Tíminn - 15.06.1976, Blaðsíða 13

1?
TÍMINN
Þriöjudagur 15. júni 1976
Þriðjudagur 15. júni 1976
TÍMINN
13
Erlendur Einarsson forstjóri á aðalfundi SÍS:
ÞROUN EFNAHAGSMÁLA
rj - .
o
...samvinnuhreyfingin vill vera virkur aðili í því að auka framleiðslu þjóðarinnar
JG — BIFRÖST. — A aöalfundi
Sambands Isl. samvinnufélaga á
Bifröst flutti Erlendur Einarsson
forstjóri itarlega ræöu, yfirlit yfir
starfsemi Sambandsins og Sam-
vinnuhreyfingarinnar á 74.
starfsárinu. Þar greindi for-
stjórinn frá helztu atriöum i
starfseminni, skýröi og skil-
greindi stööu samvinnuhreyfing-
arinnar um þessar mundir.
Aö þvi loknu vék Erlendur
Einarsson nokkuö aö þróun cfna-
hagsmáia, og sagöi þá meöal
annars á þessa leiö:
Þróun
efnahagsmála.
„Þróun efnahagsmála her á landi
hefur veriö mjög óhagstæö und-
anfarin ár. Mjög mikill viöskipta-
halli og skuldir þjóðarbúsins
vekja óhug i brjóstum margra
hugsandi manna. Til viðbótar
kemur svo óvissan um ástand
fiskistofna viö strendur landsins
og hver veröi framvinda fiskveiö-
anna á næstu árum.
Það fer vart á milli mála, aö
viösjárveröir timar eru fram-
undan i efnahagsmálum
þjóöarinnar. Riöur þvi á miklu,
að tekiö sé á vandamálunum meö
festu og raunsæi, ef foröast á
mjög alvarleg skakkaföll i rekstri
þjóöarbúsins.
Ekki þarf aö fara i neinar graf-
götur um þaö, að undirrót efna-
hagsvandans hefur hingaö til ver-
iö óhófleg verðbólga. Þaö er aö
finna meiniö, sem veröur að upp-
ræta. Um þetta ættu allir að geta
verið sammála. Gallinn er hins
vagar sá, að ekki hefur reynzt
unnt aö sameina þjóöina um leiöir
til þess aö halda verðbólgu I
skefjum. Mjög margir hafa
stundarhag af þvi, að verðbólgan
haldi áfram litiö beizluö, og hinir,
sem gera sér grein fyrir hættunni,
sem af verðbólguástandinu staf-
ar, eru annað hvort ekki tilbúnir
að taka á sig nauðsynlegar fórnir
til þess aö nema burt „mein-
scmdina” eöa þá að þeir láta ber-
ast undan verðbólgustraumnum
án þess að taka i árar og freista
þess aö hamla á móti straumn-
um.
En hvað er þá til ráöa til þess aö
komast út úr verðbólguvand-
anum? Svar við þessari spurn-
ingu liggur ekki á lausu. Hér þarf
eflaust margt aö koma til, og eitt
er vist, aö leita verður nýrra
ráöa, ef hefja á varnarsókn gegn
efnahagsvandanum. Sókn veröur
aö koma til, og það þarf að undir-
búa vel slika sókn, ef hún á að
bera árangur. Fyrst verður aö fá
almenning til þess að skilja hætt-
una, sem framundan er. Siðan
veröur aö geraáætlun um þaö aö
færa veröbólguna niður i áföng-
um. Verkalýöshreyfingin verður
aö vera virkur aöili 1 þessari
gagnsókn á móti veröbólgunni.
Launastéttirnar þurfa aö gera sér
glögga grein fyrir þvi, að i verö-
bólgu á borö viö þá, sem hér hefur
rikt, þá á sér stað gifurleg eigna-
tilfærsla i þjóöfélaginu. Þetta
ástand skapar einmitt þá miklu
hættu, aö þeir riku (sem eiga
miklarfasteignir) verði rikari, en
hinir fátæku (sem eiga litlar eöa
engar fasteignir) veröi fátækari.
Það má segja, aö verðbólgan
grafi markvisst undan okkar vel-
feröarþjóöfélagi.
Stjórnvöld og þeir sem stjórna
efnahagsmálunum, mega alls
ekki gefast upp viö aö finna leiöir
til þess aö hafa hemil á verðbólg-
unni. Langvarandi veröbólgu-
timabil getur einmitt skapaö
■ slika hættu. Þaö er viss hætta á
þvi, aö menn sigli of værukærir
* ofan á veröbólgusjónum og ráö-
stafanir i efnahagsmálum miöist
þá viö þaö, aö þjóöfélagiö geti aö-
lagaö sig mikilli veröbólgu, I staö
þess aö aögeröirnar þurfa aö miö-
ast viö þaö aö draga úr veröbólgu,
vera fyrirbyggjandi aögeröir. I
þessu sambandi nægir aö benda á
verðtryggö spariskirteini rikis-
stóös, vaxtaaukasparisjóösbækur
og háa vexti, svo nokkuö sé nefnt.
Þetta á aö bæta sparifjáreig-
endum veröbólgutap, og eru
sparifjáreigendur að sjálfsögöu
vel að sliku komnir. Hitt er aug-
ljóst, aö þetta sem nú hefur verið
nefnt er jafnframt veröbólgu-
aukandi. Þetta felur i sér keöju-
verkun. Þess vegna veröur aö
leita nýrra ráða. Þaö er vissulega
hægara sagt en gert. En gera
veröur þaö samt.
Ástæöa er til þess aö vara viö
þvi, að hiö erfiöa efnahagsástand
getur dregið kjark úr mönnum
viö atvinnuuppbyggingu. Slikt má
ekki ske. Það þarf einmitt aö
beita kröftunum enn meira aö þvi
aö efla og auka þjóöarfram-
leiösluna. Slikt er nauðsynlegt til
þess aö unnt sé að lagfæra gjald-
eyrisstöðuna. Minnkun innflutn-
ings getur aldrei leyst þann
vanda. Nú riður á þvi, aö þjóöin
beiti mannafla og fjármagni til
þess aö efla arövænlega fram-
leiöslu. Þetta veröur að hafa for-
gang.
Sambandið og samvinnuhreyf-
ingin vill vera virkur aðili i þvi aö
auka framleiðslu þjóöarinnar á
sem flestum sviöum. Samvinnu-
félögin eru virkur aðili á margan
hátt I framleiöslustarfinu. Þau
styöja einstaklinga i ýmsum
framleiöslugreinum. Þau reka
verksmiöjur og vinnslustöövar,
og Sambandiö hefur öfluga út-
flutningsstarfsemi, m.a. i gegn-
um skrifstofur sinar erlendis.
Iðnaöur Sambandsins hefur
farið ört vaxandi á undanförnum
árum. Umsetning Iðnaðardeildar
var um 3 milljaröar á s.l. ári.
jVaxandi hluti af framleiöslu
, Sambandsverksmiöjanna er
fluttur út á erlenda markaöi.
Nú hefur verið ákveöiö aö gera
■ stórt átak til þess aö efla ullariön-
< aö Sambandsins meö stækkun
Ullarverksmiöjunnar Gefjunar.
Þessar framkvæmdir eru hafnar
og eiga aö koma i gagniö i lok
þessa árs. Þessi stækkun Gefj-
unar á m.a. að sjá prjóna- og
saumastofum viösvegar á land-
inu fyrir auknu hráefni i fram-
leiðslu á ullarvörum.
Forráöamenn Sambandsins
hafa vakið athygli stjórnvalda á
þvi, að nauösynlegt sé aö lagfæra
samkeppnisaðstöðu islenzks iön-
aöar, bæöi á innlendum og er-
lendum mörkuöum. Ákveönar til-
lögur til úrbóta hafa veriö sendar
stjórnvöldum. Er þess vænzt, aö
tillögur þessar veröi teknar til
greina og stjórnvöld sýni þá á
þann hátt, aö þau vilji efla is-
lenzkan iönaö og beita honum
m.a. i gagnsókn gegn efnahags-
vanda þjóöarinnar. Samvinnu-
hreyfingin ætlar aö vera með i
beirri sókn”.
y
GEFJUN FÆRIR ÚT KVÍARNAR
Sængurgerð flutt frá Akureyri til Sauðárkróks og Samvinnumenn
hyggja á iðnað á Egilsstöðum Rætt við Hjört Eiríksson á aðalfundi SÍS
Meöal þeirra méla er ofarlega
voru á baugi á aöaifundi SlS,sem
haldinn var I seinustu viku á Bif-
röst i Borgarfiröi, voru málefni
iönaöarins. Samþykkt var m.a.
aö reisa kexverksmiöju og stækk-
un á verksmiöjum Sambandsins á
Akureyri.
Viö hittum Hjört Eirfksson,
framkvæmdastjóra Iönaöar-
deildar SÍS, aö máli á aðalfundin-
um og haföi hann eftirfarandi aö
segja, en viö spuröum fyrst:
— Hvaðvar merkast af þvisem
samþykkt var á aöalfundinum,
sem varöar Iönaöardeildina?
— Varöandi umræöu á aöal-
fundinum um málefni iönaöarins,
þá var hér greint frá þvi, sem
gerzt hefur á 74. starfsári Sam-
bandsins hjá iönaöarfyrirtækjun-
um.
Þaö er ljóst, aö menn lita oröiö
mjög til iðnaðarins til þess aö
rétta viö og draga úr þeim sveif 1-
um, sem veriö hafa i tekjuöflun
þjóöarinnar og þá ekki sizt til
þess aö taka viöþeim vinnukrafti,
sem stööugt bætist viö á vinnu-
markaöinn. Menn telja aö hinir
fornu atvinnuvegir geti ekki leng-
ur tekiö viö nægjanlegu fólki, ekki
sizt ef til verulegs samdráttar
kemur I fiskveiöunum.
StS iðnaður á Egilsstöð-
um. Sængurgerð á
Sauðárkróki.
— Ef liöiö starfsár er tekiö, þá
var þaö merkast, aö keypt var
prjónastofan Dyngja á Egilsstöö-
um og ætlunin er aö efla þaö
fyrirtæki verulega I náinni fram-
tiö. Þarna er ráögert aö koma
meö fleiri framleiðslugreinar og
auka framleiösluna. Hafa veröur
þó I huga, aö þróunin veröur aö
vera nokkuö samhliöa vexti
byggöarlagsins, svo ekki valdi
óþarfa röskun á högum.
— Hvað vinna margir starfs-
menn viö Dyngju núna?
— Þar eru i svipinn 22 starfs-
menn.
— Þá er þaö og nýmæli, aö
ætlunin er aö flytja sængurgerö
Gefjunar frá Akureyri yfir til
Sauöárkróks og starfrækja
sængurgeröina þar. Jafnframt er
ætlunin aö stækka þá deild, og
setja á markaöinn nýjar fram-
leiösluvörur frá þessari deild.
— Sængurgeröin framleiöir
svetapoka og sængur. Sængur
Gefjunar eru orönar mjög vel
þekktar, og eru mest notuöu
sængur á Islandi, og kosta ekki
nema brot af þvi sem venjuleg
dúnsæng kostar i dag. Þarna eru
einnig framleidd rúmteppi og
aörar skyldar vörur.
Stækkun Gefjunar
— Nú er ákveðið aö stækka
Gefjun. Er þetta mikil fram-
kvæmd?
— Sú stækkun sem fyrirhuguö
er á verksmiöjunni er veruleg.
Þaö er búiö aö kaup nýtt kembi-
og spunavélasett og framkvæmd-
ir eru hafnar viö nýbyggingu, þar
sem veröa um 2000 fermetrar af
viöbótarhúsnæöi fyrir iönrekstur
og 600 fermetrar birgöageymsla.
Áætlaö er aö þetta kosti um 320
milljónir króna, og viðgerum ráö
fyrir þvi, aö árleg framleiösla
þessarar viöbótar veröi fyrir um
300 millj. kr. á ári. Siðan veröur
garniö frá þessari nýju verk-
smiöju unniö i fatnað um allt
land, þannig aö þetta er töluverö
viöbót viö fyrri framleiöslu. Má
gera ráö fyrir, aö framleiöslan
tvöfaldist að verögildi, eöa veröi
aö verömæti um 600 milljónir
króna sem fullunnin vara.
Nýju vélarnar framleiöa garn,
sem siöan veröur ýmist prjónaö
úr eöa ofiö. Úr prjónavoöinni eöa
vefnaöinum er siöan sniöinn og
saumaöur fatnaöur.
Tjón i eldi
— Nú uröuö þiö enn fyrir bruna-
tióni. Var þaö mikiö tjón?
— Já viö urðum fyrir miklu
tjóni. Sem kunnugt er þá varö
alvarlegur eldsvoöi i Gefuni, i
janúar áriö 1969 og nú uröum viö
fyrir þvi aö eldur kom upp i
Heklu. Þótt þessi bruni væri ekki i
neinni likingu viö þaö sem varö
áriö 1969, þá varö samt mikiö tjón
I eldinum. Ekki kom til rekstrar-
stöövunar nema einn dag og þess-
vegna varö tjóniö minna en ella.
Talið er aö tjóniö hafi numiö um
25 milljónum króna. Var þaö aö
langmestu leyti tjón á vörum.
— Nú hefur þaö komiö fram I
fjölmiölum aö Iönaöardeildin hef-
ur i hyggju aö hefja leöursútun og
forsútun á gærum f stórum stil.
Er eitthvað aö frétta af þeim mál-
um?
Af leöursútun er ekkert nýtt
að frétta. Þetta er i athugun, og
margs er aö gæta áöur en lagt
veröur í slikt fyrirtæki.
— En hvaö forsútun viökemur,
þá er ætlunin aö fara út i gærusút-
un i auknum mæli. Viö höfum sent
mikið magn af forsútuöum gær-
um til Finnlands, svo éitthvaö sé
nefnt, og fyrir þetta á aö vera
markaöur. Annars er stefna okk-
ar auövitaö sú aö fullsúta gærurn-
ar hér heima. Þaö er dálitiö vill-
andi, hefi ég oröiö var viö, þetta
meö forsútunina.
— 1 raun og veru er þetta full
sútun. Þaö er aöeins eftir aö lita
gæruna og þá er hún fullsútuö.
— Hvaö starfa margir hjá
Iönaðardeild StS?
— Þaö eru um 900 manns. Þvi
er svo viö aö bæta, aö samvinnu-
hreyfingin stundar margvislegan
iönaö, og hefur fjölda manns i
vinnu viö iönaö, sem ekki er tal-
inn meö I þeirri tölu. Má þar t.d.
nefna matvælaiönaö búvörudeild-
ar og hraöfrystiiðnaðinnog fleira,
og starfsmenn sambandsins
munu vera um 3000 eins og fram
kemur I skýrslum.
— Þaö er enginn efi á þvi, aö
starfsmönnum i iönaði mun fara
fjölgandi á næstu árum, og þá
ekki sizt hjá Samvinnumönnum.
Þaö er lifsnauösyn telja margir,
sagöi Hjörtur Eirfksson aö lok-
um. — JG.
Listahátíð í Reykjavík
Kammertónleikar
á Kjarvalsstöðum
Efnisskrá:
Jón Asgeirsson: íslenzk þjóölög
fyrir pianókvintett
Jóhannes Brahms: Klarinettu-
kvintett op. 115
Hafliði Hallgrimsson: Islenzk
þjóölög
Maurice Ravel: Tzigane
Igor Stravinski: Oktett fyrir
blásara.
Þetta voru skrýtnir en
skemmtilegir tónleikar —
skrýtnir vegna þess hvernig
efnisskráin var saman sett, meö
þeim afleiöingum aö 19 lista-
menn komu fram, en þó aldrei
fleiri en 9 I senn (og gáfu vinnu
sina. Til samanburöar má geta
þess, aö mér er sagt aö Anne-
liese Rothenberger taki hálfa
aöra milljón fyrir komu sina
hingaö, eöa jafngildi þeirrar
upphæöar sem veitt er á árinu
til tónlistarstarfsemi i landinu
annarrar en Sinfóniuhljóm-
sveitar íslands), og vegna þess
hve Kjarvalsstaðir eru undar-
legt hús. Þar ber margt til, erda
ekki ljóst ósérfróöu auga hvaö
húsiö hefur umfram ýmislegt
það sem Arkitektafélagiö sýnir
þarna á göngunum og aldrei
hlaut náö ódauöleikans i stein-
steypu.
Þreytandi
stammgestur
Stólarnir i konsertsalnum eru
svo óþægilegir aö áheyrendur
voru haltir ogskakkirþegar upp
var staöiö, en yfir trónir Kjar-
valsstaöaloftiö fræga, óum-
flýjanlegt og yfirþyrmandi eins
og drukkinn konsertgestur. A
tónleikunum nægöi því ekki aö
ofbjóöa sjónum manna, heldur
gaf þaö frá sér margvisleg hljóö
aö auki, sem hámarki náöu
meöan Guöný Guðmundsdóttir
og Halldór Haraldsson voru aö
spila Ravel — þá fór einhver
ýluvél i þvi í gang og olli truflun
um hriö. 1 hléinu voru ljósin
slökkt I þeim hiuta loftsins sem
fjær er konsertpallinum meö
þeim afleiöingum, aö allan siö-
ari hluta hljómleikanna hrikti i
þviog small meöan það kólnaði.
ísafoldarhljómur
En þetta voru bráöskemmti-
legir tónleikar, óskalög tón-
skálda og hljóöfæraleikara. Þvi
miöur mun undirbúningur hafa
veriö crflitill — fólki hóaö saman
i kvartett úr öllum áttum til aö
spila saman ifyrsta (en vonandi
ekki slöasta) sinn, og æfinga-
timi of stuttur.
Islenzk þjóölög fyrir pianó-
kvintett eftir Jón Asgeirsson er
ágæta velsamiö og skemmtilegt
verk. Jón mun vera einna
yngstur þeirra tónskálda san
fástviö „Islenzka tónlist” I þeim
skilningi aö hún byggist á minn-
um úr tónhefö þjóöarinnar. —
Hann „starfar ekki á hugsjóna-
grundvelli alheimsborgarans”,
þeim hinum sama sem skapaði
húsageröarlist Breiöholts,
Bændahallar og Kjarvalsstaöa
(svo dæmi séu nefnd).
Sætt og súrt
Klarfnettukvintett Brahms
telja margir fullkomnasta
kammerverk tónbókmenntanna
(þótt aörir telji hann væmnari
en tárum taki). Siguröur
Snorrason heföi e.t.v. mátt láta
klarinettuna „blómstra” meira,
en i þessum mjög svo kúltiver-
aöa flutningi hans og kvenna-
kvartetts Guönýjar Guömunds-
dóttur var þetta sannur kvintett
I staö smá-klarinettukonser(s.
Hafliöi Hallgrimsson er frá-
bær sellisti og fjölhæfur lista-
maöur, og sem betur fer hefur
honum tekizt flest betur en
þessar skelfilegu þjóðlagaút-
setningar. En allt um þaö —
flutningur Sigriöar E. Magnús-
dóttur viö 5. mann var meö
miklum ágætum, enda var hluti
þessa hóps i flokki islenzkra
tónlistarmanna, sem fór meö
þetta verk og önnur um Skandi-
naviu haustiö 1974.
Snjall fiðlari
Guöný Guömundsdóttir og
Halldór Haraldsson fluttu nú
Tzigane (Sigaunann) eftir Ra-
vel. „Verkiö krefst virtúósa-
hæfileika af einleikaranum, og
notar Ravel öll þau tæknibrögð
sem fyrirfinnast I fiölutækni,
enda haföi hann Caprisu Pagan-
inis sér til hliösjónar” (skrá).
Guöný lék snilldarlega, ekki
einasta á fiöluna heldur og á
áheyrendur (áhorfendur) meö
virtúósafasi.enda fögnuöu menn
ákaft.
Loks var fluttur Oktett fyrir
blásara eftir Stravinski, undir
stjdrn Páls P. Pálssonar. Til-
drögum þessa tónverks er lýst i
skránni — þaö er sónata fyrir
átta blásara, sem ort var upp úr
draumi sem skáldið dreymdi,
en mundi ekkert úr morguninn
eftir annaö en hljóöfæraskipan
ogþaö, aötónlistin i draumnum
var mjög þægileg. Þessi oktett
var annars fluttur fyrr i vetur á
vegum Kammersveitarinnar, af
sama liði, nema Askenasi
stjórnaöi. Oktettinn er litrik
músik og skelegg, þótt ekki
verki hún eins „þægilega” á
mig og á tónskáldiö, og vel flutt
af blásurum vorum eins og
vænta mátti.
Lif og list
Þvi miöur voru þessir tónleik-
ar ekki sérlega vel sóttir. Mér er
ekki ljóst hvort þau varanlegu
áhrif sem Listahátiöin i Reykja-
vik hefur á islenzka listamenn
og almenning veröa tugmilljóna
viröi. Hinsvegar skilst mér aö
hlutur islenzkra listamanna i
þessum hátiöum fari vaxandi,
og er þaö vel. En eigi þeir aö
læraeitthvaö af hinum frægu al-
heimsstjörnum þyrftu þeir
greinilega aö fá tækifæri til aö
vinna meö þeim, enda segja
kunnugir, aö á sambærilegri
listahátiö I Þrándheimi hafi
kapp verið á þaölagt, aö norskir
listamenn kæmu fram meö
stjörnunum. Þvi Listahátiðin
veröur aö fá einhvern varanleg-
an tilgang annan en eina setn-
ingu í túristapésa.
10.6. SiguröurSteinþórsson
P.S. I tilefni af frásögn minni af
tónleikum Samkórs Selfoss,
sem birtist I Timanum 11. þ.m.,
vil ég bæta þessu viö: Samkór-
inn hefur nú haldið þessa tón-
leikatvisvará Selfossi, tvisvar i
Hverageröi.á Hellu, Hvolsvelii,
Vestmannaeyjum og Reykja-
vik. Söngnum hefur fariö enn
fram meö æfingunni, eins og
vænta mátti, en sérstaklega
hefur einsöngvarinn, Dóra
Reyndal, stítt sig. A siðustu tón-
leikunum, sem voru i Hvera-
geröi, er mér tjáö aö hún hafi
sungiö „eins og engill”. s.S.
Listdans í Þjóðleikhúsinu
■
m
Svo mælir Svarthöföi, aö
ballett hafi upphaflega veriö
gógó, sem dansaö var fyrir
framan sautjándu og átjándu
aldar kónga, þar sem riki voru
þaö traust og vel skipulögö, aö
orkan fór fyrst og fremst i þaö
aö lcita aö nýjum munaði fyrir
kónginn. Ballett var sumsé fyrst
dansaöur fyrir framan hásætiö,
hann er hin konungborna list.
Þaö tók aöalinn næstum þrjár
aldir að þróa ballettinn i þaö
sem hann núna er, þá listgrein
þar sem ekki veröur haft rangt
viö. Aöeins sá sem æft hefur
þrotlaust frá blautu barnsbeini,
á sér vonir um árangur — og er
jafnvel ekki viss þrátt fyrir þaö.
Og meöan ballettinn þróaðist
varö aðallinn lika háttvisari,
ræddi saman á frönsku og varö
brátt næstum þvi ótalandi á
tungu hinna stritandi erfiöis-
manna og þræla, sem sáu rikinu
farboröa á sem flestum sviöum.
Nú er þetta horfin tiö og minn-
ingarnar eru aðeins dapurlegar
hallir fullar af skrauti og draug-
um —og svoballettinn, þvi hánn
var bókstaflega það eina kon-
unglega, sem liföi af byltinguna
I Rússlandi, og kommarnir lét-
ust einfaldlega ekki sjá aö
ballettinn haföi veriö gógó fyrir
höföingja og gerðu hann i staö-
inn aö gógó fyrir hinn venjulega
borgara, og þrátt fyrir loðinn
boöskap er ballett svo rótgróin
og vinsæl listgrein i Rússlandi,
að þaö mun taka mörg ár aö fá
miða á Svanavatnið hjá þeim i
Bolshoi. Menn biða vaföir tepp-
um viö miðasölurnar heilar
nætur og ganga svo grátandi
heim, þvi enn einu sinni var
uppselt, þegar rööin kom aö
þeim.
Á Islandi er þetta enn svolitiö
öröuvisi, þótt viö höfum nú
fengið Islenzkan dansflokk. Hér
heitir Svanavatnið ennþá Leir-
vogsvatn og veriö er aö fitja upp
á fyrstu sporunum ennþá. Samt
eru tslendingar mikiö upp á
ballett, ef marka má Listdans-
sýningu Þjóðleikhússins á lista-
hátiö 1976, en þar komu fram
þau Anna Aragno frá ttallu og
Helgi Tómasson, auk tslenzka
dansflokksins, — þakiö ætlaöi-.
bókstaflega að rifna af húsinu.
Helgi Tómasson og
Anna Aragno
Helgi Tómasson er goösögnin
I islenzkum dansi. Honum hefur
tekizt aö skapa sér alþjóölegt
nafn, sem út af fyrir sig er afrek
þó ekki væri nema vegna þéss
aö hann er frá landi, þar sem
allt önnur dansþróun varö en á
meginlandi Evrópu.
Helgi Tómasson hefur á siö-
ustu árum starfað meö New
York City Ballet, nú slðast I Lin-
coln Centre og er einn 'héilzti
dansari hópsins. Þar nýtur hann
iöulega leiösagnar tveggja
beztu danshöfunda okkar tima,
þeirra Balanchine og Jerome
Robbins, aö þvi er okkur er tjáö
af Þjóöleikhúsinu.
Helgi hefur hlotiö óvenjulegan
frama og hvarvetna er boriö lof
á hann sem listamann.
Helgi var hér seinast á ferö-
inni i fyrrahaust þegar hann
dansaði I Coppeliu meö Islenzka
dansflokknum, en nú er Anna
Araeno I för meö honum. Um
önnu Aragno segir á þessa leið 1
leikskrá:
„Anna Aragno hefur á siöustu
árum veriö meö eftirsóttustu
dönsurum á listdanssviöum
heimsborganna. Anna er itölsk,
fædd i Róm en stundaði list-
dansnám I London. Kornung
vakti hún mikla athygli i hlut-
verki Giselle og 17 ára gömul
hlaut hún verðlaun og styrk til
náms viö Bolshoi ballettinn i
Moskvu, þar sem hún naut til-
sagnar Messerer, Gherdt og
Semionova ásamt Leonid
Lavrovsky og Veru Vasilieva.
Siöar fór hún til Bandarikjanna
og var ráöin sem sólódansari aö
Metropolitan óperunni þar sem
hún varð síöar prima ballerina.
Anna Aragno hefur dansaö sem
gestur meö fjölmörgum frægum
ballettflokkum og á listahátiö-
um. Má þar nefna Bolshoi
ballettinn og ballettinn i Monte
Carlo (meö Nureyev) auk fjöl-
margra bandariskra ballett-
flokka. Einnig hefur hún dansaö
i sjónvarpi i ýmsum Evrópu-
löndum. Aðalmótdansari henn-
ar siðustu ár, hefur veriö Ed-
ward Villella. Hefur hún nýlega
lokið sýningarferö meö Vilíella
um þver og endilöng Bandarik-
in. Hafa þau hlotiö frábæra
dóma fyrir dans sinn, en meöal
þekktustu atriöa þeirra eru tvi-
dansar úr Hnotubrjótnum,
Svanavatninu, Don Quixote og
Giselle.”
1 frægum bókum er þvi haldið
fram.aöklassiskur ballett veröi
ekki dansaöur út i hörgul þótt
látin sé æska og bernska, timi
og ótimi i æfingar og þjálfun.
Menn veröi að hafa þetta i sér
lika, bera það undir hjartanu.
Viö Bolshoi mæla þeir t. d.nem-
endur, hálslengd og samræmi
likamspartanna innan metra-
kerfisins.mæla allt mögulegt til
aö finna hinn eina rétta, sem
finnst svo meðal milljónanna.
Þegar maöur les þetta af bókum
undrast maður meinlætiö bak
viö dansinn, sem þó er svo frjáls
i eöli sinu, en þegar maöur sér
þetta sama á sviöinu, skilur
maður aö þetta er guösgjöf, eöa
allt aö þvi.
Þau Helgi Tómasson og Anna
Aragno dönsuðu tvidans úr
Hnotubrjótnum viö tónlist
Tsjaikovskis, danshöfundur
George Balanchine, og Don
Quixote, tónlist eftir Leon
Minkus, en danshöfundur er
Marius Petipa.
Viðtökurnar voru þvilikar, aö
áhorfendur vildu bókstaflega
ekki sleppa af þeim hendinni
framar.
Vals, Ungverskir
dansar og Kerran
íslenzki dansflokkurinn sýndi
fyrst vals eftir Kenneth Tillson,
sem er Breti, búsettur i Osló, en
hann er einn gesta Þjóðleik-
hússins I þessari sýningu.
Vals hans við tónlist Alex-
anders Glazunov var frjáls og
hugþekkur og vel viö hæfi
flokksins, sem virðist eiga erfiö-
ast viö lyftingar ennþá: maöur
er ekki alltaf öruggur um döm-
urnar. Kerraner á hinn bóginn
öllu tilþrifameiri dans, en þar er
dansað við tónist Prokofjevs.
Ég hefi þvi miður ekki þekkingu
til aö meta sem skyldi frásagn-
armáta dansaranna, sumt var
meiri látbragösleikur en ballett,
þótt skótauið væri af klassisku
sortinni. Sá kafli var beztur hjá
tslenzka dansflokkiium aö minu
viti. Myndmálið var skýrt og
dansinn skemmtilegur.
Ungverskir dansar Ingibjarg-
ar Björnsdóttur við tónlist Jó-
hannesar Brahms virðast á hinn
bóginn ekki mjög heilsteypt
verk þótt þetta unga fallega
dansfólk nyti sin oft vel. Verkið
er i einhvers konar þjóödansa-
stil, en ekki i hinum klassiska
anda.
úg hygg aö íslenzki dans-
flokkurinn megi vel viö una.
Það hlýtur aö vera heitt inni
fyrir óvana dansflokka undir
sama þaki og Heloi. Tómasson
og Anna Arango. MÍr| ár munu
liöa unz „nervösitet” fer af á-
horfendum og af dönsurum, og
hér hefur hver nóg meö sig, á-
horfendur og dansarar, en ef
mæla má eftir áhuga áhorfenda
er bjart framundan i listdansi á
tslandi núna.
Jónas Guömundsson.