt, úr
þvi hann hafði skáldið með i
ráðum, eða að meiri yfirsýn og
rannsókn á timabili og baksviði
kynni að varpa skýrara ljósi á
kveðskaparferil Kristjáns. Allir
hljóta að sjá, hve flausturslega
þarna er að unnið. Og hvers
vegna er greinarhöfundur að
nota tilvitnun i Kynslóð kalda
striðsins fyrir inngang að slik-
um vinnubrögðum. Hann hlýtur
þó að vita, að mér muni litil
þægð i þvi að bók min sé notuð
til óþurftar gömlum kunningj-
um minum sem ég virði fyrir
framlag þeirra til islenzkrar
menningar.
Þegar Gunnar snýr sér að þvi
að ritdæma siðustu bók
Kristjáns frá Djúpalæk, er ekki
annað að sjá en hann sé fyrir-
fram ákveðinn i að klekkja á
höfundinum og fjölyrða um
gallana. Tónninn er allt annað
en vinsamlegur. Dæmi um það
er eftirfarandi: Greinarhöfund-
ur byrjar á að lýsa þvi yfir að
bókin vitni „fremur um aftur
för en hitt”, og er þó áður búinn
að komast að þeirri niðurstöðu
(aflestri kvæðasafnsins fvrr-
nefnda) að fyrri ljóð Kristjáns
beri ekki vitni um skáldgáfu,
heldur „einlæga hneigð til
skáldskapar”, hefur þannig tek-
ið af Kristjáni heiðurinn af þvi
að heita skáld, en lætur hann
engu að siður vera i afturför.
Siðan birtir hann tvö dæmi úr
nýjustu bók Kristjáns um mis-
heppnaðan skáldskap. Þá gerist
hann sérlega stórorður um eitt
ljóðið, sem á að vera misheppn-
að, en birtir ekki dæmi úr þvi.
Hann segir: ,,M?ð einu ljóðinu,
Laun heimsins, er birt teikning
sem virðist eiga að sýna kunnan
bókmenntagagnrýnanda. Sam-
kvæmt þvi ætti ljóðið að vera
skeyti til hans, væntanlega
vegna þess að hann hafi ekki
tekið ljóðum skáldsins nógu vel.
Án myndarinnar væri skirskot-
un ljóðsins raunar illskiljanleg,
en varla eru slik vinnubrögð
samboðin þeim alvarlega sinn-
aða ljóðasmið, sem Kristján frá
Djúpalæk einatt telur sig vera.”
Þarna er sýnilega gert ráö
fyrir þvi að gott sé að koma
höggi á höfundinn með þvi að
dylgja um að hann þoli ekki
gagnrýni, hafi þvi gerzt svo
djarfur að senda einhverjum
gagnrýnanda skeyti i ljóði, en
það sé auðvitað ekki samboðið
„þeim alvarlega sinnaða ljóða-
smið, sem Kristján frá Djúpa-
læk einatt telur sig vera”, sem
sé enn dylgjur um að hann þyk-
ist aðeins vera alvarlega sinn-
aður, án þess að vera það. En
svona vinnubrögð i ritdómi eiga
liklega að vera samboðin alvar-
lega sinnuðum bókmenntagagn-
rýnanda.
Nú vill svo til að ég hef talað
við Kristján frá Djúpalæk eftir
að ritdómurinn birtist og hann
hefur skýrt mér frá þvi, að sum-
um hafi þótt mynd sú sem séra
Bollí i Laufási teiknaði við um-
rætt kvæði, likjast Ólafi Jóns-
syni gagnrýnanda, en það hafi
verið einskær tilviljun, og sjálf-
ur hafi hann alls ekki verið að
yrkja um neinn sérstakan gagn-
rýnanda. En það er þá sem sé
ljóst hvernig á skammaryrðum
Gunnars stendur. Hann þykist
þurfa að verja æðstaprestinn,
þann sem gefið hefur tóninn i
hópi gagnrýnenda. Af framan-
sögðu má einnig ljóst vera, að
það þurfti hann alls ekki að
gera.
Það hefur margsýnt sig hve
viðkvæmir sumir gagnrýnendur
eru hérlendis. Það má aldrei ef-
ast um aö þeir séu fullkomnir.
Kristján frá Djúpalæk hefur ort
ljóð sem telst vera háð og spé
um einn sérstakan gagnrýn-
anda. Þá tekur annar gagnrýn-
andi að sér aö reyna að svipta
viðkomandi höfund heiðrinum
af skáldnafninu. Það mátti ekki
minna kosta. Um leið er annað
skáld af sömu kynslóð tekið i
karphúsið, Þorsteinn Valdi-
marsson. Hann er ekki alveg
sviptur heiðrinum af þvi að vera
skáld, en fær þó þung högg og
dæmist vera lélegt skáld, enda
hefur hann fallið i sömu gröf og
Kristján, hefur aðhyllzt guð-
speki, og það virðist i augum
gagnrýnandans vera svipað og
það var áður i augum sumra
manna, ef einhverjir höfðu
gerzt friþenkjarar. Slikir geta
ekki orðið skáld. Engu er iikara
en Þorsteinn sé veginn og létt-
vægur fundinn vegna of mikils
ándlegs skyldleika við synda-
selinn.
Það kemur ljóst fram i loka
orðum Gunnars Stefánssbnár
um skáldin tvö, að hann reynir
að tengja Kynslóð kalda striðs-
insgrein sinni til að gera litið úr
kynslóð þessara tveggja skálda.
Þar segir svo, eftir nokkrar vill-
andi upjilýsingar um hvað
stendur i bók minni: „Ljóð
þessara tveggja skálda hafa ef
til vill verið ofmetin á sinni tið i
hlutfalli við aðra ljóðasmiði. En
það er þeim ekki til lasts að þeir
yrki i hefðbundnum stil.”
Þarna er látið að þvi liggja, að
slikt last sé að finna i bók minni,
en þar er það hvergi að finna,
enda mundi mér þykja slikt við-
horf gagnvart höfundunum
fáránlegt. En Gunnar heldur
áfram:
„Takmarkanir þeirra stafa af
þvi hve heimspekileg undir-
staða skáldskapar þeirra er
veik og þvi að þeir hafa ekki ag-
að persónulegt tungutak sitt
nægilega strangt.”
Ég held að það mundi vef jast
fyrir Gunnari að gera fullnægj-
andi grein fyrir svona sleggju-
dómum. En til skýringar fyrir
ungt fólk sem litið veit um
Kristján frá Djúpalæk og Þor-
stein Valdimarsson skal þetta
tekið fram um þá „heimspeki-
legu undirstöðu” sem þeir hafa
báðir átt sameiginlega: Þeir
hafa báðir aðhyllzt sósialisma,
báðir aðhyllzt kenningar guð-
spekinga, báðir verið miklir
ættjarðarvinir og báðir haft ótrú
á hlutdeild Islands i hernaðar-
bandalögum. Þeir hafa enn-
fremur báðir trúað á mátt is-
lenzkunnar og verið varðveizlu-
menn islenzkrar tungu og
menningar. Þetta er þeirra
„veika” undirstaöa. Og Gunnar
heldur áfram:
„En slikt hið sama má segja
um flest önnur nútimaskáld,
hvort sem þau teljast til „atóm-
skálda” eða einhverrar annarr-
ar fylkingar.”
Ég læt lesendum eftir að
reyna að ráða i það hvað þarna
er átt við. En ég held að fleiri en
ég mundu vilja spyrja, hvaða
erindi svona skrif eigi á prent.
Ég hef engan hug á að karpa
um bókmenntir við Gunnar
Stefánsson. En ég vildi ekki láta
það viðgangast orðalaust, að
siðasta bók min, Kynslóð kalda
striðsins, væri notuð þvi til af-
sökunar að kveða upp
ógrundaða dóma og óvægilega
yfir framangreindum höfund-
um. Ég hefði haldið að þeir ættu
betra skilið eftir um það bil 40
ára störf i þágu islenzkra bók-
mennta. Þeir hafa ekki orðið
feitir á þeim störfum. Og að lok-
um ætla ég að ráðleggja islenzk-
um bókmenntafræðingum að
hugsa um það, þegar þá langar
til að troða illsakir við skáld, að
þetta eru þó mennirnir sem þeir
lifa á.
Borgnesingar
heimsækja
Kópavog með
gestaleik
ur, en bæði hafa þau starfað
mikið að leiklistarmálum i
Borgarnesi. Þetta er fyrsta leik-
rit Trausta, en hann hefur áður
starfað nokkuð við leiklist i
Menntaskólanum á Akureyri.
Trausti dvelst nú við nám i
Noregi. — Lög og textar við
leikritið eru eftir Theódór Þórð-
arson og Gisla Jóhannsson.
Leikmynd er hönnuð af Vigni
Jóhannssyni, en hann starfar
hjá Leikfélagi Reykjavikur.
Vignirer Akurnesingur og hefur
starfað að leiklistarmálum á
Akranesi. Kristján Albertsson
sá um málun leikmyndar. Leik-
endur i þessari uppfærslu eru
ungir að árum, margir þeirra
hafa þó leikið áður en hluti
þeirra stigur nú á leiksvið i
fyrsta sinn. Þetta unga fólk lof-
ar góðu um velgengni leiklistar-
innar hér i Borgarnesi á kom-
andi árum.
Það er mikil vinna, sem ligg-
ur að baki þessarar sýningar.
Leikstjóri, leikendur og aðrir,
sem unriið hafa að uppfærslu
þessari hafa lagt á sig mikið og
fórnfúst starf, á kvöldin og um
helgar þegar aðrir hafa átt fri.
Leiknefndin þakkar þeim öllum
innilega i nafni umf. Skalla-
grims og vonar að þessi vinna
þeirra færi bæði þeim og leik-
húsgestum ánægju. — Búningar
eru ýmistfengnir að láni eða úr
búningasafni okkar.”
Sveinbjörg Hallsdóttir er
gamanleikur og gerist á Flæði-
skeri, (liklega i Borgarnesi, að
þvi er helzt verður ráðið, eða þá
á einhverjum álika stað við
ströndina). Margar persónur
koma fram i leiknum, a.m.k.
tólf, en auk þess er Jón Múli
Árnason, útvarpsþulur i leikn-
um. Eru margar persónurnar
hinar spaugilegustu.
Um sjálft verkið verður það
að segjast eins og er, að þrátt
fyrir ymsgóðtilþrif, er þvi áfátt
um margt eins og verða vill hjá
byrjendum, og þyrfti dálitilla
lagfæringa viðf hefði liklega
getað leikizt upp og tekið nýrri
mynd hjá vanara leikfólki.
Leikstjóri er Theódór Þórðar-
son, og mun þetta vera fysta
verkefnið sem hann setur á svið,
en hann er að sögn mikill
áhugamaður um leiklist og hef-
ur sótt leiklistarnámskeið
erlendis.
Að sviðsetja verk i fyrsta sinn
er meira en venjuleg frumraun
fyrirleikstjóra. Sýningin verður
i höndum hans létt, og má
margt gott um hana segja, en
dálitill vandræðagangur er þó
stundum á hreyfingum og
innkomum. Mörg frumleg leik-
brögð viðhöfð, sum góð, önnur
vond.
Eins og fram kemur i ávarpi
leiknefndar, þá er sýning þessi
unnin af fólki sem bregður á leik
eftir vinnu — og stundum og lik-
lega oftast yfirvinnu lika. Ur-
ræði eru i rauninni fá hér fyrir
þá, sem áhuga hafa á leiks.tarfi,
en við fengum að sjá að sumt af
þessufólki hefur meira en bara
áhugann — einhverja hæfileika
lika.
UNGMENNA-
FÉLAGIÐ
SKALLAGRÍMUR
Borgarnesi.
SVEINBJÖRG
IIALLSDÓTTIR
gamanleikur eftir
Ti austa Jónsson.
Leikstjórn:
Theodór Þórðarson.
Söngtextar:
Theodór Þórðarson
Lög eftir
Gisla Jóhannsson
Lennart Engström, vara-
formaður Alþjóða áhugaleik-
hússráðsins.
Siðastliðinn sunnudag lék
Ungmennafélagið Skallagrimur
gestaleik i Kópavogi. SVEIN-
BJÖRG HALLSDÓTTIR heitir
leikritið og er eftir Trausta
Jónsson. Ungmennafélagið
Skallagrimur var stofnað árið
1916 og er þvi sextugt á þessu
ári, en formaður félagsins er nú
Magnús Thorvaldsson. Leik-
nefnd félagsins er skipuð þeim
Theódór Þórðarsyni, Sigþrúði
Sigurðardóttur og Guðrúnu
Helgu Andrésdóttur.
Ungmennafélagið mun um
allnokkurt skeið hafa staðið
fyrir leiksýningum heima i
héraði sinu. Sýndi t.d. Húrra
krakka árið 1973, Ólympiu-
hlauparann árið 1974, ísjakann
árið 1975 og svo núna Svein-
björgu Hallsdóttureftir Trausta
Jónsson.
I leikskrá er m.a. ritað á
þessa leið:
,,Að þessu sinni sýnir umf.
Skallagrímur gamanleikinn
Sveinbjörgu Hallsdóttur eftir
Trausta Jónsson, en hann er
ungur Borgnesingur, sonur
hjónanna Jóns Kr. Guðmunds-
sonar og Oddnýjar Þorkelsdótt-
^ Leikstjóri og leikendur Aðstoöarfólk ♦
ɧi
wm
MjÉ iÉÉS^^/

Mmm
BBBIl . n ■
Margs er þó að gæta. T.d.
hefur reynsllan kennt okkur að
með vönum leikstjórum og vel
skrifuðum leikritum, næst betri
árangur alla jafna en hjá þeim
sem aðeins búa að sinu og þá oft
litilli reynslu. Mér er það lfka
ljóst að þetta vita flestir, eins og
það að slikt kostar fé, sem erfitt
er að ná saman i fámennu
byggðarlagi, þrátt fyrir annars
eindreginn stuðning góðviljaðra
borgara. Framtak þeirra i
Skallagrimi er lofsvert lika
ferðalagið suður á Stór-Reykja-
vikursvæðið. Þess má að lokum
geta að undirritaður missti af
óviðráðanlegum orsökum úr
hluta af sýningunni, og kann það
að hafa nokkur áhrif á viðhorf-
in.
Meðal þeirra sem viðstaddir
voru sýningu Ungmennafélags-
ins Skallagrims var Svi'inn
Lennart Engström, varafor-
raaður Alþjóðasambands
áhugaleikhúsa, en hann var
staddur hér á landi til þess að
ræða við áhugafólk og fleiri hér
á landi um aukna þátttöku is-
lenzkra áhugaleikara i alþjóð-
legu samstarfi. Atti hann þess
kost að sjá nokkrar leiksýningar
hér á landi, en það er siður en
svo bara á Islandi þar sem
áhugaleikhúsin blómstra.
Hann tjáði undirrituðum að
áhugaleikfélög i Sviþjóð fengju
mikinn stuðning frá sænska
rikisleikhúsinu, sem lánaði
félögunum leikstjóra og annað
starfsfólk, ennfremur muni og
búninga.. Gæfi rikisleikhúsið
einnig út upplýsingar um leikrit
o.s.frv. Ef til vill gæti Þjóðleik-
húsið gert eitthvað svipað hér á
landi, kemur manni til hugar.
en sem kunnugt er þá búa is-
lenzku áhugaleikhúsin við mjög
erfiðar fjárhagsaðstæður.
Jónas Guðmuiulsson.