Tíminn - 21.05.1976, Blaðsíða 11

Föstudagur 21. maf 1976
TÍMINN
11
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Auglýsingastjóri:
Steimgrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur I Edduhús-
inu við Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur I
Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiðslusimi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Verð i lausasölu kr. 50.00. Askriftar-
gjald kr. 1000.00 á mánuði. Blaðaprent h.f.
Vandræðalegt yfirklór
Þjóðviljans
Þjóðviljinn heldur áfram vandræðalegri
viðleitni til að bera á móti þvi, að ýmsir leiðtogar
Alþýðubandalagsins hafa undanfarið haldið uppi
samtölum við þá Björn Jónsson og Gylfa Þ.
Gislason um myndun stjórnar með Sjálfstæðis-
flokknum, sem leysi núverandi rikisstjórn af
hólmi fyrir eða eftir kosningar.
Þjóðviljinn þorir þó ekki að bera á móti þvi að
slik stjórn geti verið meira en hugsanleg, en segir
hins vegar, að hún komi þvi aðeins til greina, að
Sjálfstæðisflokkurinn fallist á, að dregið verði úr
völdum verzlunarauðvaldsins og verkalýðs-
hreyfingunni tryggð aukin völd. Þetta stóð þó
ekki i veginum, þegar nýsköpunarstjórnin sæla
var mynduð á sinum tima og voru foringjar
Alþýðubandalagsins (Sósialistaflokksins) þá sizt
óskeleggari en núverandi foringjar þess. Þvert á
móti hefur verzlunarauðvaldið aldrei safnað
meiri gróða en á þessum árum, þegar verið var
að eyða hinum mikilvægu gjaldeyrisbirgðum,
sem höfðu safnazt erlendis á striðsárunum.
Alþýðubandalagið myndi ekki frekar nú en þá,
láta þetta valda ágreiningi, ef það ætlaði sér á
annað borð að komast i stjórn, eins og það hefur
nú mikinn hug á.
Það segir lika sina sögu, að i forystugrein Þjóð-
viljans i gær er tekið skýrt fram, að Alþýðu-
bandalagsmenn hafi ekki neitt á móti þvi að vera
i stjórn með þeim Geir Hallgrimssyni og Gunnari
Thoroddsen af persónulegum ástæðum. Og
hvergi er minnzt á það i forystugreininni, þótt
löng sé, að varnarmálin geti verið þröskuldur i
vegi slikrar stjórnar.
Kysst á vöndinn
Það sést glöggt á skrifum erlendra blaða um
þorskastriðið, að ekkert er liklegra til að hafa
áhrif á bandamenn okkar i Nató, en ótti við það,
að þeir kunni að missa afnot eftirlitsstöðvarinnar
i Keflavik. Á þvi er lika mikil hætta, að lang-
varandi þorskastrið snúi almenningsálitinu á
íslandi bæði gegn eftirlitsstöðinni og þátttökunni i
Nató. Fátt er vænlegra til sigurs, en að banda-
mönnum okkar svonefndum sé gert þetta ljóst.
Þvi miður hafa orðið veruleg mistök á þessu.
Stærsta blað þjóðarinnar, Morgunblaðið, hefur
hvað eftir annað gefið beint og óbeint til kynna,
að þorskastriðið muni engu breyta um viðhorf
íslendinga til Nató. Jafnframt hefur það gefið til
kynna, að það væri ánægt með afstöðu banda-
lagsþjóða okkar i Nató til þorskastriðsins, enda
þótt engin þeirra hafi tekið opinberlega fulla
afstöðu með okkur, nema þá helzt Norðmenn.
Ómögulegt er að segja hvað mikið þessi afstaða
Mbl. hefur dregið úr þvi að þessar þjóðir þrýsti
nægilega að Bretum til undanláts eða hvaða
áhrif þetta kunni að hafa haft á Breta til að halda
striðinu áfram. Samkvæmt ummælum Mbl.,
þyrftu þeir að minnsta kosti ekki að óttast um
eftirlitsstöðina i Keflavik, þótt þeir héldu þorska-
striðinu áfram.
Lengst gengur þó Mbl., þegar það afsakar þá
afstöðu Bandarikjastjórnar að neita okkur um
strandvarnarskip. Sú afstaða sýndi hins vegar
litinn skilning á málstað íslands. Sá, sem þetta
ritar, er fylgjandi þvi að reynt sé að hafa góð
skipti við Bandarikin, en það verður ekki gert
með þvi að kyssa á vöndinn, heldur verður að
sýna fulla reisn i samskiptum við þau. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Ford og Carter
keppa að lokum
Þeir eru nú líklegustu frambjóðendurnir
Allir andstæðingar Carters sameinuðust um Brown I Maryland.
EFTIR pröfkjörin i Michi-
gan og Maryland siðastliðinn
þriðjudag, hafa líkurnar auk-
izt fyrir þvi að Carter og Ford
verði keppinautarnir i for-
setakosningunum i haust.
Ford vann i báðum þessum
prófkjörum og var sigur hans
sérstaklega glæsilegur i
heimariki hans, Michigan, þar
sem hann hlaut 67% atkvæða,
en Reagan ekki nema 32%. í
Maryland fékk Ford 58%, en
Reagan 42%. Eftir þessi úrslit
er það nokkurn veginn ljóst,
að Ford þarf ekki að draga sig
i hlé fyrir flokksþingiö, eins og
ýmsir stuðningsmenn hans
voru farnir að óttast, ef hann
tapaði i Michigan. Horfúr eru
hins vegar á þvi að hann tapi
fyrir Reagan i nokkrum þeirra
forkosninga, sem eftir eru, og
þvi þykir liklegra að Reagan
hafi fleiri yfirlýsta fylgis-
menn, þegar á flokksþingið
kemur. ÚrsUtin verða þá i
höndum þeirra fulltrúa, sem
hafa verið kjörnir á þingið án
þess að lýsa fyrirfram stúðn-
ingi við ákveðinn frambjóð-
anda. Talið er, að mikill
meirihluti þeirra styðji Ford
og hann muni þvi bera sigur af
hóhni og verða frambjóðandi
flokksins. Það styður Ford
einkum meðal hinna óháðu
fulltrúa, að allar skoðana-
kannanir benda til að hann sé
stórum sigurvænlegri en
Reagan i forsetakosningun-
um. Það styrkir Ford ekki
sizt, að atvinnuleysi fer nú
minnkandi i Bandarikjunum
og verðbólga hefur hægt á sér.
ÞAÐ varð Ford mikill
óbeinn styrkur i forkosningun-
um i Michigan, að mjög hörð
barátta var hjá demókrötum
miUi þeirra Carters og Udalls,
en allir fyrri keppinautar
Udalls, höfðu dregið sig i hlé
og sameinazt um að styðja
hann i trausti þess, að það gæti
hjálpað til að stööva sigur-
göngu Carters. t þe'ssari
baráttu lagði Carter áherzlu á
að hljóta liðveizlu stuðnings-
manna Wallace, en talsverð
hætta þótti á, að þeir kysu
Reagan i þeim tilgangi að
hnekkja Ford. Þetta tókst
Carter að mestu, en þó er talið
að verkamenn og blökkumenn
hafi átt meginþátt i þvi að
Carter tókst að vinna nauman
sigur. Hann fékk 44% at-
kvæða, en UdaU 43%. Fyrir
Carter var mjög þýðingar-
mikið að vinna þennan sigur,
þótt naumur væri. Það
reyndist Carter ómetanlegur
styrkur, að áhrifamestu
leiðt;ogar • bilaiðnaðarmanna
studdu hann, ásamt mörgum
leiðtogum blökkumanna.
Carter fékk þvi tvo þriðju
atkvæðanna i Detroit, en aftur
á móti tapaði hann fyrir Udall
i úthverfum borgarinnar, þar
sem efnaðra fólk býr, Það
styrkir mjög aðstöðu Carters
til framboðs, að siðustu for-
kosningar benda til að hann á
að fagna vaxandi stuðning hjá
verkamönnum og blökku-
mönnum.
ÓSIGUR Carters fyrir
Brown i Maryland, er ekki
eins alvarlegur og ætla mátti i
fljótu bragði. Kosið var i
tvennu lagi. 1 fyrsta lagi fór
fram persónulegt val um
frambjóðendur, en i öðru lagi
um lista flokksþingsfulltrúa,
sem þeir lögðu fram. Brown
gat aðeins tekið þátt i fyrra
kjörinu en ekki þvi siðara, þvi
að hann bauð sig svo seint
fram, aö hann hafði ekki tæki-
færi til að leggja fram lista
flokksþingsfulltrúa. Hann
sigraði i fyrra kjörinu með
48% atkvæða, en Carter fékk
38%. Hins vegar sigraði Cart-
er i' siðara kiörinu. og fær
hann þvi flesta fulltrúana frá
Maryland, sem mæta á flokks-
þinginu. Það má þvi segja, að
hann hafi fallið, en haldið
velli. Af þeim ástæðum lagði
hann ekki nærri eins mikla
áherzlu á kosningabaráttuna
i Marylandog i Michigan, sem
er miklu stærra riki og þvi
þýðingarmeira i þessu tilliti.
Það styrkti Brown mjög i
Maryland, að rikisstjórinn
þar, sem er demókrati, og öll
flokksvél demókrata þar, stóð
með honum. AUir aðrir keppi-
nautar Carters höfðu lika
dregið sig i hlé og hvöttu
fylgismenn sina til að kjósa
Brown. Hið sama munu þeir
gera i þeim prófkjörum, sem
eru eftir. Þar munu þeir
styðja Browneða Church eftir
þvi hvor þykir sigurvænlegri.
CARTER getur þvi átt eftir
að biða fleiri ósigra. Þrátt
fyrir það þykir óliklegt, að
andstæðingum hans i flokkn-
um takist að hindra útnefn-
ingu hans á flokksþinginu.
Sennilega hefur hann komizt
rétt að orði, þegar hann sagði
nýlega, að hér eftir gæti
enginn stöðvað Carter nema
Carter sjálfur, en þar átti
hann við, að hann gæti mis-
stigið sig t.d. á þann hátt, að
segja einhverja óvarlega eða
ógætilega setningu, sem nota
mætti gegn honum. Slikt hefur
oft hent forsetaefni. Carter er
hins vegar ekki Uklegur tU
þess, þvi að þótt hann hafi
komið meira fram en nokkurt
annað forsetaefni og látið
spyrja sig spjörunum úr,
hefur hann ekki sagt neitt,
sem andstæðingarnir hafa
getað notað gegn honum með
einhverjum árangri. Þetta er
vissulega ekki litU þrekraun
hjá manni, sem oft hlýtur að
vera á úttaugaður, þar sem
hann er stöðugt á fundum
eða ferðalögum. Þetta hefur
átt drjúgan þátt i þvi að auka
traust á honum.
Eins og er, spá flestar skoð-
anakannanirnú þvi, að Carter
munisigra Ford i forsetakosn-
ingunum. En margt getur
breytzt á rúmum fimm
mánuðum. Um Ford hefur
verið sagt.að hann séseinn til,
en sæki i sig veðrið, þegar
hann er loks kominn af stað.
Þ.Þ.
Carter getur ekki oft notið hvildar