Tíminn - 18.05.1976, Síða 8

8
TÍMINN
Þriöjudagur 18. mai 1976
MÉR var fært dagblaðið Timinn
frá 9. maí 1976 og sýnd þar grein
eftir Jakob G. Pétursson. Hann
segist hafa leitað lengi að ábyrg-
um aðilum vegna Tilraunastöðv-
arinnar að Reykhólum, en einn af
þeim er undirritaður, forstjóri
Rannsóknastofnunar landbúnað-
arins, sem ber ábyrgð á tilrauna-
stöðinni.
Mér þykir fyrir þvi að Jakobi
skuli hafa gengið svona illa að fá
svör við spurningum sinum, en
það eru gefin út sex dagblöð i
landinu og ég er áskrifandi að
einu þeirra og sé hin sjaldan, þar
á meöal Timánn, sem ég hef ann-
ars mjög gaman af að lesa.
Hvers vegna i ósköpunum sendi
Jakob mér þessar spurningar
ekki beint, eöa a.m.k. eintak af
Timanum með greinum sinum, ef
hann vildi fá svör? Af hverju
spurði hann ekki tilraunastjórann
á Reykhólum, Inga Garðar Sig-
urðsson, sem býr nokkra metra
frá honum? Ég er hræddur um að
okkur gengi seint, tilraunamönn-
um, að finna sannleikann, ef viö
beittum aðferöum Jakobs við að
afla upplýsinga. Mann grunar að
Jakobi hafi gengið annað til en
fróðleiksfýsn með þessum blaða-
skrifum. En mér er ljúft aö svara
spurningunum, enda er þeim auð-
svarað.
Spurning 1:
Hvað kostar yfir árið að starf-
rækja tilraunastöð landbúnaðar-
ins að Reykhólum.
Svar:
Þessu getur hver sem er flett
upp i fjárlögum fyrir árið 1976,
bls. 96.
Laun Kr. 2.575.000,-
Onnur rekstrargjöld 2.730.000,-
Viðhald 1.200.000,-
Vextir 15.000,-
Gjöldsamtals 6.520.000,-
Seldar vörur og þjónusta
Kr. 2.100.000,-
Framlög úr rikissjóöi
Kr. 4.927.000,-
Tekjur samtals Kr. 7.027.000,-
Mismunur, notaður til ýmissa
fjárfestinga kr. 507.000,-.
Samkvæmt ársreikningi 1975
urðu tekjur af sauðfé búsins kr.
2.859.333,-.
Rikisreikningur, B-hluti fyrir
árið 1974 er kominn út og inni-
heldur m.a. reikninga Tilrauna-
stöðvarinnar á Reykhólum.
Spurning 2:
Hvað greiöir bú hennar mikið af
þeim kostnaði, og þá um leið,
hver veröur hiutur hins opinbera?
Svar:
Svar er að finna hér aö ofan.
Spurning 3:
Hvað geta yfirmenn nefndrar
stofnunar uppiýst um verkefni og
árangur þessarar tilraunastarf-
semi?
Svar:
A. Jarðræktartilraunir.
I ársskýrslu Rannsóknastofn-
unar landbúnaðarins 1975 I jarð-
ræktartilraunir er á bls. 34—51
greint frá tilraunum á Reykhól-
um á sviði jarðræktar, þ.e.a.s.
með áburð.kalk, grasstofna, beit,
grænfóður, sláttutima o.s.frv.
Þessar tilraunir eru sem hér
segir, og er smáatriðum sleppt:
Tiiraun nr. 7-51.
Vaxandi skammtar af kalí á tún
— i 41iðum og 4 endurtekningum.
Sýnd eru meðaltöl 24 ára og árs-
ins 1975.
Tilraun nr. 8-51.
Vaxandi skammtar af köfn-
unarefni á tún — i 4. liðum og 4
endurtekningum. Niðurstöður
1975 og meðaltöl 23 ára.
Tilraun nr. 9-53.
Samanburður á tegundum
köfnunarefnisáb. á tún—i 5 liöum
og 4 endurtekningum. Niðurstöö-
ur 1975 og meöaltöl 23 ára.
Tilraun nr. 9-51.
Sveltitilraun meö P og K á tún
— i 4 liðum og 4 endurtekningum.
Niðurstöður 1975 og meðaltöl 24
ára.
Tilraun nr. 20-56.
Sauðfé, menn og hestar i Barðastrandarsýslu.
Björn Sigurbjörnsson:
Tilraunastöðin
að Reykhólum
Kalk á mýri — i 8 liðum og 4
endurtekningum. Niðurstöður
1975 og meðaltöl 20 ára.
Tilraun nr. 228-68.
Vaxandi skammtar af kalki
m/biönduðum túnáburði— Í 5 lið-
um og 4 endurtekningum. Niður-
stöður 1975 og meðaltöl 8 ára.
Tilraun nr. 270-70.
Arleg kölkun og kalk til 8 ára —
1 5 liðum og 4 endurtekningum.
Niðurstöður 1975 og meðaltöl 6
ára.
Tilraun nr. 271-70.
Ahrif beitar á uppskeru og
gróöur, Grund, Reykhólasveit— i
2 liðum. Niðurstöður 1975 og
meðaltöl 6 ára.
Tilraun nr. 221-68.
Samanburður á stofnum af
vallarsveifgrasi — 2 stofnar I 4
endurtekningum. Niðurstööur
1975 og meðaltöl 7 ára.
Tilraun nr. 399-75.
Kiipping á vallarsveifgrasi —
klippt á 12 mismunandi timum.
Tilraun nr. 355-75.
Arleg og varanleg áhrif þjöpp-
unar á jarðveg— ekið mismun-
andi oft með traktor, 4 liðir i 4
endurtekningum.
Tilraun nr. 268-70.
Gróðurfarsbreyting á kölnu
landi— bæði friðað og beitt. Með-
altöl 5 ára.
Tilraun nr. 231-70.
Vaxandi P og K með 100 N — 6
liðir i 4 endurtekningum. Niður-
stöður 1975 og meðaltöl 6 ára.
Tilraun nr. 254-70.
Samanburður á teg. N-áburður
+ kalk, Djúpadal — 4 liðir i 4
endurtekningum. Niðurstöður
1975, meðaltöl 6 ára.
Tilraun nr. 327-72 og 328-72.
P,K,K — 15 liðir i 3 endurtekn-
ingum framkvæmd á N-Tungu,
Rauðasandshr., Hjarðardal.
önundarfirði og Felli, Dýrafirði.
Niðurstöður 1975 og meðaltal 4
ára.
Tilraun nr. 310-73.
Vaxandi N á tún — 5 liðir i 3
endurtekningum framkvæmd á
Skjaldfönn, Hrafnabjörgum og
N-Tungu, örlygshöfn. Niðurstöð-
ur 1975 og meðaltöl 3 ára.
Tilraun nr. 364-75.
Vaxandi skammtar af brenni-
steini.Feil— 5 liðir I 3endurtekn-
ingum. Niðurstöður 1975.
Tilraun nr. 326-73.
Vaxandi skammtar af P og K,
brcnnisteini og kalki— 14 liðir i 3
endurtekningum, framkvæmd að
Hrafnabjörgum, ögurhreppi,
Skjaldfönn, Nauteyrarhr. og
Unaðsdal, Snæfjallahr. Niður-
stöður 1975 og meðaltöl 3 ára.
Tilraun nr. 341-75.
Sáðtimi grænfóðurtegunda,
Stór-Holt Saurbæ — 3 sáðtimar 3
afbrigði i 4 endurtekningum.
Niðurstöður 1975.
Tilraun nr. 401-75.
Stofnar vallarsveifgrasa — 7
afbrigði sáð 1975.
Tilraun nr. 394-75.
Stofnar túnv.— 7 afbrigði sáð
1975.
Tilraun nr. 376-75.
Sláttutimiá snarrót—Sáð 1975.
Tilraun nr. 336-75.
Grænfóðurblöndur til beitar —
Sáð 1975 en eyðilagðist af gæs.
Tilraun nr. 340-75.
Stofnar hafra til grænfóðurs II
— Sáð 1975 eyðilagðist af gæs.
Tilraun nr. 381-75.
Uppskera og þroskaferiil hafra
— Sáð 1975. Skemmdist af gæs en
verður haldið áfram, (tilraunir
336 , 340 og 381 voru allar á sama
stað og urðu fyrir ágangi gæsa)
Tilraun nr. 392-75.
Grastegundir og N, P og K — 3
tegundum sáð 1975.
Tilraun nr. 354-75.
Grindatað á nýrækt. — 6 liðir,
sáð 1975.
Tilraun nr. 329-75.
Grastegundir og kalk — 9
tegundir og afbrigði, sáð 1975,
kalk borið á i marz 1976.
Tilraun nr. 289-75.
Ahrif beitar á gróðurfarsbreyt-
ingu á nýrækt— Sáð 1975, við hlið
tilraunar nr. 20-56, Kalk á mýri.
Nokkuð skemmd af gæsum. 5 lið-
ir.
Tilraun nr. 332-75.
Haustsláttur túna — Sáð 1975.
Lagðar voru niður 3 tilraunir áriö
1975.
Þessar tilraunir eru skipulagð-
ar með svipuðum tilraunum á
hinum tilraunastöðvunum
(Möðruvöllum, Skriðuklaustri,
Sámsstöðum og auk þess á
Hvanneyri), og niðurstöður
þeirra eru undirstaðan undir leiö-
beiningum ráðunauta um jarð-
rækt.Niðurstöðurnarer aðfinna í
ýmsum skýrslum RALA. Þær eru
notaðar i greinum i timariti
stofnunarinnar, i Frey, i útvarps-
erindum og af ráðunautum. Of
langt má! yrði að birta þær allar i
svona svargrein, enda getur
Jakob snúið sér til min eða Inga
Garðars, ef hann vill kanna
niðurstöður nánar.
Vegna legu Reykhóla eru jarð-
ræktartilraunir, sem þar hafa
verið framkvæmdar, um margt
mjög sérstæðar.
Vegna veðurfarslegrar sér-
stöðu, einkum vorkulda og vegna
staðsetningar, gegnir tilrauna-
stöðin á Reykhólum hlutverki
sem ekki verður sinnt með jafn-
góðu móti frá öðrum stöðvum
stofnunarinnar. Fjarlægðanna
vegna gæti stöðin sinnt rannsókn-
um i Dalasýslu, Vestfjörðum öll-
um og i vestanverðri Húnavatns-
sýslu. Þegar hinum umfangs-
miklu dreifðu áburðartilraunum i
Barðastrandasýslum og Isa-
fjarðarsýslum lýkur, gæti verið
ástæða til að taka fyrir áburðar-
tilraunir i Dalasýslu, á Strönd-
um og jafnvel um vestanverða
Húnavatnssýslu i stað þeirra sem
niður falla. Þá kemur til greina
að gera dreiföar tilraunir með
grastegundir og stofna á svæði
stöðvarinnar.
Fjöldi tiiraunareita á Reykhólum
og i dreifðum tilraunum frá
Reykhólum.
Ar Reitafjöldi
1971 612
1972 1027
1973 897
1974 659
1975 901
B. Sauðfjárrannsóknir
og sauðfjárrækt
1. Erfðir á rauðgulum illhærum
og ræktun á alhvítu fé.
Rauðgular illhærur eru alvar-
legasti eðlisgallinn á islenzku ull-
inni. Grundvöllur að rannsóknum
á Reykhólum á erfðum á rauð-
gulu illhærunum var lagður árið
1961, þegar fé var keypt að
Reykhólum eftir fjárskipti.
Rannsóknirnar sjálfar hófust
árið 1963 undir stjórn dr. Stefáns
Aðalsteinssonar, og hafa staðið
óslitið siðan.
Veigamiklar upplýsingar hafa
fengizt um erfðirnar á rauðgulu
illhærunum með rannsóknum á
Reykhólum.
Ræktunin á alhvita fénu hefur
gengið beztá Reykhólum af öllum
stöðvunum, þar sem þessar
rannsóknir hafa farið fram.
Fjárstofninn þar er nú orðinn
hvitari en nokkur annar fjárstofn
i landinu.
Gærur af Reykhólalömbunum
hafa oft verið senda.r i sérsútun i
Sútunarverksmiðju Sláturfélags
Suðurlands og hafa tekið fram
öllum gærum, sem þangað hafa
borizt að lit, gljáa og toglagi, og
þær hafa verið sérstaklega jafnar
að gæðum.
Ull af tilraunafénu hefur einnig
verið send i sérvinnslu i ullar-
verksmiðjur, bæði i Álafoss og
Gefjun. Hefur ullin verið talin
einstaklega vel hvit og eftirsókn-
arverð fyrir iðnaðinn að þvi leyti.
2. Arfgengi á hagnýtum
eiginleikum
Afurðatölur yfir Reykhólaféð
hafa verið notaðar með tölum yfir
sauðfé frá öðrum fjárbúum til
þess að kanna erfðir á hagnýtum
eiginleikum, þ.e.a.s. frjósemi áa,
lambavænleika, ullarmagni og
ullarflokk.
Jafnframt hafa þessar tölur
verið notaðar til að reikna út
leiðréttingarstuðla og til að
byggja upp kynbótaeinkunna-
kerfi.
Kynbótaeinkunnir þessar hafa
verið notaðar sem hjálpartæki
við val ásetnings lamba frá árinu
1965.
3. Afurðasemi Reykhóiafjárins
Fjárstofninn á Reykhólum
hefur gefið ágætar afurðir
undanfarin ár. Tölurnar hér á
eftir eru frá árinu 1974.
Ær, sem lifandi voru i byrjun
sauðburðar, 266 að tölu, áttu 452
lömb eða 169,9 lömb eftir hverjar
100 ær. Lambavanhöld voru
6,86% af lömbum undan ám. Til
nytja komu 421 lamb eða 158,3
lömb eftir 100 ær lifandi i byrjun
sauðburðar.
Reiknaður meðalþungi allra
lamba var 14,00 kg. Föll af Reyk-
hólalömbum voru vegin, kæld og
nýrmörslaus. Ef nýrmör er 5% af
skrokkþunga, hefðu Reykhóla-
lömb átt að vega 14,74 kg að
meðaltali með nýrmör.
Reiknað kjöt eftir á sem lifandi
var i byrjun sauðburðar á
Reykhólum var nýrmörslaust
22,16 kg, en 23,33 kg með 5% nýr-
mör.
Af 47 gemlingum báru 33 eða
70,2%. Af þeim voru 6 tvilembdir
eða 18,2 %. Alls fórust eða fædd-
ust dauð 11 gemlingslömb af 39
fæddum, þar af 4 tvilembingar,
eða 28,2% Reiknaður meðal-
fallþungi 28 gemlingslamba var
14,33 kg, en með 5% nýrmör hefði
hann orðið 15,08 kg.
Reykhólaærnar voru allar vetr-
arrúnar. Ullarmagnið eftir aldri
áa var sem hér ségir:
Aldur Fjöldi Ull.kg
1 V. 46 2,54
2 v. 50 2,83
3 v. 48 2,90
4 v. 40 2,60
5 v. 39 2,61
6 v. 31 2,62
7 v. 18 2,43
8 v. 12 2,48
9 v. 12 2,33
10 V. Vegið meðaltal 2 v. og 7 2,27
eldri 257 2,66
Af þessum tölum virðist aug-
ljóst, að afurðasemi Reykhóla-
íjárins sé fyllilega nógu mikil til
þess að réttlæta dreifingu á
kynbótafé þaðan i stórum stil til
þess að bæta ullar- og gærugæði.