Fréttablaðið - 29.12.2005, Blaðsíða 20

20 29. desember 2005 FIMMTUDAGUR
    
       
HELSTU FRÉTTIR ÁRSINS > 2005
Mitt í ólgunni gengu Írakar
þrívegis að kjörborðinu á
árinu 2005. Friðarhorfurn-
ar í landinu hafa batnað á
undanförnum mánuðum en
enn er nokkuð í land. Um-
deild réttarhöld yfir Sadd-
am Hussein hófust í haust.
Írakar hafa gengið í gegnum ótrú-
legar raunir undanfarna áratugi
en þrátt fyrir það sýna skoðana-
kannanir að meirihluti þjóðarinn-
ar horfir björtum augum til fram-
tíðarinnar. Þróunin undanfarna
mánuði hefur líka verið jákvæð
þótt vissulega hafi á móti blásið.
Þrefaldar kosningar
Írakar bættu sér upp skort á kosn-
ingum síðustu árin með því að
halda þrennar slíkar á tíu mán-
uðum. Í janúarlok gengu þeir
að kjörborðinu og kusu stjórn-
lagaþing sem einnig valdi ríkis-
stjórn. Sjálfsagt má færa fyrir
því rök að 58 prósenta kjörsókn
hafi verið nokkuð viðunandi en
þó verður ekki litið framhjá því
að fjölmörg ofbeldisverk voru
framin á kjördag og súnníar snið-
gengu kosningarnar vegna bágs
öryggisástands á svæðum þeirra.
Síðarnefnda atriðið var sérstak-
lega afdrifaríkt því það þýddi að
hagur súnnía batnaði lítið og því
hélt uppreisnin í landinu áfram af
sama krafti.
Flokkar Kúrda og heittrúaðra
sjía mynduðu eftir erfiðar viðræð-
ur ríkisstjórn og næstu mánuðina
unnu þingmenn þeirra að gerð
nýrrar stjórnarskrár sem súnní-
ar fengu lítil áhrif að hafa á - sér
til sárrar gremju. Þeir óttuðust
að ákvæði um valddreifingu til
héraðanna þýddi að landinu yrði
að lokum skipt upp og þeir yrðu
skildir eftir í landluktri eyðimörk
án aðgangs að olíulindum. Ólíkt
janúarkosningunum ákváðu þeir
hins vegar að taka þátt í þjóðar-
atkvæðagreiðslunni um stjórn-
arskrárfrumvarpið sem fram fór
í október og munaði minnstu að
þeim tækist að fella plaggið.
15. desember voru svo þriðju
kosningarnar haldnar, að þessu
sinni til að kjósa nýtt þing sam-
kvæmt ákvæðum nýju stjórnar-
skrárinnar. Lítið sem ekkert var
um ofbeldisverk á kjördag og
kjörsókn var prýðisgóð, sérstak-
lega á meðal súnnía. Þótt kosn-
ingarnar séu eflaust þær lýðræð-
islegustu sem haldnar hafa verið
í Mið-Austurlöndum telja súnníar
og hófsamari sjíar að brögð hafi
verið í tafli. Sigurvegarar kosn-
inganna, Kúrdar og heittrúaðir
sjíar, láta hins vegar gagnrýnina
sig litlu varða og eru langt komnir
með að mynda ríkisstjórn.
Mikið verk bíður nýrrar stjórn-
ar og verður fróðlegt að sjá hvern-
ig henni reiðir af. Margir óttast
að íslam muni fá of mikið vægi
í stjórnskipuninni og að írönsk
áhrif aukist verulega en það er þó
langt í frá sjálfgefið.
Réttarhöld aldarinnar
Rúm tvö ár eru síðan Saddam
Hussein var klófestur niðri í holu
en réttarhöldin yfir honum hóf-
ust ekki fyrr en í október. Harð-
stjórinn fyrrverandi hefur ýmis
myrkraverk á samviskunni, til
dæmis hreinsanir á Kúrdum í lok
stríðsins gegn Íran, en engu að
síður er hann (í bili að minnsta
kosti) aðeins ákærður fyrir hlut-
deild sína í morðum á 143 sjíum í
bænum Dujail 1982.
Svo virðist sem ætlunin sé að
dæma Saddam fljótt og örugglega
og taka hann svo af lífi sem allra
fyrst. Að mati ýmissa mannrétt-
indasamtaka er hins vegar tæpast
hægt að tala um að réttarhöldin
séu heiðarleg og þótt mikilvægt
sé að hann hljóti dóm er ljóst að
málaferlin hafa síst orðið til að
draga úr sundrungunni á milli
þjóðfélagshópanna í landinu.
Vargöldin hvergi í rénun
Hagur írösku þjóðarinnar er hins
vegar ennþá bágur. Atvinnuleysi
er mikið vandamál og grundvall-
arþægindi á borð við rafmagn og
hreint vatn eru enn af skornum
skammti. Stöðug átök og árásir
eru hins vegar vafalaust það sem
erfiðast er að lifa með enda telja
flestir Írakar brýnasta verkefni
stjórnarinnar að koma á öryggi.
Að mati rannsóknarverkefn-
isins Iraq Body Count hafa á bil-
inu 27.500-31.000 borgarar týnt
lífi vegna átaka og hryðjuverka
frá innrásinni í mars 2003. Mörg
mannskæð tilræði voru framin í
landinu á árinu sem er að líða og
þannig fórust 672 Írakar í árás-
um í maímánuði einum saman.
Jafnvel óttinn við hermdarverk
getur verið banvænn eins og sást í
ágústlok þegar nálega eitt þúsund
sjíar létust eftir að hafa troðist
undir á brú í Bagdad í öngþveiti
sem greip um sig eftir að kvittur
komst á kreik að sjálfsmorðsárás
væri í uppsiglingu.
sveinng@frettabladid.is
BÚNAR AÐ KJÓSA Desemberkosningarnar
gengu stóráfallalaust fyrir sig en minni-
hlutahópar í landinu hafa samt gagnrýnt
framkvæmd þeirra. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
AF HVERJU? Hermdarverk eru ennþá daglegt
brauð í Írak. Ekki færri en 27.500 borgarar
hafa látið lífið vegna átaka síðan ráðist var
inn í landið vorið 2003. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Ár umbreytinga í Írak
FER MIKINN Vart mátti á milli sjá hvor færi með völdin í réttarsalnum, dómarinn eða Saddam Hussein með Kóraninn í hönd. Hér þrumar
einræðisherrann fyrrverandi yfir hausamótunum á viðstöddum og lætur hálfbróðir hans, Barzan Ibrahim, gamminn geisa í baksýn.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
Í júníbyrjun var hulunni svipt
af einni helstu ráðgátu síðustu
áratuga, nafni heimildarmanns
Washington Post í Watergate-
málinu. Vanity Fair greindi þá
frá því að heimildarmaðurinn,
sem gekk undir dulnefninu Deep
Throat, væri enginn annar en
W. Mark Felt, þáverandi aðstoð-
arforstjóri bandarísku alríkis-
lögreglunnar FBI.
Þar sem Felt var í innsta
hring gat hann staðfest þær
upplýsingar sem Bob Woodward
og Carl Bernstein, blaðamenn
Washington Post, báru undir
hann og vörðuðu Watergate-
hneykslið. Þær
leiddu að lokum
til afsagnar
Richards Nixon
Bandaríkjafor-
seta árið 1974.
Samskipti þeirra
fóru hins vegar
fram með ýtrustu
leynd í myrk-
vuðum bílakjöll-
urum og af því
- og auðitað sam-
nefndri klám-
mynd sem út kom
um líkt leyti - er
Deep Throat-nafn-
ið dregið. „Follow the money“
eru fræg ummæli sem honum
eru eignuð og rannsóknarblaða-
menn hafa æ síðan haft að leið-
arljósi.
Eflaust finnst mörgum ljóm-
inn hafa farið af goðsögninni
við það að leyndinni var aflétt.
Eins og þeir Woodward og Bern-
stein benda hins vegar sjálfir á
var Deep Throat orðinn Waterg-
ate-málinu yfirsterkari og nú
þegar óvissunni hefur verið eytt
ætti að geta farið fram heilbrigð
endurskoðun á því.
Deep Throat gaf sig
fram að endingu